1-1-17 هدف

مبحث هفدهم مقررات ملى ساختمان، الزامات طراحى و اجراى سامانه گاز طبیعى ساختمان‌ها شامل لوله‌کشى گاز طبیعى، انتخاب و نصب دستگاه‌‌های گازسوز، تأمین هواى احتراق، تخلیه محصولات حاصل از احتراق و بهرە‌برداری از گاز طبیعى در ساختمان‌ها را با هدف تأمین ایمنى، بهداشت، آسایش، بهره‌ دهى مناسب و صرفه اقتصادى بهره‌ برداران بیان مى‌کند.

١٧-١-٢-١ طراح

طراح شخص حقیقى یا حقوقى داراى صلاحیت طراحى سامانه گاز براى فشار 1/4 پوند بر اینچ مربع از وزارت راه و شهرسازى است که مسئولیت محاسبه کلیه اجزاء و عناصر شبکه داخلى لوله‌کشى گاز و همچنین مسئولیت جانمایى مناسب تجهیزات گازسوز و تعیین حداقل مشخصات الحاقات مربوط به آن‌ها را مطابق طرح اولیه تاسیسات و الزامات این مبحث بر عهده دارد.

١٧-١-٢-٢ مجرى لوله‌کشى گاز

مجرى لوله‌کشى گاز، شخص حقیقى یا حقوقى داراى صلاحیت است که مسئولیت اجراى سامانه لوله‌کشى داخل ساختمان را وفق نقشه‌های تایید شده و الزامات این مبحث بر عهده دارد.

مجریان لوله‌کشى گاز به شرح زیر تعریف مى‌شوند:

الف) مجرى تجربى: شخص حقیقى وحقوقى مشمول ماده (٢) قانون نظام صنفى، که پس از دریافت پروانه مهارت فنى از وزارت کار و امور اجتماعى و گذراندن دوره آمورشى مبحت هفدهم و اخذ گواهى قبولى در دوره مذکور از وزارت راه و شهرسازى، پروانه کسب را از اتحادیه صنف دریافت نموده باشد.^[1]

ب) مجرى حقیقى: مهندسان تاسیسات مکانیکى داراى پروانه اشتغال به کار مهندسى در صلاحیت اجرای تاسیسات مکانیکى از وزارت راه و شهرسازى که پس از گذراندن دوره آموزشى مبحث هفدهم از وزارتخانه مذکور، نسبت به اخذ صلاحیت اجرا اقدام نموده باشند.

ج) مجرى حقوقى: مجریان حقوقى لوله‌کشى گاز ساختمان شرکت‌‌هایی هستند که به‌ صورت سهامى خاص در اداره ثبت شرکت‌ها و موسسات غیر تجارى به ثبت رسیده و تاسیس آن درروزنامه رسمى آگهى شده است و تاسیسات حرارتى و برودتى ساختمان یا لوله‌کشى گاز ساختمان جزء اساس نامه شرکت باشد و دو نفر از اعضاى هیات مدیره آن، مهندس یا کاردان فنى داراى پروانه اشتغال به کار مهندسى در رشته تاسیسات مکانیکى باشند که دوره مبحث هفدهم را با موفقیت گذرانیده و از وزارت راه و شهرسازى پروانه اشتغال به کار با صلاحیت طراحى، نظارت و بازرسى لوله‌‌کشی گاز دریافت نموده باشند.^[2]

حداقل وظایف و مسئولیت‌های مجرى لوله‌کشى گاز به شرح زیر است:

الف- مسئولیت کلیه امور مرتبط با اجراى سامانه گاز طبیعى در ساختمان از جمله استفاده از مصالح مناسب، اجراى صحیح لوله‌کشى گاز بر اساس نقشه‌‌های تایید شده، کیفیت جوشکارى انجام شده انجام آزمایش‌های لازم، تزریق کار و راه‌اندازى سیستم لوله‌کشى گاز ساختمان و تهیه نقشه‌‌های چون اجراء که همگى باید مطابق الزامات این مبحث باشد همچنین سایر امور مربوط به مجرى که طبق این مبحث بر عهده مجرى مى‌باشد. صدور تاییدیه‌های ناظر، بعد از اجرا از مسئولیت‌های وى نمی‌کاهد.

ب- مجرى لوله‌کشى گاز موظف است سامانه گاز طبیعى ساختمان را مطابق نقشه‌‌هایی که به تایید طراح و ناظر مربوطه رسیده است اجرا نموده و در مورد هر انشعاب از امکان تامین هواى مناسب و همچنین امکان تخلیه محصولات احتراق مطابق الزامات این مبحث اطمینان حاصل نماید.

پ- در مواردى که وفق این مقررات تشخیص موضوع و تصمیم‌گیرى به عهده ناظر گذاشته شده است و یا در مواردى که ناظر تغییراتى را در نفشه‌های اجرایى ضرورى بداند، نظر وى لازم الاجرا بوده و مجرى موظف به رعایت نظرات ایشان، براساس نقشه‌های اصلاح شده توسط طراح مى‌باشد.

ت- در صورت تخطى ناظر از الزامات این مقررات، یا عدم تایید کار اجرا شده بدون دلیل کافى، مجرى مى‌تواند موضوع رابه مرجع ذیصلاح ارجاع و درخواست رسیدگى نماید.

١٧-١-٢-٣ ناظر

شخصی حقیقی یا حقوقى داراى پروانه اشتغال به کار مهندسى با صلاحیت نظارت بر اجراى سامانه گاز طبیعی در ساختمان از وزارت راه و شهرسازى مى‌باشد. حداقل وظایف و مسئولیت‌های ناظر به شرح زیر است:

الف- ناظر موظف است نسبت به بازخوانى نقشه‌‌ها و مدارک فنى و کنترل طراحى و محاسبات سامانه گاز اقدام و در صورت مشاهده هرگونه اشکال و ایراد فنی نسبت به اعلام موارد به طراح اقدام و پس از رفع اشکالات و تایید نقشه‌‌ها توسط طراح نسبت به مهر و امضاى ذیل آن‌ها اقدام و بر همان اساس نسبت به انجام وظایف نظارتى اهتمام ورزد.

ب- ناظر باید پیش از اجرای سامانه، ضمن بازدید از محل، تمامی موارد مندرج در نقشه‌‌های اجرایى، به ویژه موقعیت و مشخصات دودکش‌ها و نحوه تخلیه محصولات احتراق را بررسى و جهت اجرا تایید نماید و در صورت مشاهده هرگونه مغایرت و یا اشکال در آن‌ها، مراتب را به اطلاع طراح و مجری برساند و تا پیش از اخذ تاییدیه طراح، از شروع و یا ادامه عملیات اجرایی جلوگیری نماید.

پ-هرگاه در زمان اجرای سامانه لوله‌‌کشی، لازم باشد تغییری در نقشه‌‌‌های اجرایی صورت گیرد، باید نقشه‌‌‌های اصلاحی بر اساس این مقررات تهیه و به تایید مهندس ناظر برسد.

ت-مصالح مورد استفاده در سیستم لوله‌کشى گاز باید قبلا توسط ناظر مورد بررسى قرار گرفته و گواهینامه‌‌های ساخت آن‌ها را کنترل و از مناسب بودن کیفیت و صدور تاییدیه‌‌های مربوطه آن‌ها برای استفاده در سیستم لوله‌‌کشی گاز طبق این مقررات اطمینان حاصل نماید. در صورتى که ناظر ضرورى تشخیص دهد، براى اطمینان از مطابقت مصالح با این مقررات باید آزمایش‌های لازم بر روى مصالح انجام گیرد.

ث-در پایان کار، ناظر باید از کار اجرا شده بازدید نموده و ضمن صورت‌برداری از اشکالات، موارد را جهت برطرف کردن آن‌ها به مجری ابلاغ نماید.

ج- پس از رفع اشکالات، و در پایان کار باید سیستم لوله‌کشى طبق مقررات این مبحث مورد آزمایش نشتی قرار گرفته و در صورت عدم وجود نشت، تاییدیه آزمایش بوسیله ناظر صادر گردد.

چ- ناظر موظف است فقط در صورتى که مشخصات و الزامات محل نصب از نظر تهویه و دودکش وسایل گازسوز مطابق این مقررات در نقشه و در زمان لوله‌کشى رعایت شده باشد، نقشه اجرایی و لوله‌‌کشی اجرا شده را تایید نماید.

ح- در صورت تخطى مجرى از مسئولیت‌ها و تعهدات خود از این مقررات، ناظر موظف است مراتب را کتبا به اطلاع سازمان نظام مهندسى ساختمان استان و مراجع ذیصلاح پیش‌بینى شده در قانون برساند و مجری مکلف به رفع آن می‌باشد.

١٧-١-٢-۴ سازندگان وسایل گازسوز

الف- سازندگان وسایل گازسوز موظفند به همراه دستگاه، دستورالعمل نصب آن حاوى کلیه الزامات محل نصب دستگاه و از جمله وضعیت تهویه، حداقل حجم یا ابعاد فضاى نصب، قطر وحداقل ارتفاع دودکش و همچنین دستورات راه‌اندازى، بهرە‌برداری و نگهداری و موارد ایمنی دستگاه را به خریدار ارایه نمایند.

ب-سازندگان وسایل گازسوز موظفند نسبت به آموزش نصابان اقدام، و با همکارى نمایندگان مجاز خود، نصاب یا نصابان مجاز را برای نصب و راه‌اندازى دستگاه گازسوز به خریدار معرفى نمایند.

١٧-١-٢-۵ نصب کنندگان وسایل گازسوز

الف- کلیه و سایل گازسوز باید تو سط افرادی که آموزش رسمی دیده و از سوى نمایندگى مجاز سازنده معرفی می‌شوند، نصب و راه‌اندازى شود.

ب-نصاب موظف به رعایت دقیق دستورالعمل سازنده و ضوابط این مقررات مى‌باشد.

پ-نصاب باید وسیله گازسوز را صرفا در محل تعیین شده در نقشه گازرسانی ساختمان که به تایید ناظر رسیده است، نصب نماید.

ت-مسئولیت نهایی نصب وسایل گازسوز، کنترل مجدد مناسب بودن دودکش‌ها و مجارى تهویه هوای لوازم گازسوز، راه‌اندازى و آزمایش عملکرد آن‌ها به عهده نصاب مجاز مى‌باشد.

2-1-17 الزام قانونى، وظایف و مسئولیت‌ها

پیروی از احکام مندرج در این مبحث بر پایه قانون نظام مهندسى و کنترل ساختمان و آئین‌نامه‌هاى اجرایى آن الزام قانونى دارد. و علاوه بر وظایف و مسئولیت‌های مندرج دراین مبحث درباب تبیین وظایف و مسئولیت‌های طراح، ناظر و مجرى مفاد و الزامات مبحث دوم مقررات ملى ساختمان نیز بر آن حاکم است.

3-1-17 دامنه کاربرد

دامنه کاربرد بخش اول این مبحث شامل سامانه‌‌های گازرسانى با مشخصات زیر است:

الف) حداکثر فشار کاری ١٧۶ میلی‌متر ستون آب^[3] معادل ¼ پوند بر اینچ مربع.

ب) حداکثر مصرف گاز ١٠٠ متر مکعب در ساعت.

پ) حداکثر قطر لوله ١٠٠ میلی متر (4 اینچ).

ت) لوله‌کشى گاز با استفاده از لوله و اتصالات فولادى به‌صورت روکار یا توکار از محل خروجى رگولاتور تا خروجى شیر مصرف مطابق با الزامات این مبحث.

١٧-١-٣-١ لوله‌کشى گاز ساختمان

لوله‌‌کشی گاز ساختمان شامل انتخاب مصالح، اجرا، آزمایش، بازرسی، راه‌اندازى و تحویل لوله‌کشى گاز در محدوده‌‌‌های مشخص شده است.

١٧-١-٣-٢ تأمین هواى احتراق

شامل تعیین روش و طراحى بر مبناى آن روش، انتخاب مصالح، تجهیزات و اجراست.

١٧-١-٣-٣ تخلیه محصولات حاصل از احتراق

شامل طراحی، انتخاب جنس، تعیین اندازه‌‌ها و نصب دودکش و معبر دودکش است.

١٧-١-٣-۴ تجهیزات ایمنی و هشداردهندە گاز

شامل تجهیزات مورد نیاز مرتبط با ایمنى سامانه گاز و هشدار در مواقع اضطرارى است.

١٧-١-٣-۵ دستگاه‌‌های گازسوز

شامل انتخاب دستگاه و تجهیزات مرتبط با آن، الزامات نصب، اتصال به شیرهاى مصرف و راه‌اندازى است.

١٧-١-٣-6 کیفیت ساخت مصالح

مصالحی که مورد استفاده قرار می‌گیرند باید دارای نشان استاندارد ملی ایران یا استاندارد بین‌المللى معتبر یا گواهینامه فنی از مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازى باشند.

١٧-١-٣-٧ کیفیت ساخت و ایمنی عملکرد دستگاه‌‌‌های گازسوز

دستگاه‌‌‌های گازسوز مورد استفاده در سامانه گاز طبیعی ساختمان‌ها باید داراى نشان استاندارد ملى ایران یا استاندارد بین‌المللی معتبر یا گواهینامه فنی از مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی باشند.

پاورقی:

[1] مجریان لوله‌کشى فازکه در حال حاضر به موجب شیوه‌نامه اصلاحى اجراى تفاهم نامه مورخ 1382/5/13 فیمابین وزارت مسکن و شهرسازى و شرکت ملی گاز ایران (ابلاغ شماره 35463/400 مورخ 1385/٨/9)، داراى مجوز فعالیت مى‌باشند، موظفند وفق ابلاغیه شماره 10600/400 مورخ 1403/٠١/29 وزارت راه و شهرسازى براى گذراندن دوره‌‌های آموزشى طراحى لوله‌کشى و سامانه گاز اقدام نمایند.

[2] شرکت‌هایی که پس از تاریخ ابلاغ این مبحث متفاضى اخذ صلاحیت مجرى حقوقى هستند باید در قالب سهامى خاص به ثبت رسیده باشند. شرکت‌هایی که در گذشته به ثبت رسیده‌ اند تا اطلاع ثانوى مطابق ضوابط مربوط می‌تواتند به فعالیت خود ادامه دهند.

[3] کلیه ارقام مربوط به فشار در این مقررات، فشار نسبى است.