1-11-17 کلیات

این بخش کلیه شرایط و عملیات مورد نیاز برای نصب و اجرای سیستم لولەکشی گاز با فشار ٢ تا ۶٠ پوند بر اینچ مربع براى محوطه‌‌ها و مجموعه‌‌های مسکونى را شامل می‌شود.

لولەکشی در محوطه‌‌های باز و نقاطى که امکان قرار گرفتن لوله در مسیر رفت وآمد وسایل نقلیه، یا افراد و یا برخورد اجسام خارجی وجود دارد و یا در معرض صدمات مکانیکی باشد، باید در زیر زمین وبه صورت دفنی یا توکار اجرا شود.

تبصره: در داخل ساختمان‌ها و نقاط سریوشیده که غیر مسکونی بوده و در معرض صدمات نباشد لوله‌کشى تا فشار ٣٠ پوند بر اینچ مربع می‌تواند به صورت روکار اجرا شود.

2-11-17 تجهیز کارگاه

مجرى قبل از شروع هرگونه عملیات اجرایى باید تجهیزات و ابزارهاى لازم را تهیه نموده ومحلى را به عنوان کارگاہ و متناسب با پروژە تعیین نماید، کارگاه باید دارای شرایط زیر باشد:

١- کارگاه باید در محلی ایمن و از نظر حوادث طبیعى مانند سیل، طوفان ورانش زمین محفوظ باشد.

٢- کار گاه باید داراى حدافل امکانات شامل آب، برق و تلفن باشد.

٣- محل کارگاه باید به گونه‌‌ای باشد که دسترسی به آن آسان وبا محل اجراى کار داراى فاصله مناسب باشد.

۴- کارگاه باید دارای محل مناسب جهت دفتر و استقرار کارکنان و انبار مناسب براى نگهدارى اجناس و تجهیزات مورد نیاز پروژه باشد.

3-11-17 نقشە‌های اجرایى

قبل از شروع عملیات اجرایی، مجری باید نقشه‌‌های طراحى شده و وضعیت محل اجرا را بررسى کرده و نقشە‌های اجرایی را آمادە نماید. چنانچه ایجاد تغییراتى در مسیر ضرورى باشد، مجرى باید این تغییرات را به تأیید دستگاه نظارت رسانده سپس اقدام به تهیه نقشه اجرایی نماید. پس از آماده شدن، نقشه‌های اجرایی باید به تائید دستگاه نظارت برسند.

تبصره: در صورت وجود مغایرت با برآورد مصرف اولیه و هرگونه تغییراتى که سبب تغییر مقدار مصرف و یا فشار شود، باید نسبت به اصلاح قرارداد و طراحی با هماهنگی سازمان‌‌های ذیربط اقدام شود.

پس از تائید نقشه‌‌های اجرایى، دستگاه نظارت باید مجوز شروع عملیات اجرایى را به صورت کتبى صادر نماید.

4-11-17 خم کاری لوله‌‌های فولادى

برای تغییر دادن مسیر لوله‌‌های فولادی حتی‌الامکان باید از اتصالات مناسب و یا از لوله‌‌های خم شده در کارخاته لولە‌سازی استفاده شود. در صورتی که خم کردن لوله‌‌ها در محل نصب اجتناب ناپذیر باشد، براى خم کاری باید شرایط زیر رعایت گردد:

الف- خم کردن لوله فقط باید با استفاده از وسایل و روش‌های مخصوص خم کارى لوله‌ها انجام گیرد.

ب- خمیدگی لوله باید صاف و عاری از هر گونه چین خوردگی، ترک خوردگی و عیوب مکانیکی باشد.

پ- برای لوله‌‌های درزدار، خط جوش طولی باید مجاور و یا روى خط میانی لوله که داراى کمترین تنش کششى یا فشارى است قرار گیرد.

ت- قوس خمیدگی لوله نباید بیشتر از ٩٠ درجه باشد.

ث- شعاع انحنای داخلی خمیدگی نباید کمتر از 6 برابر قطر خارجى لوله باشد.

ج- در قسمتی از لوله که خم می‌شود، نباید هیچ گونه خط جوش محیطی وجود داشته باشد

چ- وسط خمیدکى لوله باید از نزدیک‌ترین نقطه اتصال آن لوله به لوله ویا اتصالات دیکر حداقل ٢٠ برابر قطر اسمی لوله فاصله داشته باشد. این فاصله را میتوان برای لوله‌‌های ۴ اینچ و بزرگتر تا 1/8 متر تقلیل داد.

5-11-17 لوله‌کشی دفنى

١٧-١١-٥-١ کلیات

چنانچە لولەکشی در زیر سطح زمین اجرا شود و برای دسترسی به آن نیاز به حفاری زمین، تخلیه خاک و مصالح اطراف لوله‌‌ها باشد، لوله‌کشى دفنى نامیده می‌شود.

الف- لوله‌کشی دفنی باید داخل کانال حفارى شده مطابق شکل شماره پ-٥-١ باشد

ب -اجرای لوله‌‌کشی دفنی باید با استفاده از مصالح با مشخصات مندرج در بخش ١٧-١٠-١باشد.

پ- جوشکاری در لوله‌‌کشی دفنی باید با روش‌ها و با شرایط مندرج در بخش ١٧-١٣ انجام شود.

ت- جهت جلوگیری از خوردکی لوله‌‌ها و اتصالات فولادی دفنی، باید عایق‌کارى آن‌ها مطابق شرایط مندرج در بخش ١٧-١٢ انجام شود.

ث- آزمایش‌‌های مورد نیاز در لوله‌‌کشی دفنی باید بر اساس موارد مندرج در بخش ١٧-١٥ صورت کیرد.

١٧-١١-٥-٢ آماده سازى مسیر

آماده سازى مسیر شامل خط کشی، حفاری کانال، تخلیه، تنظیم ابعاد محل حفاری شده و ساخت بستر جهت گذاشتن لوله‌‌ها می‌باشد و باید براساس شرایط ذیل انجام شود:

الف- مسیر لوله‌‌کشی مطابق با نقشه اجرایی باید در محل پیاده شده و خط کشى شود.

ب- خط کشى مسیر باید با استفاده از رنگ، گچ، مایع رنگى غیر قابل اشتعال و یا هرگونه مصالح ساختمانی که قابلیت نشان دادن مسیر را دارد، انجام شود.

پ- خط کشی باید به گونه‌ای انجام شود که مسیر لازم جهت عبور لوله‌‌ها و محل حفاری را به صورت کامل نشان دهد.

ت- خط کشی برای رویه‌برداری و حفاری کانال باید به صورت دو خط که نشان دهنده محدوده حفارى است انجام شود. فاصله دو خط باید ازهر طرف از عرض کانال مورد نیاز، حداقل ٥ و حداکثر ١٠ سانتی‌متر بزرگتر باشد.

ث- در صورت عبور لوله‌‌ها از مسیرى که سطح آن توسط آسفالت، بتن و یا مصالح دیگری رویه سازى شده است، باید با استفاده از دستگاه برش مناسب و نیروی انسانى مجرب، اقدام به برش سطح و برداشتن رویه شود. رویه برداشته شده قبل از حفر کانال باید از محل تخلیه شود. رویە‌برداری باید به گونه‌‌ای باشد که حداقل تخریب را در محل‌های مجاور خط کشى انجام شده مسیر عبور لوله‌‌ها، ایجاد نماید.

ج- مواد و مصالح به جا مانده از رویه‌های تخریب شده قبل از حفاری بایداز محل تخلیه شوند.

چ- حفاری کانال می‌تواند با استفاده از ماشین‌آلات برقی یا مکانیکی و یا نیروى انسانى انجام شود. الزامات ایمنی در زمان حفارى کانال باید به طور کامل رعایت شود.

ح- در زمین‌‌هایی که خاک آن‌ها نرم و در زمان حفر کانال امکان ریزش وجود دارد، مجری بایداز زمان شروع عملیات حفارى کانال تا زمان پرکردن آن، امکانات استحفاظى از قبیل پوشش، تخته کشى، ایجاد دیوار حائل و نصب پایه را فراهم و اجرا نماید.

خ- در محل‌هایی که سطح آب بالا می‌باشد، باید در زمان حفاری و اجرای لوله‌‌کشی، با استفاده از دستگاه‌‌های مکنده اقدام به تخلیه آب محل حفاری، شود.

د- خاک حاصل از حفارى باید در یک سمت کانال و با فاصله مناسب از لبه کانال (حداقل ٥٠ سانتی‌متر) ریخته شود.

ذ- حفاری همزمان در دو طرف معابری که قرار است دوطرف آن لوله گذاری شود در صورت عدم ایجاد مانع جهت عبور ومرور، مجاز مى‌باشد.

ر- ابعاد کانال باید به شرح ذیل باشد:

- عرض کانال (قطر خارجى لوله + 40 سانتی‌متر) وحداقل عمق کانال (قطر خارجى لوله + ١٠٠ سانتی‌متر) می‌باشد.

ز- در صورت وجود موانع و یا عدم امکان حفارى با تائید دستگاه نظارت، حداقل عمق کانال هشتاد سانتی‌متر می‌تواند ‌باشد.

ژ- چنانچه بنا به ضرورت در یک کانال دو لوله مختلف کار گذاشته شود، مشخصات کانال باید مطابق شکل شماره پ-١۵ باشد.

س- در نقاطی که لازم است عملیات جوشکاری در داخل کانال انجام شود، ابعاد کانال باید طورى باشد که جوشکار بتواند با وسایل جوشکاری در داخل آن به راحتی کار کند.

ش- کف و دیواره کلیه کانال‌ها قبل از لوله گذاری باید تسطیح و رگلاژ شده و از خرده سنگ و مواد زائد پاک گردد. همچنین لازم است طرفین لبه کانال به عرض ٣٠سانتی‌متر از خرده آسفالت و غیره پاکسازی و تمیز شود.

ص- پس از تنظیم ابعاد کانال‌ها باید کف کانال با ١٠ سانتی‌متر ماسه یا خاک نرم پوشانده شود. برای لوله‌‌های پلیاتیلن باید از ماسه بادی استفاده شود.

ض- بستر آماده شده زیر لوله‌ها باید تمیز بوده و هیچ گونه سنگریزه و مواد اضافه که سبب زخمی کردن پوشش لوله‌‌ها می‌شوند، وجود نداشته باشد.

١٧-١١-۵-٣ لولەکشی دفنی با استفاده از لوله‌‌های فولادى

در هنگام نصب لولە‌ها، اتصالات و شیرها در داخل کانال موارد ذیل باید رعایت شوند:

١- پس از اتمام عملیات جوشکاری، باید قطعات لوله‌‌کشی در داخل کانال و روی بستر آماده شده قرار گیرند.

٢- قبل از لوله گذاری باید در کف کانال بالشتک‌‌هایی از خاک نرم (خاک سرندى با قطر دانه‌هاى حداکثر تا ٣ میلی‌متر) به عرض ۴٠ سانتی‌متر و به فاصله ٥ متر از یکدیگر ایجاد کردد. ارتفاع خاک نرم بالشتک‌ها باید به اندازەای باشد که پس از استقرار لوله بر روى آن‌ها فاصله زیر لوله تاکف کانال حدود ١۵ سانتی‌متر باشد.

٣- در زمان گذاشتن لوله‌‌ها در داخل کانال باید با استفاده از تجهیزات مناسب و با حداقل خرابی پوشش، لوله‌ها داخل کانال قرار گیرند. در محل‌هائی که سطح آب‌‌های زیرزمینی به طور طبیعی و یا به دلیل سیل تا ارتفاع زیر لوله یا بیشتر در کانال بالا آمده باشد، طبق نظر دستگاه نظارت باید از وزنه‌‌های مهار کننده یا میله‌‌های مهار کننده استفاده شود، به طوری که لوله در عمق معین در کف کانال قرار گیرد. بین مهار کننده و لوله باید از نوار پوشش استفاده کرده و باید پیش‌بینی لازم جهت جلوگیری از نفوذ آب به داخل لوله به عمل آید.

4- سطح فوقانى لوله‌های مدفون باید تا سطح زمین حداقل ٩٠ سانتی‌متر فاصله داشته باشد و چنانچه امکان اجرا در این عمق وجود نداشته باشد، باید روی لوله به نحو مناسبى مقاوم کردد تا لوله در معرض فشارهاى وارده توسط عوامل مختلف روى زمین قرار نگیرد. اگر به هر علت این فاصله کمتر از ۵٠ سانتی‌متر باشد، باید لوله در داخل کانال بتنی که مخصوص آن ساخته می‌شود قرار داده شده و پس از ریختن خاک نرم، روی آن توسط بلوک‌‌های بتنی پوشانده شود. در هر صورت نباید فاصله بالای لوله مدفون تا سطح زمین کمتر از ٣٥ سانتی‌متر باشد.

۵- برای جلوگیری از آسیب دیدن لوله و یا پوشش آن به وسیله ریشه درخت باید لوله‌‌کشی در فاصله مناسبی از درخت‌ها اجرا شود.

۶- در مواردی که لوله مدفون در معرض تردد وسایل نقلیه سنگین باشد، در صورتی که عمق آن از مقادیر مندرج در بند ۴ کمتر باشد باید آن را از داخل غلاف فلزی یا کانال با دیواره آجری و یا بتنی و پوشش بلوک‌های سیمانی قرار داد.

٧- اطراف لوله‌‌های مدفون تا فاصله ٥٠ سانتی‌متر از هر طرف نباید مصالح ومواد ساختمانى خورنده از قبیل شفته و آهک ریخته شود.

٨- جهت عبور لوله‌‌ها از روی کف بتنی باید کانال‌هایی براى این منظور در کف تعبیه شود. محل عبور لوله و کانال باید دقیقاً در لوله‌‌کشی مشخص شود و اطراف لوله داخل این کانال‌ها باید با ماسه و یا خاک نرم پر شده و روی آن طوری پوشانده شود که در صورت لزوم بدون وارد آمدن خسارت به ساختمان بتوان برای دسترسى به لوله روى آن را برداشت.

٩- لوله‌‌های گاز نباید با لوله‌‌های آب گرم و کابل برق فشار ضعیف در یک کانال قرار گیرند. در صورتی که قرار دادن آن‌ها در یک کانال اجتناب ناپذیر باشد باید لوله‌‌های گاز توسط عایق مناسبی در مقابل انتقال حرارت و یا اتصال الکتریکى محافظت شود وحریم آن‌ها بر اساس مقررات بخش ١٧-١١-٧ باشد.

١٠- چنانچه لوله گاز داخل کانال مستقلی قرار داشته باشد باید این کانال به وسیله ماسه خشک پر شود و اگر لوله گاز با سایر لوله‌‌ها و یا کابل برق در کانال اشتراکی قرار گیرد که امکان پر کردن کانال با ماسه وجود نداشته باشد، باید این کانال مجهز به هواکش‌های طبیعى مناسب در محل‌های مختلف باشد تا در صورت نشت گاز امکان جمع شدن گاز وجود نداشته باشد.

١١- فاصله لوله‌‌های مدفون تا لوله‌‌های تاسیساتی باید مطابق بخش ١٧-١١-٧ باشد.

١٢- فاصله لوله‌‌های مدفون گاز تا کابل‌های برق با ولتاژهاى مختلف باید بر اساس بخش ١٧-١١-٧ می‌باشد.

١٣- در مواردی که عبور لوله گاز از پی دیوار اجتناب‌ناپذیر باشد، این کار باید با استفاده از غلاف فلزى صورت گیرد. غلاف باید از لوله فلزى که قطر نامی آن از قطر نامی لوله گاز ٢ اندازه بزرکتر است، باشد. جهت جلوکیری از تماس لوله گاز با غلاف فلزی باید از کمربند مخصوص این کار استفاده شود و فاصله بین لوله گاز و غلاف با استفاده از عایق ضد رطوبت پر شود.

١۴- در صورت عبور لوله گاز مدفون به موازات پی دیوار باید فاصله نزدیکترین لبه کانال تا دیوار مجاور حداقل برابر عمق کانال باشد.

١۵- دفن اتصالات پیچی و یا فلنجى مجاز نمى‌باشد.

١۶- در خاتمه هر روز کاری انتهای لوله‌‌‌هایی که در داخل کانال خوابانده شده‌اند باید به وسیله درپوش مناسب بسته شوند تا از ورود آب و گل یا اشیاء دیگر جلوگیری به عمل آید.

١٧- خط لوله در هیچ نقطه نباید تحت تنش قرار گیرد.

١٨- پس از انجام کلیه آزمایش‌‌های مندرج در بخش ١٧-١٥ باید روی لوله‌‌ها با استفاده از ماسه یا خاک نرم برای لولە‌‌های فولادی و ماسه بادی برای لولە‌‌های پلی اتیلن پر شود. خاک نرم مى‌تواند از خاک برگشتی کانال باشد مشروط بر اینکه از سرند مناسب با چشمه‌های حداکثر ٨ میلی‌مترى سرند شده و فاقد سنگ و اشیاء نوک تیز ومصالح ساختمانى از قبیل آهک و خاک آغشته به مواد هیدروکربنی باشد و در غیر این صورت پیمانکار موظف به تامین خاک رس یا ماسه بادى طبق نظر دستگاه نظارت می‌باشد. ضخامت این لایه خاک نرم باید حداقل برابر با ٢٠ سانتی‌متر باشد. در صورت کم عرض بودن معبر یا امکان برخورد با موانع باید روی این لایه یک لایه موزائیک ویا آجر فشاری چیده شود. عرض این لایه باید از قطر لوله حداقل ۵ سانتی‌متر بزرکتر باشد. سپس کانال باید با خاک حفاری شده تا ارتفاع حداقل بیست سانتی‌متر وحداکثر سى سانتی‌متر بالاتر از محل قرار گرفتن موزائیک‌ها و یا آجرچینی، پر شود. روی این لایه نوار اخطار کشیده شده و سپس کانال به صورت کامل تاسطح زمین پرمى شود.

١٩- در زمان پر کردن کانال، باید با استفاده از دستگاه کوبانه، خاک برکشتى کوبیده شود تا خاک نشست کامل خود را انجام دهد.

٢٠- پس از پر کردن کانال باید علائم و دریچه‌‌ها در محل خود نصب شوند.

٢١- پس از اتمام مراحل فوق باید مسیر به حالت اولیه درآمده و به صورت کامل بازسازى شود.

٢٢- مسیر لوله‌‌‌های دفنى در فواصل طولانى باید به وسیله علائم مشخص کننده که در نقاط و فواصل قابل رویت نصب می‌شوند، نشان داده شود.

١٧-١١-۴-۵ لوله‌کشی دفنی با استفاده از لوله‌‌های پلى اتیلن

اجرای لولەکشی دفنی با استفاده از لوله‌‌ها، اتصالات و شیرهاى پلى اتیلن بر اساس مقررات مندرج در این بخش تا فشار ۶٠ پوند بر اینچ مربع (۴١٣۶٨۶ پاسکال) ومطابق با استاندارد (0)001-IGS-C-DN اجازه داده شده است.

در هنگام اجرای لولەکشی دفنی با استفادە از لولە‌های پلی اتیلن موارد ذیل باید رعایت شود:

١- جهت بارگیری، حمل و نقل و تخلیه لوله و اتصالات میباید از وسایل مناسب که داراى سطوح صاف و فاقد اجسام تیز و برنده باشد، استفاده شود.

٢- مجری باید لوله‌‌ها و اتصالات را در انبار سرپوشیده نگه دارد به طوری که تحت هیچ شرایطی در معرض نور خورشید قرار نگرفته و نحوه انبار کردن طوری باشد که امکان صدمه دیدن، فشرده شدن و یا سوراخ شدن آن‌ها وجود نداشته باشد. در صورتی که لوله‌‌ها، اتصالات وشیرها به صورت بسته-‌بندی کارخانە تحویل مجری گردد، باید این بستە‌بندی‌ها تا زمان استفاده باز نشده و از دست زدن بە المنت‌های برقی اتصالات الکتروفیوژن اکیداً خودداری شود.

٣- سطح زیر لوله‌‌ها باید صاف و هموار باشد. ارتفاع روى هم قراردادن لوله‌ها با توجه به جنس لوله، اندازه، ضخامت و درجه حرارت محیط متغیر بوده و با نظر دستگاه نظارت باید انجام گردد ولى در هر صورت ارتفاع روی هم قراردادن لوله‌ها به صورت حلقه‌ای یا شاخه‌ای نباید از 1/5 متر تجاوز نماید.

4- درپوش لوله‌‌ها و شیرها باید تا زمان جوشکارى بر روى آن‌ها باقی بماند.

۵- نگهداری لوله و اتصالات پلی اتیلن تحت هیچ شرایطی نباید در دمای بالاتر از ۴٠ درجه سانتیگراد صورت پذیرد و در صورتی که بر اساس شرایط محیط و طبق نظر دستگاه نظارت امکان رعایت دمای مذکور فراهم نشود، حداکثر زمان نگهداری لوله سه ماه خواهد بود. پس از انقضای این مدت، آزمایش او آی تی بر روی لوله‌‌های مذکور انجام و چنانچه میزان او آی تی از مقدار ابتدا، کمتر از ٢٠ درصد انحراف داشته باشد لوله قابل استفاده ودر غیر اینصورت لوله قابل استفاده نخواهد بود. تست او آی تی باید براساس استاندارد 6-11357 ISO انجام گیرد.

۶- ریسه نمودن و ردیف کردن لوله‌‌ها باید طبق شرایط زیر باشد:

- مجرى موظف است فقط مصارف روزانه خود را از انبار به محل کار منتقل نماید.

- لوله‌هائی که در کنار کوچه یا خیابان روی هم ریسه می‌شوند باید در دو طرف آن‌ها از درپوش‌های مناسب جهت جلوگیرى از نفوذ آب، خاک و غیره استفاده گردد و لازم است درپوش لوله‌‌ها تا زمان جوشکاری بر روی لوله‌‌ها باقی بماند. باید از قراردادن لوله‌‌ها در مسیر و مجاری آب و فاضلاب خوددارى گردد.

- لوله‌‌ها باید در طرفی از کانال ریسه شوند که حداقل عبور و مرور را داشته باشد.

- برای ریسه کردن لوله‌‌ها باید از پایه‌‌های مناسب استفاده شده و بستر پایه‌ها به نحوی باشد که به بدنه لوله صدمه‌‌ای وارد نشود.

٧- آماده سازى لوله‌‌ها و اجراى عملیات اتصال وجوشکارى باید مطابق مشخصات فنى و دستور العمل‌های مندرج در بخش ١٧-١٣-٢ باشد.

٨- روش‌های بازرسى فنى جوش‌ها و آزمایش‌های مخرب باید مطابق مشخصات فنى و دستور العمل‌های مندرج در بخش ١٧-١٣-٢-٥ و ١٧-١٣-٢-6 و ١٧-١٣-٢-٧ باشد.

٩- لوله گذاری با شرایط زیر باید انجام شود.

- جهت گذاردن لوله در کانال باید از وسایل مناسب استفاده شود، به طوری که هیچگونه آسیبی به بدنه لوله‌‌ها وارد نشود.

- چنانچه قرار است در یک کانال دو لوله مختلف کار گذارده شود، میبایست فاصله افقی و عمودی آن‌ها از یکدیگر مطابق شکل شماره پ-۵-١ بخش پیوست باشد.

- هنگام لوله گذاری باید تدابیر لازم جهت مقابله با انقباض و انبساط لوله به نحوى که مورد تائید دستگاه نظارت باشد به عمل آید.

- در صورتیکه در مسیر لوله‌‌کشی موانع و سرویس‌‌های زیرزمینی وجود داشته باشد، لوله گاز باید از زیر این موانع عبور داده شود. فاصله فوقانی لوله گاز تا زیر موانعی از قبیل حوضچه‌‌های مخابراتى، لوله‌های آب و غیره باید ۴٠ ساننیمتر باشد. این فاصله در صورت محدودیت مکانی، با نظر دستگاه نظارت قابل تغییر تا ٣۵ سانتی‌متر می‌باشد. در تقاطع شبکه‌های پلی اتیلن با کابل‌های برق (بالاتر از ٣٨٠ولت) یا لوله‌‌های حاوى مواد قابل اشتعال، رعایت فاصله حداقل یک متر ضرورى است، اما در صورت رعایت حریم مشخص شده از طرف سازمان ذیربط ودرصورت عدم امکان رعایت حریم فوق با نظر دستگاه نظارت تمهیدات خاص اتخاذ و عمل خواهد شد.

- در اجرای شبکه‌های پلی اتیلن وبرخورد با موانع زیرزمینى چنانچه موانع داراى عمق زیادى بوده و امکان اجرای لوله‌‌های پلی اتیلن از روى موانع با رعایت بندهاى ١٧-١١-٥-٢ و١٧-١١-٧ وجود داشته باشد، اقدام و در غیر این صورت طبق نظر دستگاه نظارت عمل شود.

- قبل از خاکریزى روى لوله باید اطلاعات کاملى از کار اجراشده جهت تهیه نقشه‌های 1/200 یا 1/1000 چون‌ ساخت برداشته شده و همچنین علامتگذاری محل شیرهای نصب شده بر روی دیوار مجاور و یا در صورت عدم امکان بر روی پایه‌های مخصوص به عمل آید.

- نظر به اینکه لوله‌‌های پلی اتیلن دارای ضریب انبساط حرارتی بالایی می‌باشد، لذا خاک ریزى برروى لوله باید در دمای محیط بین ۵ تا ٢۵ درجه سانتیگراد انجام شود و چنانچه قرار باشد لوله گذاری در ساعات گرم روز انجام شود قبل از اتصال نهائی قسمت اجرا شده به قسمت لوله گذاری شده قبلی، باید به خاک ریزی ماسه بادی با نظر دستگاه نظارت اکتفا نموده و پس از متعادل شدن دماى محیط و اجراى اتصال نهائی، و عملیات پر کردن کانال انجام شود.

- بر روی لوله باید ماسه بادی به ضخامت ٣٠ سانتی‌متر ریخته شده سپس کانال باید باخاک حفارى شده تا ارتفاع حد اقل بیست سانتی‌متر و حداکثر سی سانتی‌متر پر شود. روی این لایه نوار اخطار زرد کشیده می‌شود به نحوی که خط میانی نوار زرد با محور لوله در یک امتداد قرار گیرد.

- روی نوار اخطار با خاک‌های حاصل از گودبرداری در دولایه تا سطح زمین پر شده و تسطیح و کوبیدن آن توسط دستگاه کوبانه تا حد تراکم لازم مورد تأیید دستگاه نظارت انجام می‌گیرد. حداکثر قطر دانه‌بندی خاک بر گشتی به کانال نباید از ده سانتی‌متر تجاوز نماید.

١٠- کلیه قسمت‌های مسیر لوله گذارى اعم ازبتن و موزائیک یا چمن، آسفالت، جوى و کانال تأسیسات زیرزمینی و غیره باید پس از پرکردن کانال به حالت اولیه بازسازی شود.

١١- عبور از تقاطع‌‌های اصلی - بزرگراه‌ها، راه آهن و رودخانه باید طبق شرایط زیر باشد:

- قبل از شروع عملیات، مجرى باید تمام وسایل ومصالح و اقلام مورد لزوم را که به تانید دستگاه نظارت رسیده باشد در محل کار حاضر نموده و کادر فنی ورزیده‌ای را جهت این کار انتخاب نماید.

- عبور لوله با غلاف فولادى از زیر اتوبان‌ها، بزرگراه‌‌ها، جاده‌های اصلى و راه‌ آهن باید طبق نقشه IGS=C-PL-001 انجام گیرد. برای این کار باید لوله عمود برجاده یا راه آهن بوده و زاویه تقاطع ٩٠ درجه باشد.

در شرایطی که رعایت این زاویه بنا بر موقعیت محل و عوامل دیگر امکان‌پذیر نباشد، این زاویه نباید کمتر از ۶٠ درجه باشد.

- جهت عبور لوله از موانع مهم باید با دستگاه بورینگ (مته نقب زننده) اقدام به ایجاد سوراخ در زیر جاده‌ها یا راه آهن نمایند و در صورت عدم دسترسی به دستگاه بورینگ و تائید دستگاه نظارت میتوان با حفارى دستی و ایجاد کانال سیمانى (نصب کول) طبق دستورات دستگاه نظارت و نقشه 001-IGS=C-PL براى تقاطع راه‌ آهن اقدام به عبور لوله با غلاف فولادی نمود.

- در مکان‌هائی که جهت عبور از موانع باید از کانال‌های عمیق زیرزمینى استفاده شود ابعاد کانال باید طوری انتخاب شود که کارکنان حفاری و جوشکاری بتوانند به راحتى در داخل آن کار کنند و در ضمن محل‌هائی که امکان ریزش سقف کانال‌ها وجود دارد باید با ایجاد سقف‌های موقت و مقاوم، از ریزش آن‌ها جلوگیری شود.

١٢- براى مشخص شدن محل دقیق شیرها باید از تابلوهاى نشانکر کوچک آلومینیومى با ابعاد معین طبق شکل شمارە پ-۵-١ که بر روی دیوار و یا پایه‌‌های سیمانى نصب مى‌شود، استفاده نمود. محل نصب این تابلوها باید در مکان‌هائی باشد که در معرض دید قرار داشته باشد و از محل نصب شیر دور نبوده و نهایتاً مورد تائید دستگاه نظارت باشد.

١٣- آزمایش مقاومت و نشتی خطوط شبکه کار گذاشته شده و همچنین انجام اتصال نهائى و گازدار نمودن شبکه و راه‌اندازی طبق مشخصات فنی مندرج در بخش ١٧-١۵ خواهد بود.

6-11-17 لوله‌کشى رو کار

١٧-١١-6-١ کلیات

لولەکشی گاز وقتی روکار است که دسترسی به آن مستقیم و نیازی به حفاری و تخریب نبوده و در محلی نصب شود کە قابل رؤیت باشد. لولەکشی در سوله‌های صنعتی، محوطەهای باز و نقاطی که امکان قرار گرفتن لوله در مسیر رفت و آمد وسایل نقلیه و یا افراد و یا برخورد اجسام خارجی وجود نداشته و یا در معرض صدمات مکانیکی نباشد تا فشار ٣٠ پوند بر اینچ مربع (٢٠۶٨۴٣ پاسکال) می‌تواند به صورت روکار اجرا شود. در صورتی که فشار گاز داخل لوله‌ها از ٣٠ پوند بر اینچ مربع (٢٠۶٨۶٣ پاسکال) بیشتر باشد، باید قبل از ورود به ساختمان، فشار توسط تقلیل دهندہ فشار (رگولاتور) به حداکثر ٣٠ پوند بر اینچ مربع (٢٠۶٨۴٣ پاسکال) تقلیل یابد.

لولەکشى روکار باید با استفاده از لوله و اتصالات فولادى بوده و استفاده از لوله و اتصالات پلی اتیلن مجاز نمى‌باشد.

تبصره: لولەکشى گاز روکار داخل ساختمان‌های مسکونى و غیر صنعتى که در ابتداى بند کلیات به آن‌ها اشاره نشده باید تا فشار حداکثر ٢ پوند بر اینچ مربع (١٣٧٩٠ پاسکال) باشد.

١٧-١١-6-٢ اجراى لوله‌کشى روکار

اجرای لوله‌‌کشی روکار باید مطابق موارد زیر صورت گیرد:

الف- در مناطقی که لوله گاز به صورت روکار اجرا می‌شود باید لوله‌ها توسط پایه‌‌های مناسبی محکم شده و پیش‌بینی‌‌های لازم جهت جلوگیرى از صدمات فیزیکى صورت گیرد.

ب- لولەکشی روکار باید به ترتیب مناسبی در فواصل معین محکم و استوار شده باشد، برای این کار باید از بست‌های فلزى مخصوص لوله و متناسب با قطر آن که داراى استحکام کافى مى‌باشد استفاده شود.

پ- بستن و یا جوش دادن یک لوله به لوله دیگر و لوله به اسکلت فلزی یا اجزاء فلزى غیر ثابت ساختمان به طور مستقیم ممنوع است.

ت- حداکثر فواصل بین نقاط اتکاء بست و یا پایه در لوله‌‌کشی گاز روکار نباید از فواصل مندرج در جدول شمارە پ-۴-٩ بیشتر باشد.

ث- بست‌‌های لوله‌‌‌های عمودی باید لوله‌ها را به طور کامل در خود رفته و وزن آن‌ها را مهار نماید.

ج- طول پایه‌‌‌های بست‌های لوله‌‌‌های روکاری که خارج از ساختمان قرار دارند باید به گونه‌ای باشد که لوله با دیوار محل اتکا حداقل یک سانتی‌متر فاصله داشته باشد تاگرد و خاک در فاصله بین لوله و دیوار جمع نشده و باعث خوردکی تدریجی لوله نشود.

چ- استقرار و کیفیت نصب لوله‌‌های گاز باید به نحوى باشد که از لرزش و نوسان مصون بماند و مهار آن باید طوری انجام گیرد که فشاری به تجهیزات منتقل نگردد.

ح- بست‌ها، پایه‌‌ها و آویزهای لوله‌‌ها باید طوری نصب شوند که مانع از انبساط و انقباض آزاد لوله‌‌ها نشود.

در صورت لزوم باید از پایه‌‌های معلق و یا أویزهاى متحرک استفاده نمود. بست‌ها و آویزها باید به گونه نصب شوند که در اثر انبساط، انقباض و یا هر نوع حرکت لوله‌‌ها از آن‌ها جدا نشوند.

خ- لولەکشی روکار نباید از زیرزمین‌‌های متروک و دخمه مانند ساختمان‌ها عبور نمایند، مگر آنکه این نقاط دارای جریان طبیعی هوا و یا تهویه مناسب باشند.از پوشاندن و اختفاء لوله در داخل ساختمان باید حتی‌الامکان خود دارى به عمل آید.

د- لوله‌‌کشی روکار داخل ساختمان‌ها باید طوری انجام گیرد که به استحکام ساختمان‌ها آسیب نرسیده و از استقامت ساختمان و اجزاء آن کاسته نشود.

ذ- در مواردی که لوله از داخل درب ویا پنجره عبور می‌کند، باید پیش‌بینی‌های لازم جهت جلوگیری از سائیدگی و سایر صدمات فیزیکی لوله به وسیله درب یا پنجره یا شیشه به عمل آید.

ر- فاصله لوله‌‌‌های روکار تا لوله‌‌های آب گرم باید حداقل ۵ سانتی‌متر باشد. در مواردى که حفظ فاصله فوق امکان‌پذیر نباشد باید لوله گاز با عایق حرارتی مناسب پوشانده شود.

ز- کانال‌های عمودی یا افقی ساختمان که لوله گاز از آن‌ها عبور می‌کند، باید از پایین و بالا به هوای آزاد راه داشته باشد تا تعویض طبیعی هوا در آن‌ها صورت کرفته و امکان تجمع گاز در آن‌ها وجود نداشته باشد. لوله گاز نباید از داخل کانال‌های مربوط به هواکش، چاه آسانسور، دودکش بخارى و کانال‌‌هایی که برای تجهیزات دیگر تعبیه شده، عبور کند.

ژ- لوله گاز نباید با سیم و کابل برق در تماس باشد. فاصله سیم روکار برق بالوله گاز حداقل ١٠ سانتی‌متر باید باشد. در مواردی که رعایت فاصله فوق امکان‌پذیر نباشد باید لوله گاز با عایق الکتریکى مناسب پوشش داده شود.

س- در لوله‌‌کشی‌های روکار که در معرض تغییرات قابل توجه حرارت قرار دارند باید تدابیر لازم براى مقابله با انبساط و انقباض لوله‌‌ها صورت کیرد. انشعاب‌های لوله‌‌های طویل باید طورى باشد که تغییرات طول لوله اصلی در اثر انقباض وانبساط باعث شکستن آن‌ها نشود.

ش-در نقاط اتصال لوله‌‌‌های روکار و دفنی، جهت جلوگیری از صدمات فیزیکی باید از غلاف فلزى مناسب استفاده شود. غلاف فلری باید از لوله با قطر نامی دو اندازه بزرگتر از قطر نامی لوله گاز باشد. در این موارد باید لوله گاز نوارپیچی شده و از کمربند ویا نوارهاى لاستیکى که فاصله بین لوله گاز و غلاف فلزی را به صورت یکنواخت در طول لوله حفظ می‌کنند استفاده شود. علاوه بر آن باید فاصله بین لوله گاز و غلاف با استفاده از قیر و یا سایر مواد عایق رطوبتی پر شده ودو طرف غلاف با دریوش مناسب پوشانده شود.

7-11-17 حریم خطوط لوله گاز در مجاورت و تقاطع با تأسیسات

در هنگام اجرا باید فواصل سایر تاسیسات از جداره خارجى لوله گاز مطابق جدول شماره پ-4-١٠ بخش پیوست باشد.