1-4-17 کلیات

در طراحی سامانه گاز طبیعى ساختمان، نوع دستگاه گازسوز و محل نصب ونحوه ارتباط آن با لوله‌کشى گاز، چگونگی تأمین هواى احتراق و خروج محصولات حاصل از احتراق، مسیرها و قطر قسمت‌های مختلف لولەکشی گاز، نوع مصالح مصرفی و مقادیر آن‌ها مشخص می‌شود. در این فصل به طراحی سامانه گاز طبیعی ساختمان با در نظر گرفتن الزامات بهره‌‌برداری از انواع ساختمان‌ها، محدودیت‌های به کارگیرى دستگاه‌‌های گازسوز و محل نصب آن‌ها پرداخته شده است.

دود کش‌ها به عنوان بخشی از سامانه گاز ساختمان نیز نقش اصلى رادر انتقال و تخلیه محصولات احتراق دارند و از آنجا که این محصولات حاوى گازهاى مسموم کننده، سوزاننده و آلاینده هستند، لزوم انتقال کامل، ترقیق آن‌ها و هدایت به فضای آزاد خارج از ساختمان و پیشگیرى از بروز هرگونه نشت یا انتشار در فضاى محل نصب ایجاب مى‌نماید که مراحل طراحى، ساخت، نصب وبازرسى دودکش‌ها با رعایت کلیه ضوابط ایمنی و فنى انجام شود. از این رو اجراى دقیق الزامات این فصل در حوزه وظایف طراح، مجری، ناظر، سازندگان ساختمان‌ها و خصوصاً سازندگان و نصابان دستگاه‌های گازسوز و دودکش‌ها بوده و هر یک از اشخاص یاد شده در قبال وظایف خود مسئولیت قانونی دارند.

2-4-17 حدود و دامنه کاربرد

الزامات طراحى در این فصل شامل موارد زیر مى‌باشد:

الف) طراحی، نحوه اجرا و بازرسی دودکش دستگاه‌‌های گازسوز.

ب) طراحى، نصب و بازرسى معبر دودکش.

پ) طراحی، نصب و بازرسى شبکه لوله‌کشی گاز

ت) پیش‌بینى تامین هواى احتراق

ث) شرایط نصب والزامات تجهیزات ایمنى و هشدار دهنده

ج) کیفیت مصالح و اجرا

چ) انتخاب و تعیین محل نصب دستگاه‌های گازسوز

تبصره: درصورتی که بین الزامات این مبحث و مبحث 14 در مورد دودکش دستگاه‌‌های گازسوز تفاوتى وجود داشته باشد، الزامات سختگیرانه‌‌تر باید رعایت شود.

3-4-17 طراحی دودکش

در طراحى دودکش، مشخصات مربوط به دودکش، لوله رابط و نحوه خروج محصولات احتراق تعیین می‌شود. این مشخصات عبارتند از:

الف) نوع دودکش، محل نصب و مسیر عبور دودکش از فضای محل نصب دستگاه گازسوز تا فضای آزاد خارج از ساختمان.

ب) اندازه سطح دهانه معبر محصولات احتراق و ارتفاع دودکش، جنس و ضخامت جداره.

پ) محل نصب، مسیر عبور، نوع جنس و ضخامت جداره و اندازه سطح دهانه لوله رابط دودکش.

ت) نوع و ضخامت عایق حرارتی مورد نیاز.

ث) نحوه اتصال محل خروج محصولات احتراق از دستگاه به لوله رابط یا دودکش ونحوه اتصال لوله رابط به دودکش

ج) نوع، محل نصب، مسیر عبور، اندازه سطح دهانه معبر محصولات احتراق، جنس و ضخامت جداره دودکش‌های مشترک برای دو یا چند دستگاه گازسوز.

چ) محل خروج دودکش از بام ساختمان، رعایت فواصل آن در امتدادهاى جانبى و قائم ومحل و نوع کلاهک دودکش.

ح) نوع، محل، مسیر عبور، جنس وضخامت جداره و ابعاد معبر دودکش.

4-4-17 انتخاب و تعیین محل نصب دستگاه‌‌های گازسوز

انتخاب و تعیین محل نصب دستگاه‌‌های گازسوز باید ضمن انطباق کامل با کلیه الزامات این بخش بر مبناى طراحى مصوب تأسیسات ساختمان، مطابق مبحث دوم مقررات ملى ساختمان حداقل موارد زیر را نیز مد نظر قرار دهد؛

الف) انتخاب دستگاه‌‌های گازسوز مطابق با استاندارد.

ب) نوع دستگاه گازسوز از نظر نصب در فضای داخل یا بیرون از ساختمان.

پ) الزامات عمومی محل نصب دستگاه گازسوز.

ت) تخلیه محصولات احتراق و دودکش مناسب.

ث) الزامات اختصاصی انتخاب و نصب دستگاه‌‌های گازسوز و دودکش آنها

ج) الزامات انتخاب، نصب و بهره‌‌برداری از دستگاه‌های گازسوز در انواع ساختمان‌ها.

چ) تأمین هواى احتراق بر اساس فصل ١٧-5

ح) نیاز مشترک.^[1]

١٧-4-4-١ انتخاب دستگاه‌‌های گازسوز مطابق با استاندارد

دستگاه‌‌های گازسوزی که در سامانه گاز از آن‌ها استفاده می‌شود باید دارای نشان استاندارد ملی ایران یا استاندارد بین‌المللى معتبر باشند.

١٧-4-4-٢ نوع دستگاه گازسوز از نظر نصب در فضای داخل یا بیرون از ساختمان

نصب دستگاه‌های گازسوز در فضاهای داخل یا خارج از ساختمان باید طبق الزامات زیر باشد:

الف) در نظر گرفتن محل نصب دستگاه گازسوز در فضای داخلی ساختمان که طراحى دستگاه براساس نصب در فضاى خارج از ساختمان است، مجاز نیست.

ب) در نظر گرفتن محل نصب دستگاه‌های گازسوز بدون دودکش (مانند اجاق گاز و فرگازى) در فضاى داخلی ساختمان در صورتى مجاز است که دستگاه مختص نصب در فضاى داخل ساختمان بوده وامکان تأمین هواى احتراق طبق الزامات فصل ١٧-5 فراهم باشد.

5-4-17 الزامات عمومی محل نصب دستگاه‌‌های گازسوز

محل نصب دستگاه‌های گازسور باید با رعایت الزامات زیر باشد:

الف) نصب هر نوع وسیله گازسوز تعریف شده در بند ١٧-۴-٧، در حمام، رختکن، سرویس‌های بهداشتی، محوطه‌هاى سونا استخر و جکوزى ممنوع است.

ب) نصب دستگاه‌‌های گازسوز مختص یک واحد، در فضاى مشاعى ساختمان‌ها ممنوع است.

پ) محل نصب هر دستگاه گازسوز باید نسبت به اجزای ساختمان و سایر تجهیزات به‌ گونه‌‌ای باشد تا امکان دسترسی برای انجام تعمیرات وجود داشته و فاصله‌های کافی رعایت شده باشد؛ به‌ عنوان نمونه، فواصل مورد نیاز برخی از دستگاه‌‌های گازسور متداول باید بر اساس جدول ذیل باشد:

جدول 17-4-1 حداقل فواصل مورد نیاز نصب وسایل گازسوز

دستگاه‌های گازسوز	فاصله مجاز
کلیه دستگاه‌های گازسوزی که روی کف نصب می‌شوند: (بخاری، آبگرمکن زمینی، پکیج زمینی و ...)	25 سانتی‌متر از جوانب 100 سانتی‌متر از بالا
اجاق گاز خانگی (کابینتی)	25 سانتی‌متر از جوانب 75 سانتی‌متر از بالا
بخاری دیواری	100 سانتی‌متر از جوانب 100 سانتی‌متر از بالا
آبگرمکن دیواری و پکیج دیواری	25 سانتی‌متر از جوانب حداقل 50 سانتی‌متر از بالا 120 سانتی‌متر از کف تمام شده
فر گازی	25 سانتی‌متر از جوانب 25 سانتی‌متر از بالا

ت) محل نصب دستگاه‌‌های گازسوز باید داراى فاصله مناسب نسبت به مواد، مصالح و اشیاى سوختنى باشد. حداقل فاصله دستگاه گازسوز از اشیاء ومواد قابل اشتعال باید حداقل ١ متر باشد.

ث) نصب دستگاه‌های گازسوز در مکان‌هایی که در فضای آن‌ها گازهای قابل اشتعال یا انفجار وجود دارد، ممنوع است.

ج) محل نصب دستگاه‌‌های گازسوز با دودکش باید به‌ گونه‌ای انتخاب شود که قابلیت نصب دودکش طبق این مقررات وجود داشته و تخلیۀ گازهای حاصل از احتراق به فضای آزاد خارج ساختمان از طریق دودکش امکان‌پذیر باشد. علاوه بر آن، باید برای دودکش و لوله رابط حداقل فاصله ١ متراز اشیاء و مواد سوختنی مد نظر باشد.

چ) محل نصب دستگاه گازسوز در محل‌هایی نظیر بوفه سینماها یا آبدار خانه‌های محل‌های عمومى باید با استفاده از موانع مناسب از دسترس افراد غیر مسئول دور نگه داشته شود.

ح) اجاق گاز و دستگاه‌های پخت و پز گارسوز در خوابگاه‌‌های دانشجویی، پانسیون‌ها، مهمانسراها و مشابه آن‌ها باید در فضاهای مجزا از محل‌های خواب و در آشپزخانه مستقل که برای این منظور طراحی شده اند، نصب شوند.

خ) نصب اجاق گاز در واحدهای اقامتی یا خوابگاهی که به‌ صورت واحد آپارتمانى مستقل باشد، با رعایت الزامات این مقررات مجاز است.

د) جانمایی کلیه دستگاه‌‌های گازسوز و تجهیزات آن‌ها و مسیریابى شبکه لوله‌کشى گاز طبیعى در ساختمان‌ها باید به نحوی انجام شود تا امکان نصب دستگاه و تکیه گاه‌‌های آن‌ها برروى بدنه‌‌ها و سطوح دارای استحکام کافى فراهم کردد و نصب آن‌ها بر روى بدنه‌ها و سطوح فاقد استحکام کافى از جمله سقف‌ها و دیوارهاى کاذب ممنوع است.

6-4-17 تخلیه محصولات احتراق و دودکش مناسب

١٧-6-4-١ الزامات عمومی طراحی و اجرای انواع دودکش‌ها

الزاماتی که در طراحى و اجراى انواع دودکش و معبر دودکش باید رعایت شود شامل موارد زیر است:

١٧-6-4-١-١ طراحی و اجراى دودکش باید بر اساس نوع و ظرفیت دستگاه‌های گازسوز متصل به آن، ابعاد و فضاى محل نصب آن‌ها انجام شود. ظرفیت دستگاه گازسوز بر اساس ارتفاع از سطح دریا ملاک عمل مى‌باشد.

١٧-6-4-١-٢ اجزای دودکش باید از نقطه اتصال به دستگاه گازسوز تا انتهاى دودکش در خارج از ساختمان، بصورت به هم پیوسته و درزبندى شده باشد و گازهاى حاصل از احتراق از هیچ نقطه آن به فضای داخل ساختمان نشت نکند.

١٧-6-4-١-٣ دودکش واجزاى آن باید در برابر ضربات فیزیکى، صدمات خارجى و تکان‌های زلزله مقاوم باشند.

١٧-4-1-6-4 دودکش یا هیچ یک از اجزاى دودکش نباید از داخل کانال یا پلنوم هوا عبور کند.

١٧-۶-۴-١-۵ در دودکش‌های قائم فلزی، سطوح داخل معبر دود باید در برابر خوردگی ناشى از چگالش بخار آب و گازهای خورنده خروجی مقاوم باشد.

١٧-۶-۴-١-۶ دودکش قائم باید بر روی پایه‌‌ای از مصالح ساختمانی مقاوم در برابر وزن دودکش و دست کم ٣ ساعت مقاوم در برابر آتش قرار گیرد.

١٧-6-4-١-٧ قسمت پاییں دودکش قائم در زیر پایین‌ترین اتصال رابط به آن، باید دست کم ٣٠٠ میلی متر (١٢ اینچ) ادامه یابد.

١٧-6-4-١-٨ درطراحى و اجراى دودکش ولوله رابط باید دستورالعمل و الزامات این مبحث ملاک عمل باشد.

١٧-6-4-١-٩ در طراحى دودکش و لوله رابط دودکش باید محل تکیه گاه‌‌ها و بست‌ها براى تحمل وزن، حفاظت در برابر ضربات فیزیکی و نیروهای ناشی از زلزله و همچنین تغییرات دماى دودکش و لوله رابط مشخص شده واجرا مطابق طراحى انجام پذیرد.

١٧-6-4-١-١٠ عبور دودکش از فضاى بالاى سقف کاذب، فضاى داخلى و دیوارهاى مربوط به استخر، سونا و حمام ممنوع است. در صورت عبور دودکش از مجاورت دیوار فضاهاى یاد شده، دیواره معبر دودکش در جوار فضای موصوف باید سیمان اندود شود.

١٧-6-4-١-١١ در طراحى دودکش باید جزئیات مربوط به عایق حرارتى آن مشخص شود. عایق حرارتى مورد استفاده باید غیر قابل سوختن باشد ومقاومت آن در مقابل انتقال گرما از جداره دودکش به خارج طوری باشد که خللی در عملکرد دودکش در اثر کاهش دماى محصولات احتراق ایجاد نشود. استفاده از لوله‌‌های قابل انعطاف به‌عنوان دودکش ممنوع است. در طراحى دودکش دستگاه‌های گازسوز فن‌ دار باید الزامات دودکش با جریان مکانیکى رعایت شود.

١٧-۶-۴-١-١٢ در صورت عبور دودکش از فضایى غیر از فضاى محل نصب دستگاه گازسوز، دودکش باید داخل معبر دودکش مستقلى قرار گیرد و تا فضاى آزاد خارج از ساختمان امتداد داشته باشد. مشخصات معبر دودکش باید مطابق با بند ١٧-4-۶-٣ باشد.

١٧-۶-۴-١-١٣ دهانە خروجی دودکش باید از مخازن مواد قابل اشتعال یا انفجار بالاتر قرار گیرد و فواصل آن در ترازهای افقى و عمودی بر مبنای الزامات ایمنی حریم آن مخزن تعیین شود.

١٧-۶-۴-١-١۴ دهانه خروجی دودکش باید مجهز به کلاهکی باشد که جریان دود را مسدود نکند و از ورود آب باران، برف و سایر اشیاء به داخل دودکش و لانه‌ گزینى پرندگان جلوگیرى به عمل آورد.

١٧-۶-۴-١-١۵ انتهای دودکش باید با فضاى آزاد ارتباط داشته باشد و محصولات احتراق از دهانه دودکش نباید در فضاى مسقف و محصور یا فضاهاى داخل ساختمان تخلیه شود. دهانه ابتداى دودکش باید به‌صورت عمودی و در داخل دیوار قرار گیرد. اتصال لوله رابط به دودکش در سقف ممنوع مى‌باشد.

١٧-۶-۴-١-١۶ در دودکش‌های فلزی باید فاصله کافی جهت جلوگیرى از سوختگى و آسیب دیدگی افراد منظور شود.

١٧-6-4-١-١٧ در محل عبور دودکش ومعبر دودکش از کف، سقف یا بام ساختمان، شکل و اندازه دودکش نباید تغییر نماید.

١٧-6-4-١-١٨ عبور هرگونه تأسیسات از معبر دودکش ممنوع مى‌باشد.

١٧-6-4-١-١٩ رعایت الزامات عمومى طراحى واجراى انواع دودکش‌ها براى کلیه دستگاه‌های گازسوز که نیاز به دودکش دارند الزامی است.

١٧-6-4-٢ جنس دودکش

جنس دودکش‌ها و لوله رابط دودکش در ساختمان‌ها بستگی به دستگاه گازسوز و فن آورى استفاده شده در آن و دمای محصولات احتراق خروجی از دستگاه دارد. استفاده از دودکش با مصالح بنایی مانند آجر و سنگ برای دستگاه‌‌های گازسوز ممنوع است.

١٧-6-4-٢-١ دودکش فلزى

الف) دودکش فلزی در سرتاسر مسیر باید بدون نشت بوده و به‌ صورت کامل با استفاده از عایق حرارتی عایق‌کارى شود.

ب) دودکش فلزی در خارج از ساختمان باید داراى پوشش مناسب به منظور جلوگیرى از نفوذ رطوبت به عایق حرارتی آن باشد.

پ) دودکش فلزی که داخل ساختمان نصب می‌شود باید در معبر دودکش به گونه‌‌ای قرار گیرد که امکان بازرسی، تعمیر یا تعویض دودکش وجود داشته باشد.

ت) در دستگاه‌‌های گازسوز که دمای محصولات احتراق آن در نقطه ورود به دودکش کمتر از 165 درجۀ سلسیوس است، جنس دودکش باید از نوع مقاوم در مقابل خوردگی، مانند فولاد زنگ ناپذیر باشد یا سطوح داخلی دودکش فلزی باید با این گونه مصالح حفاظت شود.

ث) جنس دودکش‌های فلزی که در خارج از ساختمان نصب می‌شوند باید از ورق گالوانیزه با ضخامت مقادیر مندرج در جدول ١٧-۴-٢ باشد.

ج) دودکش قائم فلزی باید با پیش‌بینی انبساط و انقباض ناشی از گرما و سرما ساخته و نصب شود.

١٧-۶-۴-٢-٢ دودکش سیمانی، سفالى و سرامیکى

الف) دودکش باید در سرتاسر مسیر بدون نشت بوده و به‌ صورت کامل با استفاده از عایق حرارتی عایق شود.

ب) دودکش باید در برابر خوردگی، ساییده شدن و ترک برداشتن ناشی از تماس با گازهای حاصل از احتراق، تا دماى 538 درجه سلسیوس مقاوم باشد.

پ) دودکش باید همزمان با ساخت معبر دودکش با مصالح بنایی در داخل آن قرار گیرد و قطعات آن با دقت با یکدیگر متصل شدہ ودرزهای بین قطعات با مواد نسوز هوابند شود.

ت) بجز وزن دودکش، هیچ بار دیگری نباید بر پایه‌های دودکش وارد شود، مگر آن که در طراحی دودکش برای آن بار اضافه پیش‌بینی‌های لازم به‌عمل آمده باشد.

١٧-6-4-٢-٣ دودکش پلیمرى

الف) جهت خروج گازهای حاصل از احتراق سیستم‌های چگالشى از دودکش پلیمرى مطابق استاندارد BS EN14471 استفاده می‌شود. به‌ علاوه این نوع دودکش باید داخل غلافى فلزى بوده ومعبر دودکش با مصالح ساختمانی و دودبند قرار داشته باشد.

ب) جنس غلافی فلزی دودکش‌های پلیمری باید از ورق کالوانیزه با ضخامت مقادیر مندرج در جدول ١٧-4-٢ باشد.

١٧-۶-۴-٢-۴ دودکش فولادی ضد زنگ (Stainless Steel)

الف) این نوع دودکش در دیگ‌های چگالشی کاربرد داشته، ورق مورد استفاده در این نوع دودکش‌ها مى‌بایست از نوع Stainless Steel 316L باشد.

ب) جنس دودکش‌های فولادی ضد زنگ باید از ورق فولادی با مشخصات ذکر شده در بند ١٧-4-6-٢-4 (الف) و با ضخامت مقادیر مندرج در جدول ١٧-4-٢ باشد.

جدول 17-4-2 ضخامت ورق فولادی ضدزنگ

قطر دودکش گرد (میلی‌متر)	حداقل ضخامت ورق (میلی‌متر)
تا 406	0/8
407 تا 457	1
بزرگ‌تر از 457	2

١٧-6-4-٣ معبر دودکش

معبر دودکش با استفاده از مصالح فلزى یا مصالح بنایى در فضاى داخل یا خارج از ساختمان ساخته می‌شود و دودکش‌ها داخل آن قرار مى‌گیرند. در طراحى و ساخت معبر دودکش از نظر محل نصب آن باید نکات زیر مد نظر باشد:

١٧-6-4-٣-١ معبر دودکش خارج از ساختمان

الف) معبر دودکش در فضاى خارج از ساختمان باید با استفاده از مصالح فلزى یا مصالح بنایى ساخته شود. همچنین این معبر باید در معرض رویت باشد.

ب) جنس معبر دودکش فلزی باید از لوله سیاه یا ورق سیاه فولادی با حداقل ضخامتی برابر با مقادیر جدول ١٧-4-٣ باشد. استفاده از سایر لوله‌‌ها یا ورق‌های فلزى با همان استحکام و همان مقاومت در برابر خوردگی، مجاز است. استفاده از پروفیل‌های فلزى براى تقویت معبر دودکش فلزى و اتصال قطعات به‌ صورت جوشی یا پرچی یا با پیچ و مهره مجاز است.

جدول 17-4-3 ضخامت ورق فولادی معبر دودکش فلزی

سطح مقطع (سانتی‌متر مربع)	حداقل ضخامت ورق (میلی‌متر)
تا 995	1/5
996 تا 1290	2
1291 تا 1640	2/5
یزرگ‌تر از 1640	3/5

پ) معبر دودکش فلزی باید روی پایهای نصب شود که بار وزن معبر دودکش و دودکش‌های داخل آن را به زمین منتقل کند. در صورتی که پایه و معبر دودکش با اجزای ساختمان مرتبط باشند باید در طراحی ساختمان، پیش‌بینی‌های لازم برای مهار وزن، بارهاى حاصل از انبساط و انقباض ناشى از گرما و سرما و بارهای دیگر به عمل آمده باشد.

ت) معبر دودکش فلزی باید به‌منظور محافظت با عایق مقاوم در برابر خوردگی پوشش داده شود.

ث) معبر دودکش با مصالح بنایی با استفاده از مصالح نسوختنی مانند سنگ، آجر یا بتن باید ساخته شود.

ج) معبر دودکش با مصالح بنایی باید روی پایه‌ای از مصالح بنایی که جدا از اجزای ساختمان است، نصب شود و بار وزن معبر دودکش و دودکش‌های داخل آن را به زمین منتقل کند. در صورتى که پایه و معبر دودکش با اجزاى ساختمان مرتبط باشند، در طراحى ساختمان باید پیش‌بینى‌های لازم برای مهار وزن و سایر بارها به‌عمل آمده باشد.

چ) محصولات احتراق باید از طریق دودکش‌های نصب شده داخل معبر دودکش منتقل شوند. بین جداره خارجى عایق حرارتى دودکش‌ها وجداره داخلى معبر دودکش باید فضاى خالى وجود داشته باشد تا در صورت نشتی، محصولات احتراق از طریق معبر دودکش به فضاى آزاد منتقل شوند.^[2]

ح) استفاده از زانوی ٩٠ درجه در امتداد مسیر معبر دودکش ممنوع است. حداکثر زاویه انحراف از امتداد قائم باید ۴۵ درجه باشد.

خ) معبر دودکش باید تا بالاترین نقطه در پشت بام ادامه داشته باشد.

د) در انتهای پایین معبر دودکش برای تمیز کردن ادواری، باید دریچۀ بازدید هوابند ومقاوم در برابر خوردگی پیش‌بینى شود. فاصله پایین‌ترین نقطه دریچه تا کف زمین باید حداقل ٣٠٠ میلی‌متر باشد.

ارتفاع این دریچه باید حداقل 150 میلی‌متر باشد و لبه بالایى آن حداقل ١٥٠ میلی‌متر پایین‌تر از اتصال پایین‌ترین لوله رابط به دودکش باشد.

ذ) انتهای بالایی معبر دودکش باید با کلاهکی مناسب برای جلوگیری از لانه‌گزینی پرندگان، ورود باران وبرف یا سایر اشیاء حفاظت شود.

ر) اگر در معبر دودکش با مصالح بنایى، دو دودکش و یا بیشتر نصب شود، سطوح خارجى دودکش‌ها باید دارای عایق حرارتی بوده و از یکدیگر فاصله داشته باشند.

١٧-6-4-٣-٢ معبر دودکش داخل ساختمان [2]

الف) معبر دودکش در فضای داخل ساختمان باید با مصالح بنایی نسوختنی مانند سنگ آجر یا بتن ساخته شود.

ب) در طراحى ساختمان‌های جدید باید محل معبر دودکش و ابعاد آن قبل از اخذ پروانه ساخت مشخص شده و در نقشه‌‌های ساختمان جزئیات دقیق آن درج شود.

پ) در حین ساخت معبر دودکش باید امکان نصب دودکش داخل فضای آن واجرای عایق‌کارى حرارتی دودکش فراهم شود.

ت) محصولات احتراق باید از طریق دودکش‌های نصب شده داخل معبر دودکش منتقل شوند. بین جداره خارجى عایق حرارتى دودکش‌ها وجداره داخلى معبر دودکش باید فضاى خالى وجود داشته باشد تا در صورت نشتی، محصولات احتراق از طریق معبردودکش به فضای آزاد منتقل شوند.[1]

ث) استفاده از زانوى ٩٠ درجه درامتداد مسیر معبر دودکش ممنوع است. حداکثر زاویه انحراف از امتداد قائم ۴۵ درجه باید باشد.

ج) معبر دودکش باید از فاصله ٣٠٠ میلی‌متر پایین‌تر از نقطه قرارگیرى ابتداى دودکش داخل آن تا پشت بام به‌صورت یکپارچه اجرا شود و نباید هیچگونه دریچه در مسیر آن وجود داشته باشد یا ارتباطى با فضاهایى مانند فضاى زیر سقف کاذب داشته باشد.

چ) معبر دودکش باید تا بالاترین نقطه در پشت بام ادامه داشته باشد.

ح) انتهای بالایی معبر دودکش باید به فضای آزاد مرتبط باشد تا در صورت نشت احتمالى محصولات احتراق داخل آن به فضای آزاد خارج از ساختمان هدایت شوند. ضمناً دهانه پایین دودکش بایستى به فضای آزاد هیچ راهی نداشته باشد و مسدود شود.

خ) انتهای بالایی معبر دودکش باید با نصب کلاهک وتوری محافظ برای جلوگیری از لانه گزینی پرندگان، ورود باران و برف یا سایر اشیاء حفاظت شود.

د) اگر در معبر دودکش با مصالح بنایی، بیش از یک دودکش نصب شود، سطوح خارجی دودکش‌ها باید دارای عایق حرارتی بوده و از یکدیگر فاصله مناسبی که از سایش جلوگیری کند، داشته باشند.

ذ) عبور دودکش از فضاى بالاى سقف کاذب، فضای داخلی ودیوارهای مربوط به استخر، سونا و حمام و چاه آسانسور ممنوع است. در صورت عبور دودکش از مجاورت دیوار فضاهای یاد شده، باید دیواره معبر دودکش در جوار فضای موصوف سیمان اندود شود.

ر) معبر دود در طول مسیر نباید مسدود شود.

١٧-4-۶-4 لوله رابط دودکش

١٧-۴-۶-۴-١ لوله رابط دودکش باید در همان فضایی که دستگاه در آن قرار دارد، نصب وقابل دسترسی باشد و نباید در مسیر تردد یا در معرض ضربه فیزیکى باشد.

١٧-۴-۶-۴-٢ محل‌های اتصال لوله رابط دودکش به دستگاه گازسوز و دودکش باید به‌صورت کامل هوابند و بدون نشت باشد.

١٧-4-6-4-٣ براى مهار وزن لوله رابط ونیروهاى ناشى از انقباض وانبساط حرارتى واثر زمین لرزه و سایر بارها، لوله رابط دودکش باید با بست و تکیه گاه مناسب به اجزای ساختمان به‌طور ثابت متصل شود.

١٧-4-4-6-4 لوله رابط دودکش با مکش طبیعى از محل اتصال به دستگاه تا نقطه اتصال به

دودکش باید داراى شیب حداقل ٢ درصد به طرف بالا باشد.

١٧-5-4-6-4 حداقل اندازه مساحت دهانه لوله رابط باید برابر با مساحت دهانه خروجى محصولات احتراق از دستگاه گازسوز باشد. در صورتى که طبق طراحى سطح مقطع دهانه لوله رابط کوچکتر از سطح مقطع دهانه خروج محصولات احتراق دستگاه گازسوز باشد، باید مساحت دهانه لوله رابط را برابر با مساحت دهانه خروجی محصولات احتراق از دستگاه گازسوز در نظر گرفت.

١٧-۶-۴-۶-۴ مسیر لوله رابط دودکش باید تا حد ممکن کوتاه ومستقیم باشد واستفاده از زانو با زاویه بیش از ٩٠ درجه در مسیر آن مجاز نیست.

١٧-4-۶-4-٧ نصب دمپر دستى داخل لوله رابط دودکش مجاز نیست. در صورت نصب دمپر موتوری در مسیر لوله ڕابط، دودکش باید با مشعل دستگاه مرتبط و وابسته باشد، تا در صورت بسته شدن دمپر، مشعل دستگاه نیز به‌طور خودکار خاموش شود.

١٧-4-6-4-٨ حداکثر طول لوله رابط دودکش باید 450 میلی‌متر (١٨ اینچ) براى هر 25 میلی‌متر (١ اینچ) قطر آن باشد. در صورتى که طول لوله رابط از 450 میلی‌متر (١٨ اینچ) براى هر ٢٥ میلی‌متر (١ اینچ) قطر آن بیشتر باشد، باید از طریق افزایش قطر، ظرفیت مورد نظر تأمین شود. درهر حال طول لوله رابط نباید از ٧٥ درصد ارتفاع دودکش قائم بیشتر باشد.

١٧-4-6-4-٩ در اتصال لولة رابط دودکش به دودکش، لوله رابط باید تا سطح داخلى دودکش ادامه یابد، ولی نباید وارد آن شود. محل اتصال باید به‌صورت کامل هوابند شود.

١٧-4-6-4-١٠ جنس لوله رابط دودکش باید از لوله یا ورق فولادى گالوانیزه با ضخامتى برابر با مقادیر جدول ١٧-4-4 باشد. ساخت لوله رابط دودکش از سایر لوله‌ها یا ورق‌های فلزی با همان استحکام و همان مقاومت در برابر خوردگى، مجاز است. استفاده از پروفیل‌های فلزى براى تقویت لوله رابط دودکش و اتصال قطعات به‌صورت جوشی یا پرچی یا با پیچ ومهره مجاز است.

جدول 17-4-4 ضخامت ورق فولادی لوله رابط دودکش

قطر لوله رابط دودکش		ضخامت ورق فولادی گالوانیزه
میلی‌متر	اینچ	میلی‌متر	اینچ
تا 120	تا 5	0/6	0/022
از 120 تا 220	از 5 تا 9	0/7	0/028
از 220 تا 400	از 9 تا 16	0/9	0/034
400 و بیشتر از آن	16 و بیشتر از آن	1/5	0/064

١٧-4-۶-4-١١ عبور لوله رابط دودکش از کف، سقف، دیوار یا پارتیشن ساخته شده از مواد ومصالح سوختنی یا دیواره مقاوم در برابر آتش ممنوع می‌باشد.

١٧-۵-۶-۴ تعیین قطر دودکش مستقل برای یک دستگاه گازسوز

تعیین قطر دودکش باید با استفاده از روابطی که براى محاسبات دودکش‌ها در مراجع و استانداردهاى مربوطه وجود دارد استفاده شود. در این قسمت طبق محاسبات، تعیین قطر دودکش‌ها براى سهولت کار ارائه شده است.

تذکر: تعیین قطر دودکش برای مقادیر خارج از جدول باید با استفاده از روابط محاسبات دودکش انجام شود.

١٧-1-5-6-4 تعیین قطر دودکش مستقل برای یک دستگاه گازسوز که در طرح ذیل نشان داده شده، ارتفاع کل دودکش که فاصله بین بلندترین نقطه دستگاه گازسوز تا انتهای دودکش است و طول لوله رابط، با استفاده از ظرفیت دستگاه گازسوز انجام مى‌شود.

١٧-2-5-6-4 طول افقى لوله رابط برابر (٠=L) به معنى دودکشى است که به‌طور مستقیم و قائم و بدون هیچ واسطه‌ای بر روی محل خروج محصولات احتراق دستگاه گازسوز نصب شده باشد.

شکل 17-4-1 دودکش برای استفاده یک دستگاه گازسوز

جدول 17-4-5 ظرفیت دودکش‌های تک‌جداره پیش‌ساخته برای استفاده دستگاه گازسوز

قطر دودکش (میلی‌متر)					طول افقی لوله رابط (متر) L	ارتفاع (متر) H
300	250	200	150	100
حداکثر ظرفیت حرارتی دستگاه‌های گازسوز (1000 کیلوکالری)
230/30	153/00	93/90	51/00	21/20	0	3
191/90	127/50	78/50	42/40	16/90	0/6
182/80	121/20	72/95	38/60	15/40	1/5
262/60	172/70	106/10	56/30	23/00	0	4/5
218/40	143/90	88/40	47/00	18/20	0/6
208/30	136/40	82/10	42/90	16/91	1/5
200/75	129/80	77/80	39/90	14/60	3
300/50	194/40	118/70	63/60	25/50	0	6
250/00	161/90	100/00	53/00	20/20	0/6
238/60	154/00	91/90	48/50	18/70	1/5
229/80	144/20	87/10	44/90	16/40	3
219/70	138/90	82/30	41/20	13/90	4/5
340/60	221/70	133/60	69/70	27/30	0	9
287/90	184/30	111/40	58/10	21/20	0/6
272/70	175/25	103/50	53/00	19/70	1/5
265/15	165/65	98/00	49/50	17/17	3
252/50	157/80	92/40	44/70	مجاز نیست	4/5
242/40	150/50	86/90	41/20	مجاز نیست	6
391/40	247/50	149/00	78/30	30/30	0	15
325/75	207/10	124/20	65/65	24/00	0/6
310/60	197/00	119/70	59/10	مجاز نیست	1/5
300/50	184/30	115/15	55/80	مجاز نیست	3
285/35	178/00	102/80	50/50	مجاز نیست	4/5
272/70	169/20	97/00	47/00	مجاز نیست	6
255/10	152/80	83/30	مجاز نیست	مجاز نیست	9

١٧-۶-۶-۴ دودکش مشترک

در طراحی دودکش مشترک الزامات زیر باید رعایت شود:

١٧-6-۶-4-١ تمامى دستگاه‌هاى متصل به دودکش مشترک مى‌بایست به کنترل‌های ایمنى مجهز باشند.

١٧-۶-۶-۴-٢ استفاده از دودکش مشترک فقط برای دستگاه‌‌های گازسوزی که هواى مورد نیاز احتراق آن‌ها از فضاى آزاد خارج از ساختمان تأمین شود، مجاز است.

١٧-۶-۶-۴-٣ استفاده از دودکش مشترک در داخل واحدهاى آپارتمانى ممنوع است.

١٧-4-6-۶-4 دودکش مشترک برای دو دستگاه گازسوز که در یک طبقه نصب می‌شوند، باید نزدیکتر یا مستقیم روی دستگاه گازسوز با ظرفیت حرارتی کمتر قرار گیرد.

١٧-۵-۶-۶-۴ دودکش مشترک برای دستگاه‌های گازسوزى که در فضاى اختصاصى مانند موتورخانه‌ها نصب می‌شوند در صورتی مجاز است که محل نصب دستگاه‌‌های گازسوز فضایى با درب مستقل داشته باشد وهواى احتراق آن مطابق الزامات فصل ١٧-٥ به صورت مستقیم از فضاى آزاد خارج از ساختمان تأمین شود.

١٧-۶-۶-۶-۴ طراحی و اجرای دودکش مشترک برای دستگاه‌های گازسوز که در طبقات متوالى قرار دارند حداکثر تا ۵ طبقه بەشرطی مجاز است که هواى مورد نیاز احتراق به‌صورت مستقیم از فضای آزاد تأمین شود و دستگه، خارج از فضای داخلی واحد که دسترسی آن از همان واحد است، نصب شود. علاوه بر آن باید دودکش آن‌ها با مکش طبیعی باشد.

١٧-۶-۶-۴-٧ طراحی و اجرای دودکش مشترک برای دستگاه‌‌های گازسوزى که تأمین هواى احتراق آن‌ها از فضاى داخلى ساختمان‌ها باشد، مجاز نیست.

١٧-۶-۶-۴-٨ استفاده از دودکش مشترک براى پکیج‌های فن دار ممنوع است.

١٧-۶-۶-۴-٩ اتصال دودکش دستگاه‌های گازسوز فندار و دودکش دستگاه گازسوز بدون فن به یک دودکش مشترک مجاز نیست.

١٧-۶-۶-۴-١٠ لولەهای رابط دستگاه‌‌های گازسوز با دودکش مشترک در محل اتصال به بخش قائم دودکش نباید مقابل یکدیگر قرار گیرند.

١٧-۶-۶-۴-١١ سه‌ راهى مورد استفاده براى اتصال لوله‌‌های رابط به دودکش مشترک باید همسایز دودکش مشترک در محل اتصال لوله رابط به بخش قائم دودکش باشد.

١٧-6-۶-4-١٢ دودکش‌های مشترک و لوله رابط دودکش و اتصالات آن‌ها در صورتى که سازنده دستگاه گازسوز نوع خاصى را بر اساس الزامات این مبحث براى آن‌ها پیش‌بینى نکرده باشد، باید از نوع فلزى باشد.

١٧-6-6-4-١٣ اتصال لوله‌هاى رابط دودکش مشترک فقط باید با استفاده از سه‌راهى اتصال پیش‌ساخته در بخش قائم دودکش انجام شود. گرفتن انشعاب با روش‌های دیگر مجاز نیست.

١٧-6-4-٧ تعیین قطر دودکش مشترک ولوله رابط

١٧-۶-۴-٧-١ قطر دودکش مشترک تک جدارە و لولە رابط دودکش دستگاە‌های گازسوزی که در یک طبقە مطابق شکل ١٧-۴-٢ نصب شده‌ اند، با استفاده از ظرفیت دستگاه گازسوز، ارتفاع دودکش و طول لوله رابط از جدول ١٧-4-۶ وجدول ١٧-4-٧ تعیین می‌شود.

تبصره: برای تعیین قطر دودکش مستقل دستگاه‌‌های گازسوزى که دریک طبقه نصب شده‌ اند تا قسمتی که به دودکش مشترک متصل می‌شوند باید بر اساس شکل ١٧-٢-٢ استفاده می‌شود.

١٧-۶-۴-٧-٢ قطر دودکش مشترک تک‌ جدارہ و لوله رابط دودکش دستگاه‌‌های گازسوزی که در طبقات متوالی یک ساختمان مطابق شکل ١٧-۴-٣ نصب شدە اند، با استفاده از ظرفیت دستگاه گازسوز، ارتفاع دودکش و طول لوله رابط از جدول ١٧-4-۶ و١٧-4-٧ تعیین مى‌شود.

تبصره: در ساختمان‌هایی که دستگاه‌‌های گازسوز در طبقات متوالى آن از دودکش مشترک استفاده می‌کنند، اندازه قطر پایین‌ترین لوله رابط و قسمت قائمی که محصولات احتراق را به پایین‌ترین سه راهی دودکش مشترک هدایت می‌کند باید بر اساس شکل ١٧-4-٢ محاسبه شود. در این رابطه ارتفاع کل، فاصله بین بالاترین نقطه محل خروج محصولات احتراق دستگاه گازسوز تا سه‌راهى پایین‌ترین طبقه می‌باشد.

١٧-4-۶-٧-٣ در دودکش‌های مشترک مى‌توان حداکثر قطر محاسبه شده دودکش را از ابتدا تا انتها یکسان در نظر گرفت.

١٧-۶-۴-٧-۴ بدون در نظر گرفتن جدول ظرفیت، در صورت برابر بودن قطر لوله رابط با قطر دودکش مشترک، باید قطر دودکش مشترک در جدول حداقل یک اندازه بزرگ‌تر در نظر گرفته شود.

١٧-۶-۴-٧-۵ هر زانویی ٩٠ درجه اضافه بر دو زانویى اول، ظرفیت لوله رابط دودکش مشترک را 10٪ کاهش می‌دهد.

شکل 17-4-2 دودکش برای دو یا چند دستگاه گازسوز که در یک طبقه نصب شده‌اند

شکل 17-4-3 دودکش مشترک در طبقات متوالی ساختمان‌ها

جدول 17-4-6 ظرفیت دودکش‌های مشترک فلزی بدون لوله رابط

قطر دودکش مشترک					ارتفاع (متر) H
300	250	200	150	100
حداکثر ظرفیت حرارتی دستگاه‌های گازسوز (1000 کیلوکالری)
141/40	99/70	63/10	34/30	14/9	3
174/20	121/20	77/00	42/40	17/90	4/5
199/50	138/90	85/90	47/00	20/2	6
237/40	164/10	101/00	54/30	مجاز نیست	9
300/50	204/50	123/70	مجاز نیست	مجاز نیست	15

جدول 17-4-7 ظرفیت لوله رابط دودکش

قطر لوله رابط (میلی‌متر) D			ارتفاع رابط (متر) R	ارتفاع (متر) H
200	150	100
حداکثر ظرفیت حرارتی دستگاه‌های گازسوز (1000 کیلوکالری)
60/60	29/50	11/10	0/3	4/5
66/90	33/80	14/10	0/6
75/20	39/10	16/20	0/9
68/20	32/60	12/40	0/3	9 و بیشتر
74/50	36/60	14/60	0/6
81/10	41/40	17/20	0/9

١٧-۶-۴-٨ ضوابط عمومی مربوط به طراحی و نصب دودکش‌ها

١٧-۶-۴-٨-١ گازهای حاصل از احتراق دستگاه‌‌های گازسوز باید مطابق این مقررات به‌طور مستقیم و بدون برخورد با مانع، به فضاى آزاد خارج ازساختمان هدایت شود.

١٧-6-4-٨-٢ اتصال دستگاه گازسوز به محلى که قطر دهانه دودکش از قطر دهانه خروجى محصولات احتراق آن کوچک‌تر باشد مجاز نیست.

١٧-۶-۴-٨-٣ دودکش دستگاه‌های گازسوز از نوع با دودکش که محل نصب آن‌ها خارج از فضاى داخلی ساختمان است باید بر اساس الزامات این مبحث طراحى واجرا شوند.

١٧-۶-۴-٨-۴ دودکش باید روی پایه‌‌های مناسب قرار گیرد تا وزن آن به پایه منتقل شود و در امتداد قائم باید توسط بست‌های مناسب به اجزاى ساختمان متصل شود.

١٧-۶-۴-٨-۵ ارتفاع دهانه دودکش بخارى دیوارى باید حداقل ١٢٠ سانتى متر بالاتر ازکف محل نصب قرار داشته باشد.

١٧-۶-۴-٨-۶ درصورت استفاده از دودکش مشترک در ساختمان‌های بیش از پنج طبقه، براى هر پنج طبقه یک دودکش مشترک بر اساس الزامات این مبحث مجاز است.

١٧-۶-۴-٨-٧ معبر دودکش باید از بالا به هوای آزاد ارتباط داشته باشد ونباید به فضاهاى داخلى ساختمان راه داشته باشد.

١٧-۶-۴-٨-٨ در صورتی که در ساختمان‌های موجود، دودکش بدون معبر یا بدون کانال از مجاور دیوارهای داخلى و یا خارجى واحدهاى مسکونى عبور نماید، نصب سنسور منوکسید کربن در واحدهاى مسکونى مذکور الزامى مى‌باشد.

١٧-۶-۴-٨-٩ کلیه محل‌های اتصال دودکش‌ها باید به‌ طور کامل دودبند باشند.

١٧-4-۶-٨-١٠ استفاده از قطعات لوله‌‌های پیش‌ساخته سر صاف براى دودکش ممنوع است وباید از نوع نر وماده استفاده شود.

تبصره: چنانچه قطعات دودکش از نوع نر و ماده فراهم نباشد، استفاده از قطعات لوله‌هاى پیش‌ساخته سرصاف مشروط به کاربرد اتصالات مناسب (براى اتصال دادن دو قطعه دودکش) به همراه مواد دودبندکننده خواهد بود.

١٧-۶-۴-٨-١١ وصل دستگاه گازسوز به دودکشی که بر مبناى مشخصات آن طراحى نشده باشد، مجاز نیست.

١٧-۶-۴-٨-١٢ نصب و استفاده از دستگاە‌های گازسوز با دودکش که براى آن‌ها دودکش طراحى نشده باشد، مجاز نیست.

١٧-۶-۴-٨-١٣ دستگاه‌‌های گازسوز از نوع با دودکش که نیاز به دودکش از نوع خاصى دارند، مانند دودکش‌های دوجداره پکیج‌‌های محفظه احتراق بسته یا دودکش پلیمری دیگ‌های چگالشی باید توسط سازنده یا وارد کننده، همراه دستگاه ارائه وتوسط افراد داراى صلاحیت، نصب شده و گواهینامه نصب آن صادر شود.

7-4-17 الزامات اختصاصی انتخاب و نصب دستگاه‌‌های گازسوز و دودکش آنها

در انتخاب دستگاه گازسوز باید مشخصات دستگاه مورد نظر بررسی و با فضاى محلى که دستگاه در آن نصب مى‌شود از نظر ظرفیت، تأمین هواى احتراق، تخلیه محصولات احتراق، محل نصب، دسترسى و فواصل لازم از جوانب، مطابقت داشته باشد.

در این قسمت، الزاماتی که برای برخی از دستگاه‌های گازسوز متداول بر اساس نوع کاربرد آن‌ها در ساختمان بیان شده است، باید رعایت شود:

الف) دستگاه‌‌های گازسوز تولید آب گرم

الف-١) پکیج

١) شرایط تأمین هوا و دودکش پکیج‌ها باید بر اساس الزامات این مبحث باشد.

٢) محل نصب پکیج از نظر موقعیت مکانی، ارتفاع و فاصله جداره‌‌های آن از جوانب، بالا و پایین باید بر اساس مشخصات ارائه شده در جدول شماره ١٧-4-١ تعیین شود.

٣) دودکش پکیج‌های محفظه احتراق بسته، باید توسط سازنده وهمراه با پکیج ارائه شود.

۴) دودکش پکیج‌های بدون فن با محفظه احتراق باز، باید مطابق الزامات فصل چهارم طراحی و اجرا شود.

۵) دودکش پکیج‌های چگالشی باید از نوع استیل یا پلیمرى داراى استاندارد 14471-BS EN باشد.

۶) سازنده یا وارد کننده باید دستورالعمل بهره‌‌برداری و ضوابط نگهدارى را همراه با دستگاه ارائه نماید.

٧) حداقل فاصله مجاز پکیج‌هایی که هواى احتراق آن‌ها از فضاى محل نصب دستگاه تأمین می‌شود با بخش مکش فن دستگاه‌‌های دارای دمنده، باید ٣ متر باشد.

٨) در ساختمان‌های مسکونی، حداقل فاصله مجاز پکیج‌هایی که هواى احتراق آن‌ها از فضاى محل نصب دستگاه تأمین می‌شود تا هود اجاق گاز، باید حداقل ١ متر باشد.

٩) انتهای دهانه خروجی دودکش پکیج با مجارى ورود هوا و بخش مکش دستگاه‌های مکانیکى تأمین یا تعویض کننده هوا باید حداقل ٣ متر فاصله افقى داشته باشد و جهت خروج محصولات احتراق از انتهای دودکش نباید به سمت آن‌ها باشد. در صورتی که رعایت این فاصله مقدور نباشد، باید انتهای دهانه خروجی دودکش پکیج حداقل ٢ متر بالاتر از مجاری فوق قرار گیرد.

١٠) استفاده از پکیجى که دودکش مناسب آن تعبیه نشده باشد، ممنوع است. انتخاب پکیج‌‌هایی که به دودکش از نوع خاصی نیاز دارند، مانند دودکش‌های دوجداره فلزى یا دودکش‌های مقاوم در برابر خوردگی، در صورتى مجاز است که طراحى بر اساس مشخصات آن‌ها انجام شده باشد.

١١) برای پکیج‌‌هایی که مشعل آن‌ها اتمسفری است باید در محل نصب پکیج، دودکش مناسب الزامات آن نصب شود.

١٢) دودکش پکیج‌‌هایی که داراى مشعل نیرو هستند باید متناسب با ظرفیت دستگاه و ارتفاع دودکش، محاسبه و اجرا شود

١٣) براى پکیج‌های محفظه احتراق بسته، تأمین هواى احتراق باید از طریق مجارى تعبیه شده بر روی پکیج انجام شود. ورود هوا به محفظه احتراق پکیج از طریق این مجاری باید از فضای آزاد خارج از ساختمان توسط کانال تأمین هوا انجام شود.

١۴) در صورت استفاده از کانال برای تأمین هوای احتراق پکیج، دهانه ورود هوا به کانال باید با هواى آزاد خارج از ساختمان ارتباط مستقیم داشته ویا با فضاى داراى ارتباط دائمى و مستقیم با هواى أزاد خارج از ساختمان مرتبط باشد. دهانه خروج هوا از کانال باید به فضاى محل نصب پکیج و به‌صورت مستقیم به مجارى تأمین هواى تعبیه شده روى پکیج متصل شود.

١۵) مشخصات کانال تأمین هوای احتراق باید بر اساس فصل ١٧-٥ باشد.

١۶) ارتباط بین شیر مصرف و مجاری ورودی گاز پکیج می‌تواند با استفاده از لوله مسی، شیلنگ قابل انعطاف فلزى یا شیلنگ لاستیکى، ترکیبى از لوله فولادی و شیلنگ لاستیکى و اتصالات استاندارد مطابق مشخصات مندرج در این مبحث انجام شود.

١٧) در خصوص پکیج‌‌هایی که روی زمین نصب می‌شوند، حداقل فواصل مورد نیاز نصب وسایل گازسوز مطابق با جدول ١٧-4-١ رعایت کردد و تأمین هواى احتراق مطابق با فصل ١٧-٥ خواهد بود.

١٨) مشخصات دودکش و جانمایی آن باید در زمان طراحى اولیه، توسط طراح تأسیسات مکانیکی و مطابق الزامات گفته شده طراحى شود.

١٩) پکیج‌ها به دلیل استفاده دوگانه، در دسته‌بندی بر اساس کاربردشان در تقسیم بندى دستگاه‌‌های گازسوز گرمایشی (بند ١٧-۴-٧ -ب) نیز قرار می‌گیرند.

٢٠) رعایت الزامات دودکش با جریان مکانیکى علاوه بر سایر الزامات گفته شده در این مبحث، براى پکیج‌ها به شرح زیر الزامى است:

١- دودکش با جریان مکانیکی و اتصالات آن باید به‌طور کامل بدون نشت و دودبند باشد.

٢- بر اساس محل قرار گرفتن دمنده، جریان داخل دودکش مکشی یا رانشی یا تلفیقى از دو حالت خواهد بود.

٣- مشعل دستگاه گازسوز باید با دمنده دودکش به جریان مکانیکى مرتبط و وابسته باشد؛ بەطوری که دمندە لحظاتی قبل از شروع به کار مشعل راه‌اندازى شود و چنانچه دمنده به هر دلیلی راه‌اندازی نشود، مشعل نباید شروع بە کار کند و در صورت از کار افتادن دمنده حین کار، مشعل دستگاه گازسوز خاموش شود.

4- دهانه خروجى دودکش افقى با جریان مکانیکی می‌تواند در محل خروجی آن حداکثر دارای شیب دو درصد رو به پایین باشد.

٥- دهانه خروجى دودکش با جریان مکانیکى که به‌صورت افقى قراردارد و محصولات احتراق در سطح افقى تخلیه مى‌شود، نباید به سمت آپارتمان، ملک و ساختمان مقابل بوده و باید حداقل ٣ متر از مرز (حریم) ملک یا ساختمان‌های مقابل دهانه دودکش و حداقل ١٢٠ سانتی‌متر از بازشو پنجره مجاور فاصله داشته باشد.

۶- دهانه خروجی دودکش با جریان مکانیکى نباید به سمت در، پنجره یا هر بازشوى دیگری باشد.

٧- دهانه خروجی دودکش با جریان مکانیکی نباید در فضای پاسیو یا فضاهاى داخلى ساختمان قرار گیرد.

٨- جهت دهانه خروجى دودکش با جریان مکانیکی نباید به سمت بخش مکش دستگاه‌‌های دمنده‌ دار باشد.

٩- دهانه خروجی دودکش با جریان مکانیکی باید از بخش مکش دستگاه‌های دمندەدار حداقل ٣ متر فاصله افقى و ١ متر فاصله عمودى داشته باشد. در محلى که رعایت این فاصله امکانپذیر نباشد، کاهش فاصله افقى تا ١ متر در صورتى مجاز است که دهانه خروجی دودکش ٢ متر بالاتر از بخش مکش دستگاه‌‌های دمنده دار قرار کیرد.

١٠- دهانه خروجی دودکش دستگاه‌‌های گازسوز چگالشى باید حداقل از بخش مکش دستگاه‌هاى دمنده دار ٣ متر به‌صورت افقى و ١ متر به‌ صورت عمودى فاصله داشته باشد. کاهش فاصله افقى تا ١ متر براى مواردى که امکان افزایش فاصله وجود نداشته باشد درصورتى مجاز است که دهانه خروجى دودکش ٢ متر بالاتر از بخش مکش دستگاه‌‌های دمنده‌دار قرار گیرد.

١١- در ساختمان‌ها دهانه خروجی دودکش با جریان مکانیکی که بالاتر از در، پنجره یا بازشوهاى ساختمان قرار مى‌گیرد، باید حداقل ١٢٠٠ میلی‌متر فاصله افقى و ٣٠٠ میلی‌متر فاصله عمودی داشته باشد.

تبصره: دهانه خروجی دودکش دستگاه‌های گازسوز چگالشی باید از هر در، پنجره یا بازشوهاى ساختمان حداقل ١٢٠٠ میلی‌متر فاصله افقى و ١٢٠٠ میلی‌متر فاصله عمودی داشته باشد.

١٢- دهانه خروجى دودکش با جریان مکانیکى که در فاصله‌اى کمتراز ١ متر از سقف قرار می‌گیرد، نباید به سمت سقف باشد. جهت خروج محصولات احتراق باید به فضاى آزاد خارج از ساختمان هدایت شود.

١٣- فاصله قائم دهانه خروجی دودکش با جریان مکانیکى از تراز زمین بیادهرو مجاور یا محل عبور و مرور افراد، نباید کمتر از ٣ متر باشد.

١۴- درپوش دهانه خروجی دودکش باید به گونه‌ای نصب شود که از ورود آب باران، برف و یا اجزای خارجی به داخل دودکش و لانه‌گزینی پرندگان جلوگیرى به‌ عمل آورد. رعایت الزامات دودکش با مکش طبیعی علاوه بر سایر الزامات گفته شده در این مبحث، برای پکیج با محفظه احتراق باز به شرح زیر الزامی است:

١٥- حداقل سطح مقطع دودکش با مکش طبیعى باید ١٧۶۶٠ میلی‌متر مربع باشد. استفاده از دودکش با مکش طبیعی که سطح مقطع آن کمتر از مقدار فوق باشد برای انتقال محصولات حاصل از احتراق دستگاه‌هاى گازسوز ممنوع است.

١۶- حداقل ارتفاع دودکش با مکش طبیعی دستگاه‌های گازسوز باید ٣ متر باشد.

١٧- دودکش با مکش طبیعى باید تاحد ممکن به‌ صورت قائم باشد. در محلى که امکان اجراى دودکش به‌صورت قائم وجود ندارد، حداکثر زاویه انحراف از امتداد قائم 45 درجه باید باشد. علاوه بر رعایت حداکثر زاویه انحراف از امتداد قائم، تعداد زانوى مورد استفاده در مسیر دودکش نباید بیش از ۴ عدد باشد.

١٨- تبصره: استفاده از زانوى ٩٠ درجه فقط در محل خروجى دستگاه گازسوز ومحل اتصال به ابتدای دودکش مجاز است و در امتداد قائم دودکش ممنوع است

١٩- محل نصب زانوها وانحراف مسیر دودکش باید با بست یا تکیه گاه مناسب براى تحمل وزن، حفاظت در برابر ضربات فیزیکى و نیروهاى ناشى از زلزله و همچنین تغییرات دما به اجزای ساختمان به‌صورت محکم متصل و ثابت شود.

٢٠- اتصال دودکش با مکش طبیعی و دودکش با جریان مکانیکی به یکدیگر ممنوع است.

٢١- انتهاى دهانه خروجى دودکش با مکش طبیعى باید به‌صورت عمودى باشد تا محصولات احتراق در جهت عمود به سطح مقطع دودکش و به طرف بالا منتقل شود.

٢٢- دهانۀ خروجی انتهای بالای دودکش باید تا بام ساختمان ادامه داشته باشد.

٢٣- فاصلۀ قائم دهانه خروجی دودکش از تراز زمین پیادهرو مجاور، نباید کمتر از ٣ متر باشد.

24- دهانه خروجی نسبت به بالاترین نقطه بام که دودکش از آن خارج می‌شود، حداقل باید ١ متر بالاتر قرار گیرد. این دهانه از هر یک از اجزاى ساختمان تا فاصله ٣ متر از جداره دودکش، باید حداقل ۶٠٠ میلی‌متر بالاتر باشد.

٢٥- حداقل فاصله افقى انتهاى دودکش با قسمت مکش کولرهای آبی، دریچه‌های تأمین هوای ساختمان یا قسمت مکش دمنده‌‌های هوا به داخل ساختمان باید ٣ متر در نظر گرفته شود. در صورتی که رعایت این فاصله امکان‌پذیر نباشد، باید انتهاى دودکش را 2 متر بالاتر از آن‌ها در نظر گرفت و با بست یا دیوار حائل مهار نمود.

٢۶- حداقل فاصله افقی انتهای دودکش با در یا پنجره یا بازشو ساختمان باید حداقل ٣ متر باشد؛ در صورتی که رعایت این فاصله امکان‌پذیر نباشد، باید انتهای دودکش را ٢ متر بالاتر از آن‌ها در نظر گرفت و با بست یا دیوار حائل مهار نمود.

ضوابط تعویض:

در ساختمان‌های موجود، نصب و راه‌اندازى پکیج جدید و تعویض آن با پکیج قدیمى مشروط به کاهش میزان هواى احتراق، کاهش محصولات احتراق و کاهش میزان مصرف گاز یا به عبارت دیکر افزایش بازدهی انرژی در پکیج جدید و یا مشابهت موارد یادشده در پکیج جدید با پکیج قدیمى بلامانع است. پس از تعویض دستگاه گازسوز، رعایت الزامات نصب دودکش برای دستگاه گازسوز جدید، طبق فصل چهارم الزامى است.

الف-٢) آبگرمکن دیواری

الزامات نصب و بهره‌‌برداری از انواع مختلف آبگرمکن‌های دیواری، شامل آبگرمکن دیوارى محفظه احتراق باز^[3]، آبگرمکن دیوارى محفظه احتراق بسته فن دار، مطابق با الزامات مربوط به بند ١٧-4-٧ الف-١ است.

همچنین رعایت الزامات دودکش با مکش طبیعی وجریان مکانیکى علاوه بر سایر الزامات گفته شده در این مبحث، برای آبگرمکن دیواری محفظه احتراق باز و بسته فن دار نیز به شرح زیر الزامى است:

١- دودکش با جریان مکانیکی و اتصالات آن باید به‌طور کامل بدون نشت و هوابند باشد.

٢- بر اساس محل قرار گرفتن دمنده، جریان داخل دودکش مکشی یا رانشی یا تلفیقی از دو حالت خواهد بود.

٣- مشعل دستگاه گازسوز باید با دمنده دودکش به جریان مکانیکى مرتبط ووابسته باشد؛ به‌طورى که دمنده لحظاتى قبل از شروع به کار مشعل راه‌اندازى شود و چنانچه دمنده به هر دلیلی راه‌اندازی نشود، مشعل نباید شروع به کار کند و در صورت از کار افتادن دمنده حین کار، مشعل دستگاه گازسوز خاموش شود.

4- دهانه خروجى دودکش با جریان مکانیکی نباید در محل خروجى آن داراى شیب رو به پایین باشد.

۵- دهانه خروجی دودکش با جریان مکانیکی که به‌صورت افقى قراردارد ومحصولات احتراق در سطح افقی تخلیه می‌شود، نباید به سمت آپارتمان، ملک و ساختمان مقابل بوده و باید حداقل ٣ متراز مرز (حریم) ملک یا ساختمان‌هاى مقابل دهانه دودکش وحداقل ١٢٠ سانتی‌متر از بازشو پنجره مجاور فاصله داشته باشد.

۶- دهانه خروجی دودکش با جریان مکانیکی نباید به سمت در، پنجره یا هر بازشوی دیگری باشید.

٧- دهانە خروجی دودکش با جریان مکانیکی نباید در فضاى پاسیو یا فضاهای داخلى ساختمان قرار گیرد.

٨- جهت دهانه خروجى دودکش با جریان مکانیکى نباید به سمت بخش مکش دستگاه‌های دمندەدار باشد.

٩- دهانه خروجی دودکش با جریان مکانیکی باید از بخش مکش دستگاەهای دمندەدار حداقل ٣ متر فاصله افقى و ١ متر فاصله عمودى داشته باشد. در محلى که رعایت این فاصله امکان‌پذیر نباشد، کاهش فاصله افقى تا ١ متر در صورتی مجاز است که دهانه خروجی دودکش ٢ متر بالاتر از بخش مکش دستگاه‌‌های دمنده‌دار قرار گیرد.

١٠ - در ساختمان‌ها دهانه خروجی دودکش با جریان مکانیکی که بالاتر از در، پنجره یا بازشوهاى ساختمان قرار مى‌گیرد، باید حداقل ١٢٠٠ میلی‌متر فاصله افقى و ٣٠٠ میلی‌متر فاصله عمودی داشته باشد.

١١- دهانه خروجی دودکش با جریان مکانیکی که در فاصله‌ای کمتر از ١ متر از سقف قرار می‌گیرد، نباید به سمت سقف باشد. جهت خروج محصولات احتراق باید به فضاى آزاد خارج از ساختمان هدایت شود.

١٢- فاصله قائم دهانه خروجی دودکش با جریان مکانیکی از تراز زمین پیاده‌رو مجاور یا محل عبور و مرور افراد، نباید کمتر از ٣ متر باشد.

١٣- درپوش دهانه خروجی دودکش باید به‌ گونه‌‌ای نصب شود که از ورود آب باران، برف و یا اجزای خارجی به داخل دودکش و لانه گزینی پرندگان جلوگیری به‌عمل أورد.

تبصره ١: الزامات ایمنی در آبگرمکن زمینی و دیوارى محفظه احتراق باز نظیر دودکش ونحوه تامین هوای احتراق مانند بخارى ایستاده یا محفظه احتراق باز مطابق با الزامات این مبحث من جمله بند ١٧-4-٧-ب-١ مى‌باشد.

تبصره ٢: در شهرهای گرمسیرى که بنا به تشخیص وتایید اولیه ناظر و مضافاً تایید نهایى سازمان استان نیاز به تجهیزات گرمایشی نباشد، می‌توان از آبگرمکن دیوارى و یا زمینی صرفاً جهت تامین آب گرم استفاده نمود.

ضوابط تعویض:

در ساختمان‌های موجود، نصب وراه‌اندازى آبگرمکن جدید وتعویض آن با آبگرمکن قدیمى مشروط به کاهش میزان هواى احتراق، کاهش محصولات احتراق و کاهش میزان مصرف گاز یا به عبارت دیگر افزایش بازدهی انرژی در آبگرمکن جدید و یا مشابهت موارد یادشده در آبگرمکن جدید با آبگرمکن قدیمی بلامانع است. پس از تعویض دستگاه گازسوز، رعایت الزامات نصب دودکش برای دستگاه گازسوز جدید، طبق فصل چهارم الزامى است.

ب) دستگاه‌‌های گازسوز گرمایشى

ب-١) بخارى با محفظه احتراق باز

١) نصب و استفاده از بخارى باید طبق الزامات این مبحث ومطابق جدول شماره ١٧-4-١ انجام شود.

٢) در فضایی که بخاری برای آن در نظر گرفته می‌شود، باید امکان اجراى دودکش طبق الزامات این مبحث وجود داشته باشد.

٣) فضای محل نصب بخاری باید دارای دریچه یا دریچه‌‌های باز ثابت با فضاى آزاد خارج از ساختمان برای تأمین هوا مطابق فصل ١٧-۵ باشد. در فضایی که امکان نصب دریچه باز ثابت براى تأمین هوا وجود نداشته باشد، نصب بخارى ممنوع است.

۴) نصب بخاری در آپارتمان‌های مسکونی بیش از ٣ طبقه که داراى سیستم گرمایش مرکزى یا ثابت می‌باشد (مانند پکیج و موتورخانه مرکزى) ممنوع است.

5) رعایت الزامات دودکش با مکش طبیعی علاوه بر سایر الزامات کفته شده در این مبحث، برای بخارى با محفظه احتراق باز به شرح زیر الزامى است:

١- حداقل سطح مقطع دودکش با مکش طبیعى باید ٧٨٥٠ میلی‌متر مربع (١٢ اینچ مربع) باشد. استفاده از دودکش با مکش طبیعى که سطح مقطع آن کمتر از مقدار فوق باشد برای انتقال محصولات حاصل از احتراق دستگاه‌‌های گازسوز ممنوع است.

٢- حداقل ارتفاع دودکش با مکش طبیعی دستگاه‌‌های گازسوز باید ٣ متر باشد.

٣- دودکش با مکش طبیعى باید تاحد ممکن به‌ صورت قائم باشد. در محلى که امکان اجراى دودکش به‌صورت قائم وجود ندارد، حداکثر زاویه انحراف از امتداد قائم ۴۵ درجه باید باشد. علاوه بر رعایت حداکثر زاویه انحراف از امتداد قائم، تعداد زانوى مورد استفاده در مسیر دودکش نباید بیش از 4 عدد باشد .

تبصره: استفاده از زانوى ٩٠ درجه فقط در محل خروجى دستگاه گازسوز ومحل اتصال به ابتداى دودکش مجاز است و در امتداد قائم دودکش ممنوع است.

۴- محل نصب زانوها و انحراف مسیر دودکش باید با بست یا تکیه گاه مناسب برای تحمل وزن، حفاظت در برابر ضربات فیزیکی و نیروهای ناشی از زلزله و همچنین تغییرات دما به اجزاى ساختمان به‌ صورت محکم متصل و ثابت شود.

٥- اتصال دودکش با مکش طبیعی و دودکش با جریان مکانیکی به یکدیگر ممنوع است.

۶- انتهاى دهانه خروجى دودکش با مکش طبیعى باید به‌ صورت عمودى باشد تا محصولات احتراق در جهت عمود به سطح مقطع دودکش وبه طرف بالا منتقل شود.

٧- دهانۀ خروجی انتهای بالای دودکش باید تا بام ساختمان ادامه داشته باشد.

٨- فاصلۀ قائم دهانه خروجی دودکش از تراز زمین پیاده رو مجاور، نبایید کمتر از ٣ متر باشد.

٩- دهانه خروجى نسبت به بالاترین نقطة بام که دودکش از آن خارج مى‌شود، حداقل باید ١ متر بالاتر قرار گیرد. این دهانه از هر یک از اجزاى ساختمان تا فاصله ٣ متر از جداره دودکش، باید حداقل 600 میلی‌متر بالاتر باشد.

١٠- حداقل فاصله افقى انتهاى دودکش با قسمت مکش کولرهای آبى، دریچه‌‌های تأمین هواى ساختمان یا قسمت مکش دمنده‌‌های هوا به داخل ساختمان باید ٣ متر در نظر گرفته شود. در صورتی که رعایت این فاصله امکان‌پذیر نباشد، باید انتهاى دودکش را 2 متر بالاتر از آن‌ها در نظر گرفت و با بست یا دیوار حائل مهار نمود.

١١- حداقل فاصله افقی انتهای دودکش با در یا پنجره یا بازشو ساختمان باید حداقل ٣ متر باشد؛ در صورتی که رعایت این فاصله امکان‌پذیر نباشد، باید انتهای دودکش را 2 متر بالاتر از آن‌ها در نظر گرفت و با بست یا دیوار حائل مهار نمود.

ضوابط تعویض:

در ساختمان‌های موجود، نصب و راه‌اندازى بخارى با محفظه احتراق باز جدید و تعویض آن با بخارى با محفظه احتراق باز قدیمى مشروط به کاهش میزان هواى احتراق، کاهش محصولات احتراق و کاهش میزان مصرف گاز یا به عبارت دیگر افزایش بازدهی انرژی در بخاری با محفظه احتراق باز جدید و یا مشابهت موارد یادشده در بخاری با محفظه احتراق باز جدید با بخارى با محفظه احتراق باز قدیمی بلامانع است. پس از تعویض دستگاه گازسوز، رعایت الزامات نصب دودکش برای دستگاه گازسوز جدید، طبق فصل چهارم الزامى است.

ب-٢) بخارى دیواری با محفظه احتراق باز

١) نصب و استفاده از بخارى دیوارى باید مطابق جدول ١٧-4-١ وطبق الزامات رعایت فواصل مربوط باشد.

٢) نصب بخاری دیوارى در اتاق خواب با هر متراژ مجاز نیست.

٣) در فضایی که بخاری برای آن در نظر گرفته می‌شود، باید امکان اجراى دودکش طبق این مقررات وجود داشته باشد.

۴) محل نصب بخاری دیواری باید دارای تأمین هواى احتراق مطابق با فصل ١٧-٥ بوده وامکان اجراى دودکش مطابق با ضوابط ذیل را داشته باشد.

۵) فضای محل نصب بخاری باید دارای دریچه یا دریچه‌های باز ثابت به فضای آزاد خارج از ساختمان برای تأمین هوا مطابق با فصل ١٧-۵ داشته باشد. در فضایى که امکان نصب دریچه یا کانال براى تأمین هوا وجود نداشته باشد، نصب بخارى دیوارى ممنوع است.

۶) بدنه بخاری باید حداقل یک متر از پرده‌ها و مواد سوختنى فاصله داشته باشد.

٧) رعایت الزامات دودکش با مکش طبیعى علاوه بر سایر الزامات گفته شده در این مبحث، براى بخاری دیوارى با محفظه احتراق باز به شرح زیر الزامى است:

١- جهت استفاده از بخاری دیواری باید دهانه دودکش حداقل در ارتفاع ١٢٠ سانتى مترى از کف نصب و تعبیه شود.

٢- حداقل سطح مقطع دودکش با مکش طبیعى باید 7850 میلی‌متر مربع (١٢ اینچ مربع) باشد. استفاده از دودکش با مکش طبیعی که سطح مقطع آن کمتر از مقدار فوق باشد برای انتقال محصولات حاصل از احتراق دستگاه‌هاى گازسوز ممنوع است.

٣- حداقل ارتفاع دودکش با مکش طبیعی دستگاه‌‌های گازسوز باید ٣ متر باشد.

4- دودکش با مکش طبیعى باید تاحد ممکن به‌ صورت قائم باشد. در محلى که امکان اجراى دودکش به‌صورت قائم وجود ندارد، حداکثر زاویه انحراف از امتداد قائم ۴۵ درجه باید باشد. علاوه بر رعایت حداکثر زاویه انحراف از امتداد قائم، تعداد زانوى مورد استفاده در مسیر دودکش نباید بیش از ۴ عدد باشد .

تبصره: استفاده از زانوى ٩٠ درجه فقط در محل خروجى دستگاه گازسوز ومحل اتصال به ابتداى دودکش مجاز است ودر امتداد قائم دودکش ممنوع است .

۵- محل نصب زانوها و انحراف مسیر دودکش باید با بست یا تکیه‌گاه مناسب برای تحمل وزن، حفاظت در برابر ضربات فیزیکی و نیروهای ناشى از زلزله و همچنین تغییرات دما به اجزاى ساختمان به‌ صورت محکم متصل و ثابت شود.

۶- اتصال دودکش با مکش طبیعی و دودکش با جریان مکانیکی به یکدیگر ممنوع است.

٧- انتهاى دهانه خروجى دودکش با مکش طبیعى باید به‌صورت عمودى باشد تا محصولات احتراق در جهت عمود به سطح مقطع دودکش و به طرف بالا منتقل شود.

٨- دهانه خروجی انتهای بالای دودکش باید تا بام ساختمان ادامه داشته باشد.

٩- فاصله قائم دهانه خروجی دودکش از تراز زمین پیاده رو مجاور، نباید کمتر از ٣ متر باشد.

١٠ - دهانه خروجی نسبت به بالاترین نقطة بام که دودکش از آن خارج می‌شود، حداقل باید ١ متر بالاتر قرار گیرد. این دهانه از هر یک از اجزاى ساختمان تا فاصله ٣ متر از جداره دودکش، باید حداقل 600 میلی‌متر بالاتر باشد.

١١- حداقل فاصله افقى انتهاى دودکش با قسمت مکش کولرهاى آبى، دریچه‌های تأمین هواى ساختمان یا قسمت مکش دمنده‌های هوا به داخل ساختمان باید ٣ متر در نظر گرفته شود. در صورتی که رعایت این فاصله امکان‌پذیر نباشد، باید انتهاى دودکش را ٢ متر بالاتر از آن‌ها در نظر گرفت و با بست یا دیوار حائل مهار نمود.

١٢- حداقل فاصله افقی انتهای دودکش با در یا پنجره یا بازشو ساختمان باید حداقل ٣ متر باشد؛ در صورتی که رعایت این فاصله امکان‌پذیر نباشد، باید انتهای دودکش را ٢ متر بالاتر از آن‌ها در نظر گرفت و با بست یا دیوار حائل مهار نمود.

ضوابط تعویض:

در ساختمان‌های موجود، نصب و راه‌اندازى بخارى دیوارى با محفظه احتراق باز جدید و تعویض آن با بخارى دیوارى با محفظه احتراق باز قدیمى مشروط به کاهش میزان هواى احتراق، کاهش محصولات احتراق و کاهش میزان مصرف گاز یا به عبارت دیگر افزایش بازدهی انرژى در بخارى دیواری با محفظه احتراق باز جدید و یا مشابهت موارد یادشده در بخارى دیوارى با محفظه احتراق باز جدید با بخاری دیواری با محفظه احتراق باز قدیمی بلامانع است. پس از تعویض دستگاه گازسوز، رعایت الزامات نصب دودکش برای دستگاه گازسوز جدید، طبق فصل چهارم الزامى است.

ب-٣) دستگاه گرمایشی با محفظه احتراق کاملا بسته^[4] (هرماتیک)

این نوع دستگاه گرمایشی دارای محفظه احتراق بسته بوده و در نتیجه فرایند احتراق هیچ‌گونه ارتباطی با فضای داخل محل نصب ندارد. هوای مورد نیاز احتراق از فضاى خارج محل نصب دستگاه گازسوز تامین وهمچنین محصولات احتراق به فضاى خارج منتقل مى‌شود. این دستگاه دارای محفظه احتراق بسته بوده و فشارکارى از در این بخارى ١٧۶ میلی‌متر ستون آب معادل ٠,٢٥ پوند بر اینچ مربع مى‌باشد و در دو نوع فن دار با استاندارد ملى شماره INSO19940 و بدون فن دودکش مطابق با استاندارد ملی شماره 1-INSO1220 تولید مى‌شود. همچنین نوع صنعتى آن در انطباق با استندارد ملی شماره INSO22145 باید باشد. این دسته از دستگاه‌‌های گرمایشی باید داراى حداقل مشخصات والزامات زیر باشند.

١) دستگاه غیر صنعتى بایستى علاوه بر استاندارد ملى ایران، داراى گواهینامه فنى مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی نیز باشد.

٢) بازدهی دستگاه باید حداقل ٧٠ درصد باشد. همچنین میزان بازدهى دستگاه باید به صورت خوانا و در محل قابل رویت بر روى آن درج شود.

تبصره: از زمان لازم الاجرا شدن این ویرایش به مدت یک سال استفاده از دستگاه‌های با بازدهى حداقل ۶٠ درصد نیز بلامانع است.

٣) شماره سریال دستگاه باید بر روی پلاک مشخصات فنی هک گردد و غیرقابل پاک شدن باشد و در نقشه‌ها و تاییدیه‌‌های صادره درج گردد. بدیهی است در نصب دستگاه جدید و جایگزینى، باید گواهی نصب توسط نصاب با درج شماره سریال دستگاه صادر و تحویل مالک گردد.

۴) نوع فن دار دستگاه باید قابلیت پرتاب محصولات احتراق تا حداقل ٣ متر را داشته باشد.

۵) در دستگاه‌های فندار، ولتاژ و فرکانس مورد نیاز باید به ترتیب ٢٢٠ ولت و ۵٠ هرتز باشد مکر آن که برای ولتاژها و فرکانس‌های دیگر، مجهز به مبدل مربوطه باشد.

۶) نصب دستگاه باید مطابق ضوابط این بخش و همچنین الزامات این مبحث صورت پذیرد.

٧) دستگاه‌‌ها بایستی به صورت ثابت نصب شود به نحوی که همچون پکیج، آبگرمکن دیوارى و اجاق گاز جزء دستگاه‌های گازسوز ثابت ساختمان قلمداد گردد.

٨) پس از نصب دستگه، نصاب بایستی در "قسمت مناسب" از پلمپ استفاده نماید. بدیهى است "قسمت مناسب" در دستگاه بایستی توسط سازنده پیش‌‌بینی شده باشد.

٩) پس از نصب دستگاه، جابجایى و جداسازى آن ممنوع است واین موضوع در مسئولیت مالک می‌باشد.

١٠) دستگاه باید توسط نصاب مجاز شرکت تولید کننده و به صورت ثابت نصب و پلمپ شود.

١١) دستگاه بایستى به (جداره خارجى ساختمان) تثبیت وخروجى دودکش از طریق جداره خارجى به بیرون هدایت گردد.

١٢) در دستگاه با دودکش دو جداره هم محور (COAXIAL) در صورتی که نصب دستگاه در محلى به غیر از جداره خارجی ساختمان و به دودکش‌های قدیمی متصل گردد، نصاب مجاز بایستى امکان تبدیل دودکش قدیمى ساختمان موجود از طریق عبور یک لوله براى خروج محصولات احتراق از داخل دودکش ساختمانی و جداره بیرونی در دودکش قدیمی مزبور برای ورود هوای تازه را بررسی نماید. در صورت عملی بودن هر دو نکته اشاره شده، متعاقبا نسبت به اجراى صحیح آن اقدام نموده و حداکثر تا ارتفاع ۶ متر مجاز به عبور دادن اجزاء دودکش جدید از داخل دودکش قدیمى ساختمان مى‌باشد .

١٣) در دستگاه‌های با تامین هوای اجباری و دودکش غیر هم محور، در صورتى که نصب دستگاه در محلی به غیر از جداره خارجی ساختمان صورت پذیرد، نصاب مجاز بایستى هواى احتراق را از فضای خارج از محل نصب که مستقیما به هوای آزاد راه داشته باشد با طول حداکثر یک متر به صورت افقى تامین نموده و دودکش دستگاه نیز جهت خروج روان محصولات احتراق به دودکش ساختمان موجود تا حداکثر ارتفاع ۶ متر متصل گردد.

١۴) در دستگاه‌‌های با مکش و دمش طبیعی (بدون فن) دستگاه صرفا می‌تواند بر روى جداره خارجی نصب گردد و طول دودکش دو جداره آن حداکثر یک متر می‌باشد.

١۵) حداقل فاصله کلاهک دودکش مکانیکى دستگاه از کف معبر عمومى یا حیاط باید ٣ متر و حداقل فاصله آن با در، بنجره، دریچه‌هاى تامین هواى تازه ساختمان ودریچه مکش دستگاه‌های دمنده دار باید 1/5 متر باشد.

١۶) حداقل فاصله جدار دستگاه تا پرده و سایر مواد قابل اشتعال باید یک متر و حداقل فاصله دستگاه تا کف یا سطح موکت یا کفپوش باید ١٠ سانتی‌متر باشد.

١٧) حداقل فاصله دستگاه از سقف باید ۵٠ سانتی‌متر و حداقل فاصله جدار دستگاه از دیوار جانبى باید ٢۵ سانتی‌متر باشد. همچنین حداقل فاصله بالاى دستگاه از قفسه غیر قابل اشتعال باید ٥٠ سانتى متر باشد

١٨) مشخصات فنی دودکش دوجداره دستگاه باید مطابق ضوابط شرکت سازنده باشد

١٩) کلیه اجزاء، ادوات و تجهیزات ایمنی دستگاه باید بصورت سالانه توسط تعمیر کار مجاز کنترل و سرویس شود. و بر ګه تایید آن در دو نسخه نزد تعمیر کار ومالک قرار گیرد.

٢٠) دستگاه باید دارای خدمات پس از فروش حداقل ١٠ ساله باشد. همچنین دستگاه‌‌های وارداتى باید از نمایندگی‌های رسمی و مجاز آن تهیه شود.

ضوابط تعویض:

در ساختمان‌های موجود، نصب و راه‌اندازى دستگاه گرمایشى با محفظه احتراق کاملا بسته جدید و تعویض آن با دستگاه گرمایشى با محفظه احتراق کاملا بسته قدیمى مشروط به کاهش میزان هواى احتراق، کاهش محصولات احتراق و کاهش میزان مصرف گاز یا به عبارت دیگر افزایش بازدهی انرژى در دستگاه گرمایشی با محفظه احتراق کاملا بسته جدید و یا مشابهت موارد یاد شده در دستگاه گرمایشی با محفظه احتراق کاملا بسته جدید با دستگاه گرمایشى با محفظه احتراق کاملا بسته قدیمی بلامانع است. پس از تعویض دستگاه گازسوز، رعایت الزامات نصب دودکش براى دستگاه گازسوز جدید، طبق فصل چهارم الزامى است.

جایگزینی دستگاە‌های گازسوز داراى محفظه احتراق باز موجود با دستگاه گرمایشى داراى محفظه احتراق کاملا بسته صرفا با رعایت الزامات بند ١٧-4-٧-(ب-٣) بلامانع است.

ب-۴) شومینه گازی

١) استفاده از شومینه به‌عنوان تنها دستگاه گرمایشى ممنوع است.

٢) استفاده از شومینه در ساختمان‌های آپارتمانى اعم از مسکونى وعمومى ممنوع مى‌باشد.

٣) تأمین هوای احتراق شومینه گازى مطابق با فصل ١٧-5 مى‌باشد وامکان اجراى دودکش آن مطابق با الزامات این مبحث مى‌باشد.

4) نصب شومینه در اتاق خواب مجاز نیست.

4) بعد از شیر مصرف شومینه باید شیر کنترل داراى نشان استاندارد ملى ایران ومجهز به ترموکوپل در نظر گرفته شود و مشخصات وجانمایى آن باید توسط طراح تأسیسات مکانیکی در طرح دیده شود.

۶) فضای بالای محفظه احتراق شومینه و محل اتصال آن به دودکش باید به‌صورت کامل دودبند باشد.

٧) رعایت الزامات دودکش با مکش طبیعى علاوه بر سایر الزامات گفته شده در این مبحث، براى شومینه به شرح زیر الزامى است:

١- حداقل سطح مقطع دودکش بامکش طبیعى باید ١٧۶۶٠ میلی‌متر مربع باشد. استفاده از دودکش با مکش طبیعى که سطح مقطع آن کمتر از مقدار فوق باشد براى انتقال محصولات حاصل از احتراق دستگاه‌هاى گازسوز ممنوع است.

٢- حداقل ارتفاع دودکش با مکش طبیعی دستگاه‌های گازسوز باید ٣ متر باشد.

٣- دودکش بامکش طبیعى باید تاحد ممکن به‌صورت قائم باشد. در محلى که امکان اجراى دودکش به‌صورت قائم وجود ندارد، حداکثر زاویه انحراف از امتداد قائم ۴۵ درجه باید باشد. علاوه بر رعایت حداکثر زاویه انحراف از امتداد قائم، تعداد زانوى مورد استفاده در مسیر دودکش نباید بیش از ۴ عدد باشد .

۴- محل نصب زانوها و انحراف مسیر دودکش باید با بست یا تکیه گاه مناسب برای تحمل وزن، حفاظت در برابر ضربات فیزیکى و نیروهاى ناشى از زلزله و همچنین تغییرات دما به اجزاى ساختمان به‌صورت محکم متصل و ثابت شود.

٥- اتصال دودکش با مکش طبیعی و دودکش با جریان مکانیکی به یکدیگر ممنوع است.

۶- انتهاى دهانه خروجى دودکش با مکش طبیعى باید به‌ صورت عمودى باشد تا محصولات احتراق در جهت عمود به سطح مقطع دودکش و به طرف بالا منتقل شود.

٧- دهانۀ خروجی انتهای بالای دودکش باید تا بام ساختمان ادامه داشته باشد.

٨- فاصلۀ قائم دهانه خروجی دودکش از تراز زمین پیادهرو مجاور، نباید کمتر از ٣ متر باشد.

٩- دهانه خروجى نسبت به بالاترین نقطة بام که دودکش از آن خارج مى‌شود، حداقل باید ١ متر بالاتر قرار گیرد. این دهانه از هر یک از اجزاى ساختمان تا فاصله ٣ متر از جداره دودکش، باید حداقل ۶٠٠ میلی‌متر بالاتر باشد.

١٠- حداقل فاصله افقى انتهاى دودکش با قسمت مکش کولرهای آبی، دریچه‌های تأمین هوای ساختمان یا قسمت مکش دمندە‌های هوا به داخل ساختمان باید ٣ متر در نظر گرفته شود. در صورتی که رعایت این فاصله امکان‌پذیر نباشد، باید انتهاى دودکش را 2 متر بالاتراز آن‌ها در نظر گرفت و با بست یا دیوار حائل مهار نمود.

١١- حداقل فاصله افقی انتهاى دودکش با در یا پنجره یا بازشو ساختمان باید حداقل ٣ متر باشد؛ در صورتی که رعایت این فاصله امکان‌پذیر نباشد، باید انتهای دودکش را ٢ متر بالاتر از آن‌ها در نظر گرفت و با بست یا دیوار حائل مهار نمود.

ب-۵) دستگاه‌‌های گرمایشی تابشی

تجهیزات گازسوز برای نصب در بالاتر از ارتفاع سر وجهت گرمایش فضاى زیرین، با استانداردهاى ملى ایران به شماره‌هاى ١٢٨٧١ و١١٥٧٥ به عنوان دستگاه گرمایشى تابشى شناخته مى‌شوند.

١) نصب و بهره‌برداری از دستگاه‌های گرمایشى تابشى در فضاهاى داخلى ومسقف ساختمان‌های مسکونى و عمومى مانند محل تجمع ساختمان‌های آموزشى، ورزشى، ساختمان‌های محل پذیرایی و اقامت موقت و ساختمان‌های بهداشتى، درمانى و مراقبتى ممنوع است.

٢) ارتفاع سقف محل نصب دستگاه باید مطابق جانمایى طراح تأسیسات مکانیکى وبر اساس دستورالعمل سازنده در نقشه اولیه درج گردد.

٣) تأمین هوای احتراق در محل نصب دستگاه باید بر اساس الزامات فصل ١٧-٥ باشد.

۴) محل نصب شیر مصرف دستگاه گرمایشی تابشی می‌بایست در دسترس ودر ارتفاع ١٧٠ الى ١٩٠ سانتی‌متر قرار گیرد و درصورتی که فاصله بین شیر مصرف تا محل نصب دستگاه بیشتراز ١٢٠ سانتی‌متر باشد، میبایست یک عدد شیر در مجاور دستگاه نیز تعبیه گردد.

۵) شرایط و ارتفاع نصب، بهره‌برداری وفاصله از مواد سوختنى در این دستگاه‌ها باید مطابق دستورالعمل سازنده دستگاه باشد.

۶) برای خروج محصولات احتراق باید دودکش مناسب بر اساس مشخصات دستگاه ومحل نصب با رعایت الزامات دود کش با مکش طبیعی به شرح زیر مد نظر قرار گیرد.

١- حداقل سطح مقطع دودکش با مکش طبیعى باید ٧٨٥٠ میلی متر مربع باشد. استفاده از دودکش با مکش طبیعى که سطح مقطع آن کمتر از مقدار فوق باشد براى انتقال محصولات حاصل از احتراق دستگاه‌هاى گازسوز ممنوع است.

٢- حداقل ارتفاع دودکش با مکش طبیعی دستگاه‌های گازسوز باید ٣ متر باشد.

٣- دودکش با مکش طبیعی باید تاحد ممکن به‌صورت قائم باشد. در محلى که امکان اجراى دودکش به‌صورت قائم وجود ندارد، حداکثر زاویه انحراف از امتداد قائم ۴۵ درجه باید باشد. علاوه بر رعایت حداکثر زاویه انحراف از امتداد قائم، تعداد زانوى مورد استفاده در مسیر دودکش نباید بیش از ۴ عدد باشد .

تبصره: استفاده از زانوى ٩٠ درجه فقط در محل خروجى دستگاه گازسوز ومحل اتصال به ابتدای دودکش مجاز است و در امتداد قائم دودکش ممنوع است.

۴- محل نصب زانوها و انحراف مسیر دودکش باید با بست یا تکیه گاه مناسب برای تحمل وزن، حفاظت در برابر ضربات فیزیکى ونیروهاى ناشى از زلزله و همچنین تغییرات دما به اجزاى ساختمان به‌ صورت محکم متصل و ثابت شود.

٥- اتصال دودکش با مکش طبیعی و دودکش با جریان مکانیکی به یکدیگر ممنوع است.

۶- انتهاى دهانه خروجى دودکش با مکش طبیعى باید به‌صورت عمودى باشد تا محصولات احتراق در جهت عمود به سطح مقطع دودکش و به طرف بالا منتقل شود.

٧- دهانۀ خروجی انتهای بالای دودکش باید تا بام ساختمان ادامه داشته باشد.

٨- فاصله قائم دهانه خروجی دودکش از تراز زمین پیاده رو مجاور، نباید کمتر از ٣ متر باشد.

٩- دهانه خروجى نسبت به بالاترین نقطه بام که دودکش از آن خارج مى‌شود، حداقل باید ١ متر بالاتر قرار گیرد. این دهانه از هر یک از اجزاى ساختمان تا فاصله ٣ متر از جداره دودکش، باید حداقل ۶٠٠ میلی متر بالاتر باشد.

١٠- حداقل فاصله افقى انتهاى دودکش با قسمت مکش کولرهای آبی، دریچه‌های تأمین هوای ساختمان یا قسمت مکش دمندە‌های هوا به داخل ساختمان باید ٣ متر در نظر کرفته شود. در صورتی که رعایت این فاصله امکان‌پذیر نباشد، باید انتهاى دودکش را 2 متر بالاتر از آن‌ها در نظر گرفت و با بست یا دیوار حائل مهار نمود.

١١- حداقل فاصله افقى انتهاى دودکش با در یا پنجره یا بازشو ساختمان باید حداقل ٣ متر باشد؛ در صورتی که رعایت این فاصله امکان‌پذیر نباشد، باید انتهاى دودکش را 2 متر بالاتر از آن‌ها در نظر گرفت و با بست یا دیوار حائل مهار نمود.

ضوابط تعویض:

در ساختمان‌های موجود، نصب و راه‌ا ندازى دستگاه گرمایشى تابشى جدید و تعویض آن با دستگاه گرمایشى تابشى قدیمى مشروط به کاهش میزان هواى احتراق، کاهش محصولات احتراق وکاهش میزان مصرف گاز یا به عبارت دیگر افزایش بازدهی انرژی در دستگاه گرمایشی تابشی جدید و یا مشابهت موارد یادشده در دستگاه گرمایشی تابشى جدید با دستگاه گرمایشى تابشى قدیمى بلامانع است. پس از تعویض دستگاه گازسوز، رعایت الزامات نصب دودکش برای دستگاه گازسوز جدید، طبق فصل چهارم الزامى است.

ج) دستگاه‌‌های گازسوز پخت و پز

ج-١) اجاق گاز

١) نصب اجاق گاز در فضاهایی که برای پخت و پز در نظر گرفته شده وشرایط تأمین هواى آن‌ها مطابق فصل ١٧-٥ باشد، مجاز است.

٢) در نظر گرفتن اجاق گاز در زیر بنجره، مجاور پرده یا اشیاء سوختنى ممنوع است. فاصله جوانب و بالا و پایین اجاق گاز باید مطابق با جدول شمارە ١٧-4-١ باشد.

٣) در خصوص اجاق گازها اعم از توکار، روکار و جزیره‌‌ای در سیستم لوله‌کشى توکار به دلیل آثار حرارتى مستمر در بخش بالاى اجاق گازاز شیر تا پشت اجاق گاز فقط استفاده از لوله فولادى مجاز می‌باشد و کاربرد شلنگ صرفا از پشت اجاق گاز تا محل اتصال به ورودی اجاق گاز می‌باشد.

حداکثر طول لوله فولادی به علاوه شلنگ ١٢٠ سانتی‌متر خواهد بود.

۴) نصب اجاق گاز در زیر محل نصب کلید، پریز و سیم روکار برق مجاز نمى‌باشد.

ج-٢) پلوپز گازی

١) فضای محل نصب پلوپز تجارى و صنعتى باید داراى ارتباط مستقیم بافضاى آزاد خارج از ساختمان باشد و در نقشه‌ها توسط طراح تأسیسات مکانیکی، جانمایی و ظرفیت آن دیده شده باشد.

٢) پلوپز تجاری و صنعتی باید در محلى نصب شود که فضاى آن براى پخت و پز طراحى شده و شرایط تأمین هوای احتراق آن مطابق فصل ١٧-۵ باشد.

٣) با تشخیص ناظر استفاده از پلوپز خانگی صرفاً در فضای باز اختصاصى واحد در آپارتمان مسکونى (تراس و بالکن) و یا ساختمان یک واحدى مجاز مى‌باشد.

۴) استفاده از پلوپز خانگی در فضاهای داخلی، حتی ساختمان‌های نیمه‌ ساز با کنتور موقت به منظور گرمایش ممنوع می‌باشد.

۵) استفاده از هر نوع پلوپز خانکی، تجاری و صنعتى براى گرمایش هرگونه فضایى ممنوع است.

ج-٣) کباب پز گازی

١) محل نصب و استفاده ازکباب‌ پز تجاری و صنعتی باید داراى ارتباط مستقیم با فضاى آزاد خارج از ساختمان باشد و در نقشه‌‌ها توسط طراح تأسیسات مکانیکى، جانمایى و ظرفیت آن دیده شده باشد.

٢) درمکان‌های تجارى وصنعتى که با فضاى آزاد خارج ازساختمان ارتباط مستقیم ندارند، نصب و بهرە‌برداری از کباب پز درصورتى مجاز است که تأمین هواى آن طبق فصل ١٧-٥ این مبحث باشد.

٣) کباب پز تجارى و صنعتى باید در محلى نصب شود که فضاى آن براى پخت و پز طراحى شده است.

۴) با تشخیص ناظر استفاده از کباب پز خانگی صرفا در فضای باز اختصاصى واحد در آپارتمان مسکونی (تراس یا بالکن) و یا ساختمان‌های یک واحدى مجاز مى‌باشد.

5) استفاده از هر نوع کباب پز براى گرمایش هرگونه فضایی ممنوع است.

ج-۴) فر گازی

١) نصب فر گازی اعم از خانگی، تجاری و صنعتی فقط در فضاهایی که براى پخت و پز در نظر گرفته شده و شرایط تأمین هواى آن‌ها مطابق فصل ١٧-٥ این مبحث باشد، مجازاست.

٢) شرایط نصب و فواصل جانبی فر گازى باید مطابق جدول شماره ١٧-4-١ باشد.

د) سایر دستگاه‌های گازسوز

د-١) روشنایی گازى

استفاده از روشنایی گازسوز در کلیه گروه‌هاى ساختمانى ممنوع است.

تبصره: در نظر گرفتن شیر با مصرف معادل 0/1 متر مکعب بر ساعت روشنایى، فقط به عنوان دستگاه مورد آزمایش در آزمایشگاه‌‌ها ومراکز تحقیقاتى با رعایت الزامات این مبحث مجاز است.

د-٢) سیستم تولید همزمان برق وحرارت (CHP)

١) محل نصب این نوع دستگاه‌‌ها باید مطابق جانمایى طراح تأسیسات مکانیکى براساس دستور العمل سازنده در نقشه اولیه درج گردد.

٢) تأمین هوای احتراق در محل نصب این نوع دستگاه‌های گازسوز باید براساس الزامات فصل ١٧-۶ بوده و الزامات دودکش‌ها با مکش طبیعى یا جریان مکانیکى، متناسب و بر اساس عملکرد دستگاه (CHP) رعایت شوند.

د-٣) سیستم سرمایش گازسوز

١) محل نصب این نوع دستگاه‌ها باید مطابق جانمایى طراح تأسیسات مکانیکى بر اساس دستورالعمل سازنده در نقشه اولیه درج گردد.

٢) در الزامات این مبحث، منظور از سیستم سرمایشی، سیستم‌های سرمایشى گازسوز مى‌باشد.

٣) تأمین هوای احتراق در محل نصب این نوع دستگاه‌‌های گازسوز باید بر اساس الزامات فصل ١٧-۵ بوده و الزامات دودکش‌ها با مکش طبیعى یا جریان مکانیکى، متناسب وبر اساس عملکرد دستگاه رعایت شوند.

تبصره: دستگاە‌های گازسوزی که در موارد فوق به آن‌ها اشاره نشده یا نصب آن‌ها در ساختمان‌ها متداول نبوده یا پس از ویرایش این مبحث تولید و عرضه می‌شوند، باید دارای نشان استاندارد ملی ایران یا استانداردهاى معتبر بین‌المللى باشند. با توجه به الزامات درج شده توسط طراح تأسیسات مکانیکى، باید شرایط محل نصب، تأمین هوا و تخلیه محصولات احتراق آن‌ها مطابق الزامات این مبحث بوده و چنانچه نیاز به متعلقات خاصی برای راه‌اندازی باشد، این متعلقات نیز باید دارای نشان استاندارد باشند.

8-4-17 الزامات انتخاب و بهرە‌برداری از دستگاه‌‌های گازسور در انواع ساختمان‌ها

انتخاب، نصب و بهرە‌برداری از دستگاە‌های گازسوز براساس گروه بندى ساختمان‌ها باید با رعایت الزامات به شرح زیر باشد:

١٧-۴-٨-١ دستگاە‌های گازسوز در ساختمان‌های مسکونى

انتخاب، نصب و بهره‌برداری از دستگاه‌‌های گازسوز بر اساس گروه‌‌بندی این ساختمان‌ها به شرح زیر است:

الف) ساختمان‌های مسکونى و آپارتمانى مسکونى بر اساس تعداد واحد، شرایط نصب و بهره‌برداری از دستگاه‌‌های گازسوز در این ساختمان‌ها:

الف-١) ساختمان‌های یک واحدى مسکونی

نصب و بهره‌برداری از کلیه دستگاه‌‌های گازسوز، به غیر از دستگاه‌‌های گازسوزی که در این مقررات براى آن‌ها ممنوعیت منظورشده، در این ساختمان‌ها مجاز است. نصب و بهره‌برداری ازاجاق گاز و سایر دستگاه‌های پخت و پز در فضاهایی بغیر از فضاهای پیش‌بینی شده در نقشه‌‌های مصوب ممنوع است.

الف-٢) ساختمان‌های آپارتمانى مسکونى با تعداد واحد کم

نصب و بهره‌برداری از بخاری گازسوز، شومینه و آبگرمکن گازسور و سایر دستگاه‌‌های گازسوزی که در این مقررات براى آن‌ها ممنوعیت منظور شده، در این ساختمان‌ها مجاز نیست، ولی پکیج با رعایت الزامات این مبحث مجاز مى‌باشد.

نصب و بهرە‌برداری ازاجاق گاز و سایر دستگاه‌‌های پخت و پز در فضاهایى بغیر از فضاهاى پیش‌بینى شده در نقشه‌هاى مصوب ممنوع است.

تبصره: در ساختمان‌های آپارتمانى مسکونى با تعداد واحد کم موجود و جدید با حداکثر ٣ طبقه، علاوه بر پکیج و موتورخانه مرکزی، نصب بخاری گازسوز و آبگرمکن گازسوز نیز با رعایت الزامات این مبحث مجاز می‌باشد.

الف-٣) ساختمان‌های آپار تمانى مسکونى با تعداد واحد متوسط

نصب و بهرە‌برداری از بخارى گازسوز و آبگرمکن گازسوز، پکیج محفظه احتراق باز، شومینه وسایر دستگاه‌‌های گازسوزی که در این مقررات براى آن‌ها ممنوعیت منظور شده، در این ساختمان‌ها مجاز نیست، ولی استفاده از پکیج با محفظه احتراق بسته با رعایت الزامات این مبحث مجاز می‌باشد.

نصب و بهرە‌برداری از اجاق گاز و سایر دستگاه‌‌های پخت و پز در فضاهایی بغیر از فضاهاى پیش‌بینى شده در نقشه‌هاى مصوب ممنوع است.

الف-۴) ساختمان‌های آپار تمانی مسکونی با تعداد واحد زیاد

نصب و بهره‌برداری از بخاری گازسوز و آبگرمکن گازسوز، بکیج محفظه احتراق باز، شومینه و سایر دستگاه‌‌های گازسوزی که در این مقررات براى آن‌ها ممنوعیت منظور شده، در این ساختمان‌ها مجاز نیست و باید برای تامین آب ګرم مصرفی و گرمایش این ساختمان‌ها از سیستم‌های متمرکز (موتورخانه مرکزی) یا پکیج با محفظه احتراق بسته استفاده شود.

نصب و بهرە‌برداری ازاجاق گاز و سایر دستگاه‌‌های پخت و پز در فضاهایى به غیر از فضاهاى بیش بینى شده در نقشه‌هاى مصوب ممنوع است.

تبصره ١: در شهرک‌های مسکونى الزامات گازرسانى هر ساختمان مطابق با گروه‌ بندى اختصاصى آن ساختمان باید رعایت شود.

تبصره ٢: در هر ساختمان مسکونی موقعیت نصب دستگاه‌‌های پخت و پز، تولید گرمایش و آب گرم مصرفی باید در هماهنگی با نقشه معماری توسط طراح در نقشه جانمایی شود.

١٧-4-٨-٢ دستگاه‌‌های گازسوز در ساختمان‌های عمومى

نصب و بهرە‌برداری از دستگاه‌‌های گازسوز در ساختمان‌های عمومى بر مبناى گروه بندى آن‌ها باید به شرح زیر باشد:

الف) ساختمان‌های آپارتمانی عمومی بر اساس تعداد واحد

شرایط نصب و بهرهبرداری از دستگاه‌هاى گازسوز در این ساختمآنها به شرح زیر است:

الف-١) ساختمان‌های آپارتمانی عمومی با تعداد واحد کم

١) نصب شومینه، بخاری گازسوز، آبگرمکن و پکیج با محفظه احتراق باز در فضای داخلی این نوع ساختمان‌ها ممنوع است.

٢) نصب اجاق گاز و سایر دستگاه‌‌های پخت وپز فقط در فضایی که برای این منظور در نظر گرفته شده است، مجاز است.

٣) نصب و بهره‌برداری از یکیج محفظه احتراق بسته در فضاى داخلى ساختمان بارعایت الزامات این مبحث امکان‌پذیر می‌باشد.

۴) محل نصب دستگاه‌‌های گازسوز تأمین کننده آب گرم مصرفى، گرمایش و سرمایش فضاها باید دور از دسترس مراجعین باشد.

٥) رعایت الزامات نصب تجهیزات ایمنى در این نوع ساختمان‌ها مى‌بایست مطابق بند ١٧-۴-٧-۵ این مبحث باشد.

الف-٢) ساختمان‌های آپارتمانى عمومى با تعداد واحد متوسط

١) نصب هر نوع بخاری و شومینه و آبگرمکن و پکیج با محفظه احتراق باز در فضاهاى داخلى این نوع ساختمان‌ها ممنوع است.

٢) نصب اجاق گاز و سایر دستگاه‌‌های پخت و پز فقط در فضایى که توسط طراح تأسیسات مکانیکی که در نقشه‌های مصوب درج شده است، مجاز است.

٣) نصب و بهره‌برداری از یکیج محفظه احتراق بسته در فضاى داخلى ساختمان بارعایت الزامات این مبحث امکان‌پذیر مى‌باشد.

۴) دستگاه‌های گازسوز تأمین کننده آب ګرم مصرفی، گرمایش و سرمایش باید دور از دسترس مراجعین و در فضایی که براى این منظور در نظر گرفته شده نصب شوند.

5) رعایت الزامات نصب تجهیزات ایمنى در این نوع ساختمان‌ها مى‌بایست مطابق بند ١٧-۴-٧-۵ این مبحث باشد.

الف-٣) ساختمان‌های آپار تمانی عمومی با تعداد واحد زیاد

١) انتخاب دستگاه‌های گازسوز تأمین کننده آب گرم مصرفى، گرمایش وسرمایش ساختمان به‌صورت غیر متمر کز مجاز نیست, دستگاه‌های گازسوز تأمین کننده گرمایش یا سرمایش این ساختمآنها باید به‌صورت متمرکز و در موتورخانه مرکزی نصب شوند.

٢) نصب اجاق گاز و سایر دستگاه‌های پخت وپز فقط در فضاهایى که توسط طراح در نقشه‌های مصوب دیده شده مورد تأیید می‌باشد.

٣) رعایت الزامات نصب تجهیزات ایمنى در این نوع ساختمآنها مى‌بایست مطابق بند ١٧-۴-٧-۵ این مبحث باشد.

ب) انواع ساختمان‌های عمومی بر اساس فعالیت

نصب و بهرە‌برداری از دستگاه‌های گازسوز در ساختمان‌های عمومى که بر مبناى فعالیت گروه بندى شده‌ اند، به شرح زیر است:

ب-١) ساختمان‌های محل تجمع

١) نصب و بهرە‌برداری از دستگاه‌‌های گازسوز تأمین کننده آب گرم مصرفى، گرمایش و سرمایش ساختمان به‌ صورت غیر متمرکز مجاز نیست و باید به‌ صورت متمرکز و در موتورخانه مرکزى نصب شوند.

٢) نصب اجاق گاز و سایر دستگاه‌های پخت و پز فقط در فضایى که توسط طراح تأسیسات مکانیکی در نقشەهای مصوب جانمایی شده است، مجاز است.

٣) نصب سایر دستگاه‌های گازسوز در فضاى داخلى سالن‌های اجتماع ممنوع است.

۴) نصب دستگاه‌‌های گازسوز در سایر فضاها به غیراز فضاها و سالن‌های اجتماع، مطابق نقشه‌‌های مصوب طراحى خواهد بود.

۵) نصب تجهیزات آشکارساز گاز مونوکسیدکربن و نشت گاز در تمامی فضاهایی که دستگاه گازسوز نصب شده الزامى است.

ب-٢) ساختمان‌های آموزشى و فرهنگی

1) نصب و بهره‌برداری از دستگاه‌های گازسوز تأمین کننده آب گرم مصرفى، گرمایش وسرمایش ساختمان به‌ صورت غیر متمر کز مجاز نیست و یاید به‌صورت متمرکز ودر موتورخانه مرکزى نصب شوند.

٢) نصب اجاق گاز و سایر دستگاه‌‌های پخت و پز فقط در فضایی که برای این منظور در نظر گرفته شده، مطابق نقشه طراح و الزامات این مبحث مجاز مى‌باشد.

٣) نصب سایر دستگاه‌‌های گازسوز در فضاهای داخلى در صورتى مجاز است که با فعالیت محل مرتبط بوده و شرایط نصب و بهره‌برداری در نقشه‌‌های تأیید شده توسط طراح تأسیسات مکانیکى جانمایی شده باشد. (مانند آزمایشکاه‌هاى آموزشى)

۴) نصب تجهیزات آشکارساز گاز مونوکسیدکربن و نشت گاز در تمامی فضاهایی که دستگاه گازسوز نصب شده الزامى است.

ب-٣) ساختمان‌های محل پذیرایى واقامت موقت

١) نصب اجاق گاز و سایر دستگاه‌های پخت وپز فقط در فضایی که براى این منظور در نظر گرفته شده مجاز است.

٢) نصب و بهره‌برداری از دستگاه‌های گازسوز تأمین کننده آب گرم مصرفى، گرمایش و سرمایش ساختمان به‌ صورت متمر کز و در موتورخانه مرکزی نصب شوند.

٣) نصب سایر دستگاه‌‌های گازسوز در فضاهاى داخلى ممنوع است.

۴) نصب سایر دستگاه‌‌های گازسوز در بخش‌های دیگر ساختمان (مانند آشپزخانه صنعتی) در صورتى مجاز است که با فعالیت محل مرتبط ودر طراحى توسط طراح تأسیسات مکانیکى و مطابق الزامات این مبحث، مشخص شده باشد.

۵) نصب تجهیزات آشکارساز گاز مونوکسیدکربن و نشت گاز در تمامی فضاهایی که دستگاه گازسوز نصب شده الزامى است.

ب-۴) ساختمان‌های ادارى

١) نصب هر نوع بخاری، آبگرمکن و پکیچ محفظه احتراق باز و شومینه در فضاهای داخلى این نوع ساختمان‌ها ممنوع است.

٢) نصب اجاق گاز و سایر دستگاه‌‌های پخت و پز فقط در آشیزخانه ورستوران مطابق نقشه‌های مصوب طراح تأسیسات مکانیکى و مطابق الزامات این مبحث که براى این منظور در نظر گرفته شده مجازاست.

٣) دستگاه‌های گازسوز تأمین کننده آب ګرم مصرفی، ګرمایش و سرمایش ساختمان باید بەصورت متمرکز و در موتورخانه مرکزی نصب و بهره‌برداری شوند.

۴) نصب تجهیزات آشکارساز گاز مونوکسیدکربن و نشت گاز در تمامی فضاهایی که دستگاه گازسوز نصب شده الزامى است.

ب-۵) ساختمان‌های تجاری و مراکز داد و ستد

١) نصب و بهره‌برداری از دستگاه‌‌های گازسوز تأمین کننده آب گرم مصرفى، گرمایش و سرمایش ساختمان به‌ صورت غیر متمر کز مجاز نیست و باید به‌ صورت متمرکز و در موتورخانه مرکزى نصب شوند.

تبصره ١: در ساختمان‌های جدید با تصرف‌های تجارى تفکیک شده مستقل تک واحدى، که فاقد ارتباط تاسیساتی گرمایشی - سرمایشی مشترک گازسوز باشند و داخل مجتمع‌های تجاری واقع نشده باشند با رعایت ضوابط جدول١٧-4-١، و رعایت الزامات تامین هوای احتراق و تخلیه گازهای حاصل از احتراق و رعایت بند ١٧-4-5 مى‌تواننداز پکیج در فضاهاى داخلى استفاده نمایند. براى فعالیت‌های مذکور در ساختمان‌های جدید و موجود، با زیربناى حداکثر ۶٠ متر مربع، نصب وبهره‌برداری از پکیج، بخارى وآبگرمکن گازى مجاز است.

تبصره ٢: در هر ساختمان تجاری جدید، موقعیت نصب دستگاه‌‌های تولید گرمایش وآب گرم مصرفى در هماهنگی با نقشه معمارى توسط طراح در نقشه جانمایى شود.

٢) نصب اجاق گاز و سایر دستگاه‌‌های پخت و پز فقط در فضایی که برای این منظور در نظر گرفته شده، طبق نقشه‌‌های مصوب و با تأیید طراح تأسیسات مکانیکى مجاز است.

٣) نصب تجهیزات آشکارساز گاز مونوکسیدکربن و نشت گاز در تمامی فضاهایى که دستگاه گازسوز نصب شده الزامى است.

ب-۶) ساختمان‌های بهداشتى، درمانى و مراقبتى کوچک

١) نصب و بهره‌برداری از دستگاەهای گازسوز تأمین کننده آب گرم مصرفى، گرمایش وسرمایش ساختمان بەصورت موضعی و غیر متمرکز مجاز نیست و باید به‌ صورت متمرکز و در موتور خانه مرکزی نصب شوند.

٢) نصب اجاق گاز و سایر دستگاه‌‌های پخت و پز فقط در فضایی که برای این منظور در نظر گرفته شده، طبق نقشه‌‌های مصوب و با تأیید طراح تأسیسات مکانیکى مجاز است.

٣) نصب هر نوع دستگاه گازسوز در فضاهاى داخلى ممنوع است.

۴) نصب سایر دستگاه‌‌های گازسوز در بخش‌های دیگر ساختمان (مانند آزمایشکاه) در صورتی مجاز است که با فعالیت محل مرتبط ودر طراحى مورد تأیید طراح تأسیسات مکانیکى وجود داشته وشرایط محل نصب وبهره‌برداری آن‌ها مشخص شده باشد.

۵) نصب تجهیزات آشکارساز گاز مونوکسیدکربن و نشت گاز در تمامى فضاهایى که دستگاه گازسوز نصب شده الزامى است.

ب-٧) ساختمان‌های عمومى تلفیقى

١) نصب و بهره‌برداری از دستگاه‌‌های گازسوز تأمین کننده آب گرم مصرفى، گرمایش وسرمایش ساختمان به‌ صورت غیر متمرکز مجاز نیست و باید به‌صورت متمرکز و در موتورخانه مرکزى نصب شوند.

٢) نصب اجاق گاز و سایر دستگاه‌‌های پخت و پز فقط در فضایی که براى این منظور در نظر گرفته شده، طبق نقشه‌‌های مصوب و با تأیید طراح تأسیسات مکانیکى مجاز است.

٣) نصب سایر دستگاه‌‌های گازسوز در بخش‌های دیگر ساختمان در صورتی مجاز است که در طراحى مورد تأیید طراح تأسیسات مکانیکى وجود داشته وشرایط محل نصب و بهره‌برداری آن‌ها مشخص شده باشد.

۴) نصب تجهیزات آشکارساز گاز مونوکسیدکربن ونشت گاز در تمامى فضاهایى که دستگاه گازسوز نصب شده الزامی است.

ب-٨) ساختمان با تصرف انبارى

نصب هرگونه تجهیزات گازسوز در فضاى داخلى ساختمان با تصرف انبارى ممنوع است.

ب-٩) ساختمان‌های خاص

شرایط انتخاب، نصب و بهره‌برداری از دستگاه‌های گازسوز و ممنوعیت آن‌ها بر مبناى مشخصات ساختمان از نظر تقسیم بندى فضاى داخلى و نوع فعالیت بوده و باید کلیه شرایط در طراحى مشخص شده باشد. ضوابط طراحی آن با توجه به نوع کاربرى خاص باید طبق الزامات این مبحث باشد.استفاده از شیر خودکار قطع گاز حساس در مقابل زلزله در این ساختمان‌ها الزامى است.

ب-١٠) دستگاه‌‌های گازسوز در ساختمان‌های تلفیقى

در این ساختمان‌ها الزامات استفاده از گاز در هر بخش از ساختمان بر اساس گروه مربوط به آن بخش بوده و باید به‌ صورت جداگانه رعایت شود؛ به گونه‌ای که براى بخش مسکونى، الزامات ساختمان‌های مسکونی و برای بخش عمومى، الزامات ساختمان‌های عمومى باید لحاظ شود.

تبصره ١: در برخى از ساختمان‌های مسکونى یا عمومى، بر اساس طرح ساختمان وگستردگى آن، امکان تعدد موتورخانه مرکزی در نقاط مختلف یا به‌صورت یکپارچه دریک محل ودر ترازهاى مختلف ساختمان وجود دارد.^[5]

تبصره ٢: نصب و بهرە‌برداری از دستگاه‌‌های گازسوز در فضاهای داخلی ساختمان‌های عمومی که در موارد فوق به آن‌ها اشاره نشده، در صورتی مجاز است که در طراحی ساختمان، کاربری آن فضا برای نصب دستگاه گازسوز پیش‌بینى شود و شراط تأمین هوا و تخلیه محصولات احتراق آن طبق الزامات این مبحث وتأیید طراح تأسیسات مکانیکی باشد. نصب دستگاه گازسوز باید در فضاى مجزا ومنفک وخارج از این گونه فضاها باشد و الزامات نصب دستگاه گازسوز در آن به‌صورت کامل رعایت شود.

تبصره ٣: رعایت ضوابط لولەکشی گاز ساختمان‌های عمومى براى ساختمان‌هایی که کاربرى اولیه آن‌ها مسکونی بوده و قبل از اجراى لوله‌کشى گاز کاربرى آن‌ها به عمومى تغییر یافته، الزامى است.

تبصره ۴: ساختمان‌های مسکونى که پس از اجراى لوله‌کشى گاز کاربرى آن‌ها به عمومى تغییر یابد، باید لوله‌‌کشی گاز آن‌ها نیز باشرایط جدید ساختمان منطبق وبر اساس قسمت ١٧-٨-٢ عمل شود.

تبصره ۵: در محل‌هایی که مصرف گاز عمدتا برای امور تولیدی صنعتی منظور می‌گردد. نظیر کارخانجات، کارگاه‌ها، واحدهاى پرورش دام وطیور، گلخانه‌‌ها وغیره به عنوان ساختمان‌های عمومى تلقى نمى‌شود، مگر آن که به طور ثابت بیش از ٢٠ نفر در آن جا حضور داشته باشند.

١٧-۴-٨-٣ تأمین هوای احتراق بر اساس فصل ١٧-5

تأمین هوا برای فضاهای محل نصب دستگاه‌‌های گازسوز طبق فصل 5 این مبحث الزامى است وچنانچه امکان تأمین هوا فراهم نباشد، نصب و بهره‌برداری از دستگاه گازسوز در آن فضا ممنوع است.

١٧-4-٨-4 تخلیه محصولات احتراق و دودکش

تخلیه محصولات احتراق و دودکش دستگاه‌‌های "گازسوز با دودکش" باید بر اساس ضوابط گفته شده براى هر دستگاه باشد. چنانچه الزامات تخلیه محصولات احتراق طبق این مبحث یا امکان تخلیه محصولات احتراق از طریق نصب دودکش برای دستگه "گازسوز با دودکش" فراهم نباشد، نصب و بهره‌برداری از آن دستگاه گازسوز ممنوع است.

١٧-4-٨-٥ دستورالعمل سازنده دستگاه گازسوز

همراه هر دستگاه گازسوز باید دستورالعمل سازنده، شامل شرایط محل نصب، نحوه نصب و راه‌اندازى، روش‌های بهرە‌برداری و نگهداری آن دستگاه موجود باشد.^[6]

9-4-17 ممنوعیت نصب وسایل گازسوز گرمایشى

الف) نصب وسایل گازسوز گرمایشی (انواع بخاری، آبگرم کن و پکیج) در فضاهای داخلی ساختمان‌های عمومی و خاص ممنوع است. بجز موارد استثنا مندرج در این مبحث این ممنوعیت شامل موارد زیر بوده ولی به آن‌ها محدود نیست:

١) اتاق‌ها سالن‌ها، دفاتر، کلاس‌ها در تمامى ساختمان‌های عمومى و خاص

٢) تمامی فضاهای داخلی و وابسته در مهد کودک‌ها، کودکستان‌ها، خانه سالمندان و محل نگهدارى معلولین جسمى و روانى

٣) فضاهای وابسته و جانبی در محل‌های تجمع، مانند دفاتر کار مسئولین، اتاق پروژکتور نمایش فیلم و بوفه در سینماها و محل‌های مشابه

۴) دفاتر کار، بایگانی، بوفه‌‌ها و غذاخوری‌ها، آزمایشگاه، اتاق‌های نگهبانی و آسایشگاه‌‌های نگهبان‌ها، مهمانسراها در دانشگاه‌‌ها و مدارس

۵) انبارهاى محل نگهداری مواد قابل اشتعال، فروشگاه‌ها و کارکەهاى محل کار با مواد قابل اشتعال، کارگاه‌‌های رنگ کارگاه‌‌های نجارى، خشک شویی‌ها و محل‌های مشابه

۶) انبارهاى محل نگهدارى دارو و مواد شیمیایى، رختشوى خانه‌‌ها، انبارهاى البسه و ملحفه در بیمارستان‌ها، هتل‌ها، خوابگاه‌ها و محل‌های مشابه

ب) ممنوعیت نصب انواع دستگاه‌‌های گازسوز در فضاهای ساختمانی شامل موارد زیر بوده ولی به آن‌ها محدود نیست:

١) نصب بخاری در آپارتمان‌های مسکونی بیش از سه طبقه که داراى سیستم گرمایش مرکزى یا ثابت مى‌باشد (مانند پکیج و موتورخانه مرکزى) ممنوع است.

٢) نصب بخارى دیوارى در اتاق خواب مجاز نیست.

٣) استفاده از روشنایی گازسوز در کلیه گروە‌های ساختمانى ممنوع است.

4) استفاده از شومینه به عنوان تنها دستگاه گرمایشى ممنوع بوده و همچنین نصب شومینه در اتاق خواب مجاز نیست.

۵) استفاده از شومینه در ساختمان‌های آپارتمانی اعم از مسکونى و عمومی ممنوع می‌باشد.

۶) استفاده از هر نوع پلوپز و کباب پز خانگی، تجارى وصنعتى براى گرمایش هرگونه فضایى ممنوع است.

٧) نصب و بهره‌برداری از دستگاه‌‌های گرمایشى تابشى در فضاهاى داخلى و مسقف ساختمان‌های مسکونى، محل تجمع، ساختمان‌های آمورشى، ساختمان‌های محل پذیرایى واقامت موقت و ساختمان‌های بهداشتی، درمانی و مراقبتی ممنوع است.

٨) نصب و بهره‌برداری از بخاری گازسوز، شومینه و آبگرمکن گازسوز و سایر دستگاه‌های گازسوزى که در این مقررات برای آن‌ها ممنوعیت منظورشده، در ساختمان‌های آپارتمانی مسکونی با تعداد واحد کم که بیش از ٣ طبقه دارند، مجاز نیست.

٩) نصب و بهره‌برداری از بخارى گازسوز وآبگرمکن گازسوز، پکیج محفظه احتراق باز، شومینه و سایر دستگاه‌‌های گازسوزی که در این مقررات براى آن‌ها ممنوعیت منظور شده، در ساختمان‌های آپارتمانى مسکونى با تعداد واحد متوسط مجاز نیست، ولى استفاده از پکیج با محفظه احتراق بسته با رعایت الزامات این مبحث مجاز مى‌باشد.

١٠) نصب و بهره‌برداری از بخاری گازسوز و آبگرمکن گازسوز، پکیج محفظه احتراق باز، شومینه و سایر دستگاه‌‌های گازسوزی که در این مقررات براى آن‌ها ممنوعیت منظور شده، در ساختمان‌های آپارتمانی مسکونی با تعداد واحد متوسط مجاز نیست. و باید براى تامین آب گرم مصرفی و گرمایش این ساختمان‌ها از سیستم‌های متمرکز (موتورخانه مرکزى) یا یکیج با محفظه احتراق بسته استفاده شود.

١١) نصب شومینه، بخاری گازسوز، آبگرمکن و پکیج با محفظه احتراق باز در فضاى داخلى ساختمان‌ها آپارتمانی عمومی با تعداد واحد کم ممنوع است.

١٢) نصب هر نوع بخاری و شومینه و آبگرمکن و پکیج با محفظه احتراق باز در فضاى داخلى ساختمان‌های آپارتمانى عمومى با تعداد واحد متوسط ممنوع است.

١٣) انتخاب دستگاه‌‌های گازسوز تأمین کننده آب گرم مصرفی، گرمایش و سرمایش ساختمان به‌ صورت غیر متمرکز در ساختمان‌های آپارتمانی عمومی با تعداد واحد زیاد مجاز نیست.

١۴) نصب و بهرە‌برداری از دستگاه‌‌های گازسوز تأمین کننده آب گرم مصرفى، گرمایش و سرمایش ساختمان به‌ صورت غیر متمرکز در ساختمان‌های محل تجمع مجاز نیست همچنین نصب سایر دستگاه‌‌های گازسوز در فضاى داخلى سالن‌های اجتماع ساختمان‌های مذکور ممنوع است.

١۵) نصب و بهرە‌برداری از دستگاه‌‌های گازسوز تأمین کننده آب گرم مصرفى، گرمایش و سرمایش ساختمان به‌ صورت غیر متمرکز در ساختمان‌های آموزشى و فرهنگى مجاز نیست.

١۶) نصب اجاق گاز و سایر دستگاه‌‌های پخت و پز در ساختمان‌های محل پذیرایى و محل اقامت فقط در فضایی که برای این منظور در نظر گرفته شده مجاز است. همچنین نصب سایر دستگاه‌های گازسوز در فضاهای داخلى ساختمان‌های مذکور ممنوع است

١٧) نصب هر نوع بخارى، آبگرمکن، پکیج محفظه احتراق باز و شومینه در فضاهاى داخلى ساختمان‌های ادارى ممنوع است.

١٨) نصب و بهره‌برداری از دستگاه‌‌های گازسوز تأمین کننده آب گرم مصرفى، گرمایش و سرمایش ساختمان بە صورت غیر متمرکز در ساختمان‌های تجارى و مراکز داد و ستد مجاز نیست.

١٩) نصب و بهرە‌برداری از دستگاه‌‌های گازسوز تأمین کننده آب گرم مصرفى، گرمایش و سرمایش ساختمان به‌ صورت موضعی و غیر متمرکز در ساختمان‌های بهداشتی، درمانی و مراقبتى کوچک مجاز نیست. همچنین نصب هر نوع دستگاه گازسوز در فضاهاى داخلى این ساختمان‌ها ممنوع است.

٢٠) نصب و بهره‌برداری از دستگاه‌های گازسوز تأمین کننده آب گرم مصرفی، گرمایش و سرمایش ساختمان به‌ صورت غیر متمرکز در ساختمان‌های عمومى تلفیقى مجاز نیست. (به استثناء تبصره ١ بند ١٧-4-٨-٢ زیر بند (ب-٥))

٢١) نصب هر گونه تجهیزات گازسوز در فضاى داخلى ساختمان با تصرف انبارى ممنوع است.

٢٢) به طور کلى چنانچه الزامات تخلیه محصولات احتراق طبق این مبحث یا امکان تخلیه محصولات احتراق از طریق نصب دودکش براى دستگاه "گازسوز با دودکش" فراهم نباشد، نصب و بهره‌برداری از آن دستگاه گازسوز ممنوع است.

10-4-17 الزامات طراحى اجزاى لوله‌کشى گاز

طراحی اجزای لوله‌‌کشی گاز باید بر اساس الزامات زیر باشد:

١٧-4-١٠-١ لوله رابط

١٧-۴-١٠-١-١ ابتدای لولە رابط باید در نزدیک‌ترین نقطه به سر علمک^[7] در نظر گرفته شود. فاصله ابتداى لوله‌کشى رابط تا سر علمک و رگولاتور ثانویه به ظرفیت رگولاتور بستگى داشته و اگر جمع مصرف کل ساختمان معادل ٢٥ متر مکعب بر ساعت باشد، تا فاصله ٥٠ سانتى متر و بیشتر از آن، ۶٠ سانتى متر در نظر گرفته می‌شود.

١٧-4-١٠-١-٢ لوله رابط باید روکار بوده ودر حد ممکن کوتاهترین مسیر عبور براى آن انتخاب شود.

١٧-۴-١٠-١-٣ چنانچە بخشی از لولە رابط در خارج از ملک در ارتفاعی پایین‌تر از ٢٢٠ سانتی‌متر باشد، برای حفاظت در مقابل ضربه باید داخل غلاف از لوله فلزى با قطر دو اندازه بزرگ‌تر قرار گیرد. جداره خارجى لوله نباید هیچ گونه تماسى با جداره داخلى غلاف داشته و فضاى بین آن‌ها باید خالی باشد.

١٧-4-١٠-١-4 قطر ابتداى لوله رابط و قطر محل اتصال آن به کنتور باید متناسب با ظرفیت رگولاتور و کنتور باشد.

١٧-4-١٠-١-٥ قطر سایر قسمت‌های لوله رابط باید مطابق قسمت ١٧-4-١٣ تعیین شود.

١٧-4-١٠-٢ کلکتور توزیع کنندە^[8]

برای ساختمان‌‌هایی کە بیش از یک کنتور داشته باشند باید کلکتور بر مبناى الزامات زیر طراحى شود:

١٧-۴-١٠-٢-١ کلکتور باید تا حد ممکن نزدیک به علمک بوده و در فضای باز یا در محلی که داراى تهویه طبیعى است، نصب شود. در تعیین محل کلکتور باید شرایط کنتورها ومحل نصب آن‌ها در نظر گرفته شود و در محلی باشد که امکان نصب کنتورها وجود داشته باشد.

١٧-4-١٠-٢-٢ تعیین قطر کلکتور باید بر اساس مقدار مصرف کل ساختمان و طولانى‌ترین مسیر لولەکشی گاز در ساختمان^[9] بر اساس قسمت ١٧-4-١٣ انجام شود.

١٧-4-١٠-٢-٣ قطر کلکتور باید از ابتدا تا انتهاى آن ثابت باشد ونباید از قطر لوله‌‌های متصل به آن کمتر باشد.

١٧-۴-١٠-٢-۴ اخذ انشعاب از کلکتور باید با استفاده از اتصالات استاندارد انجام شود وبر روى هر یک از انشعاب‌های خروجى از کلکتور وقبل از لوله جانشین کنتور، نصب شیر قفلى برنجى الزامى است.

١٧-۴-١٠-٢-۵ فاصله بین دو انشعاب متوالى روى کلکتور براى نصب کنتورها باید مطابق با اندازه کنتورها باشد؛ بەصورتی که امکان نصب کنتورها در این فواصل وجود داشته باشد.

١٧-۴-١٠-٢-۶ برای نگهداری کلکتور باید بست و پایه مناسب روى دیوار یا جداره مستحکم که تحمل وزن کلکتور و تجهیزات متصل به آن را داشته باشد، در نظر گرفت.

١٧-4-١٠-٢-٧ قطر لوله رابط باید با قطر لوله کلکتور برابر باشد.

١٧-4-١٠-٣ کنتور

١٧-4-١٠-٣-١ محل نصب کنتور باید در محدوده داخلى ملک یا ساختمان و تا حد ممکن در محلی نزدیک به درب ورودی و علمک^[10] باشد.

١٧-4-١٠-٣-٢ فضای محل نصب کنتور باید در معرض جریان هواى طبیعى باشد.

١٧-۴-١٠-٣-3 محل کنتور باید به‌ گونه‌‌ای باشد که کنتور در معرض صدمات فیزیکی قرار نگیرد. در صورتیکه بنا به شرایط خاص و به ناچار کنتور درمعرض برخورد یا صدمه فیزیکی باشد، نصب حفاظ مناسب الزامی خواهد بود.

١٧-4-١٠-٣-4 ارتفاع لوله جانشین کنتور از کف زمین باید حداقل ١٨٠ سانتى متر و حداکثر ٢٢٠ سانتی‌متر باشد.

١٧-4-١٠-٣-۵ در نظر گرفتن محل نصب کنتور در پاگرد یا راهروى طبقات در ساختمان‌های جدید که امکان نصب کنتور در محل دیگرى وجود داشته باشد، ممنوع است.

١٧-۴-١٠-٣-۶ روی انشعاب‌های اخذ شده از کلکتور، لوله جانشین کنتورها باید در نزدیکترین محل ممکن به کلکتور و به‌صورت مجتمع نصب شود. ارتفاع لوله جانشین کنتور از کف زمین باید حداقل ١٨٠ سانتی‌متر و حداکثر ٢٢٠ سانتی‌متر باشد.^[11] همچنین در محدوده مسیر تردد وسایل نقلیه در پارکینگ، ارتفاع لوله جانشین کنتور از کف زمین باید ٢٢٠ سانتی‌متر باشد.

١٧-4-١٠-٣-٧ محل نصب کنتور نباید مجاور رمپ‌ها و سطوح شیبدار باشد. سطح کف در محل نصب کنتور تا فاصله حداقل ١ متر از دیوار نگهدارندە آن باید بدون شیب باشد.

١٧-۴-١٠-٣-٨ محل نصب کنتور باید روی دیوار یا جدارەای که استحکام لازم برای نگهداشتن آن را دارد، در نظر گرفته شود.

١٧-۴-١٠-٣-٩ فاصله کنتور از سیم‌های برق که روى کار نصب شده اند باید حداقل ١٠ سانتى متر و از کنتور برق حداقل ۵٠ سانتی‌متر در نظر گرفته شود.

١٧-۴-١٠-٣-١٠ فاصله کنتور از بدنه دستگاه‌‌های گازسوز باید حداقل یک متر باشد.

١٧-4-١٠-٣-١١ قطر و طول لوله جانشین باید مطابق با ظرفیت کنتور تعیین شده در نظر گرفته شود.^[12]

١٧-4-١٠-٣-١٢ برای نگهدارى کنتورهاى با ظرفیت بیش از ٣٠ متر مکعب در ساعت^[13] باید پایه نگهدارنده مناسب کە تحمل وزن آن را داشته باشد در نظر گرفته شود.

١٧-4-١٠-4 شیرها

شیر‌هایی که در لوله‌‌کشی گاز به کار می‌روند باید از نوع ربع گرد توپی باشند و تقسیم بندى از نظر نوع و الزامات محل نصب آن‌ها بر اساس این قسمت از مقررات است.

١٧-۴-١٠-۴-١ انواع شیرها از نظر موقعیت در سیستم لوله‌‌کشی گاز

الف) شیر اصلى

محل نصب این شیر باید بلافاصله بعد از کنتور، در ابتدای لوله اصلى و در ارتفاع ١٧٠ الی ١٩٠ سانتی‌مترى از سطح کف محل نصب باشد. محل نصب شیر اصلی نباید مجاور رمپ‌ها و سطوح شیبدار بوده و در مسیر دسترسی به آن نباید مانعى وجود داشته باشد. سطح کف محل نصب شیر در فاصله ١ متر ازهر طرف شیر باید بدون شیب باشد.

ب) شیر فرعى

این شیر بعد از شیر اصلی در مسیر لوله‌‌کشی و برای قطع و وصل جریان گاز بخشی از آن نصب می‌شود. انواع شیرهای فرعی به شرح زییر می‌باشند:

١) شیر قطعکن بیرون واحد

شیر ربع گرد توپی قفل شونده است که در ساختمان‌‌هایی که دارای کنتور مشترک می‌باشند، بر روی لولۀ گاز ورودی به هر واحد و در بیرون از واحد نصب می‌شود. این شیر به منظور قطع جریان گاز واحد در مواقع ضروری باید در دسترس ساکنین آن ساختمان باشد. شیر اصلی بعد از کنتور در کنتورهاى مجزا به عنوان شیر قطع کن بیرون واحد نیز محسوب مى‌شود.

٢) شیر قطع کن داخل واحد

این شیر در ابتداى لوله‌کشى داخل واحد نصب می‌شود و فقط در دسترس ساکنین آن واحد برای قطع و وصل جریان گاز می‌باشد. ارتفاع این شیر ١٧٠ الى ١٩٠ سانتى متر بالاتر از کف محل نصب است و باید داخل واحد، در دسترس و تا حد امکان نزدیک به درب ورودی نصب شود.

تبصره: در ساختمان‌های یک واحدى نیاز به شیر قطع کن در داخل ساختمان نمى‌باشد، مگر آن که ناظر بنا به موقعیت، شرایط دسترسی و فاصله زیاد، ضرورى تشخیص دهد.

3) شیر ساختمان

اگر در ملکی چند ساختمان مجزا بنا شده باشد، در ابتدای ورودی انشعاب از هر ساختمان باید یک شیر در ارتفاع ١٧٠ الى ١٩٠ سانتى متر بالانر از کف زمین براى قطع و وصل جریان گاز ساختمان نصب شود.

پ) شیر مصرف

در انتهای انشعاب برای قطع و وصل جریان گاز دستگاه‌‌های گازسوز نصب می‌شود و هر دستگاه گازسوز باید دارای یک شیر مصرف مستقل باشد. استفاده از یک شیر مصرف (مشترکا) برای دو یا چند دستگاه گازسوز ممنوع است.

١٧-4-١٠-4-٢ الزامات محل نصب شیرها در ساختمان‌ها ومحوطه

الف) سطح کف محل نصب شیرها باید در تراز افقی بوده و در مسیر دسترسی به آن‌ها باید هیچگونه مانعی وجود نداشته باشد.

ب) شیرها باید به راحتى قابل دسترس باشند. محل نصب آن‌ها نباید در پشت درها، پشت دستگاه‌‌های گازسور یا داخل کمد یا کابینت باشد.

پ) شیرها باید به‌ گونه‌ای نصب شوند که دسته آن‌ها در دسترس بوده و مانعی در مقابل باز وبسته شدن آن‌ها نباشد.

ت) ارتفاع محل نصب شیرهای اصلى و شیرهای فرعى باید ١٧٠ الى ١٩٠ سانتى متر بالاتر از کف زمین باشد.

ث) ارتفاع محل نصب شیر مصرف از زمین و فاصله آن از بدنه دستگاه‌های گازسوز متداول باید مطابق جدول ١٧-۴-٨ باشد. برای دستگاە‌های گازسوزی که در این مبحث ذکر نشده است، محل نصب شیر مصرف مطابق دستورالعمل سازنده می‌باشد.

ج) خط محور طولی شیرهای مصرف باید به‌صورت افقی، موازی دیوار و به سمت دستگاه گازسوز باشد.

چ) در حالتی که شیر مصرف دستگاه‌‌های گازسوزى که در فضاى مرکزى محل نصب قرار مى‌گیرند^[14] و دیوارى برای نکهدارى لوله عمودى انشعاب وجود ندارد، باید قسمت عمودى لوله انشعاب داخل غلاف فلزی^[15] قرار کیرد و پایه نگهدارنده^[16] مستحکمى به‌صورت ثابت تا ارتفاع شیر مصرف در محل اجرا شود و غلاف فلزى با بست مناسب روى آن محکم شود.

تبصره 1: برای لوله عمودى انشعاب شیر‌هایی که ارتفاع آن‌ها از کف محل نصب بیشتراز 60 سانتی‌متر باشد استفاده از نگە دارنده الزامی است شیرهای مشعل دیگ حرارتی در موتورخانه‌ها، نیازی به اجرای نگه دارنده ندارند.

جدول 17-4-8 محل نصب شیر مصرف برخی از دستگاه‌های گازسوز متداول

دستگاه گازسوز	حداقل و حداکثر ارتفاع شیر از کف (سانتی‌متر)	حداقل و حداکثر فاصلۀ شیر از بدنه دستگاه گازسوز (سانتی‌متر)
آبگرمکن دیواری	120 الی 150	20 الی 40
پکیج دیواری	120 الی 150	20 الی 40
پکیج زمینی	30 الی 40	20 الی 40
آبگرمکن زمینی	30 الی 40	20 الی 40
اجاق گاز	90 الی 110	20 الی 40
بخاری	30 الی 40	20 الی 40
مشعل دیگ‌های حرارتی	30 الی 60	50 الی 70
بخاری دیواری	110 الی 120	20 الی 40
شومینه	30 الی 40	20 الی 40 از جدار خارجی شومینه 80 الی 120 از دودکش

١٧-4-١٠-٥ تجهیزات ایمنى

در این مقررات شیر خودکار قطع گاز حساس در مقابل زلزله، آشکارساز گاز طبیعى و آشکارساز مولوکسید کربن بە عنوان تجهیزات ایمنی برای سیستم لولەکشى گاز ساختمان‌ها در نظر گرفته شده است. الزامات نصب این تجهیزات به شرح زیر است:

١٧-۴-١٠-٥-١ نصب شیر خودکار قطع گاز حساس در مقابل زلزله در ابتداى لوله‌کشى گاز ساختمان‌های آپارتمانی مسکونی با تعداد واحد زیاد و ساختمان‌های عمومى و ساختمان‌های خاص، الزامى است.

١٧-4-١٠-۵-٢ نصب آشکارساز گاز طبیعی و آشکارساز مونوکسیدکربن^[17] در موتورخانه‌هاى ساختمان‌های آپارتمانی مسکونی با تعداد واحد زیاد و ساختمان‌های عمومى (بجز فعالیت‌های تجارى مستقل تک واحدى) و ساختمان‌های خاص الزامى است.

11-4-17 انتخاب مسیر لوله‌کشى گاز

در انتخاب مسیر لوله‌‌کشی گاز باید موارد زیر مد نظر طراح باشد:

١) لوله گاز باید از مسیری عبور نماید که در معرض صدمات فیزیکى نباشد.

٢) لوله‌کشى گاز باید تاحد ممکن از کوتاهترین مسیر عبور نماید.

٣) مسیر لوله‌کشی گاز باید بە نحوی باشد که هیچگونه صدمه‌اى به سازه اصلى ساختمان وارد نشود.

۴) مسیر لولەکشی گاز در ساختمان‌های آپارتمانی باید به‌ گونه‌ای انتخاب شود که بخش‌های مشترک لولەکشی گاز ساختمان، مانند لوله اصلی یا رایزرها در فضاى مشاعى قرار کیرند و عبور آن‌ها از داخل واحد آپارتمانى مجاز نیست.

5) لوله‌کشى گاز داخل هر واحد باید مستقل و مجزا از سایر واحدها باشد و لوله گاز فقط باید از یک نقطه (بعد از شیر قطع کن خارجی واحد در کنتورهاى مشترک) وارد هر واحد شود.

۶) عبور لولە‌های گاز از داخل سقف‌های کاذب به شرطی مجاز است که امکان مهارکردن لوله‌‌ها وجود داشته باشد. علاوه بر آن باید دریچه‌‌های باز دایمی ثابت به فاصله حداکثر ٣ متر از یکدیگر و به مساحت حداقل ٧٨ سانتى متر مربع در امتداد مسیر لوله‌کشى روى سقف کاذب نصب شود. همچنین باید رنگ آمیزى مطابق ضوابط رنگ آمیزى لوله‌‌های روکار انجام گیرد.

٧) در مسیر عبور لوله گازاز سقف‌های کاذب، نصب هرگونه شیر و اتصالات غیر جوشى ممنوع است.

٨) استفاده از شیرهای فرعى در مسیر عبور لوله گاز براى تفکیک ساختمان به بخش‌های کوچک‌تر مجاز است.

12-4-17 برآورد مصرف گاز

در براورد مصرف گاز باید مجموع مصارف کلیه دستگاه‌های گازسوز به‌ صورت همزمان مد نظر باشد. مصرف دستگاه‌‌های گازسوز در ساختمان‌ها باید بر حسب متر مکعب در ساعت و بر اساس موارد زیر انجام شود:

١) مقدار مصرف باید توسط طراح براساس نقشه‌های مصوب و بر مبناى ظرفیت حرارتى دستگاه گازسوز تعیین گردد. مقدار مصرف برخی از دستگاه‌های گازسوز متداول خانگى و تجارى در جدول ١٧-۴-٩ درج شده است.

تبصره ١: در محاسبه مقدار مصرف دستگاه‌‌های گازسوزى که ظرفیت حرارتى آن‌ها مشخص است، مقدار مصرف گاز آن‌ها بر حسب متر مکعب در ساعت باید بر مبناى ارزش حرارتى ناخالص گاز طبیعى تعیین شود.

٢) مقدار مصرف مشعل‌های گازسوز سیستم‌های سرمایش یا گرمایش مرکزی ساختمان‌های جدید بر اساس دفترچه محاسباتى بارهاى حرارتى و برودتى ضمیمه به طرح مصوب تأسیسات مکانیکی آن تعیین می‌شود.

٣) مقدار مصرف گاز براى گرمایش آب استخر، سونا و جکوزى باید بر مبناى محاسبات طراح تأسیسات مکانیکی ساختمان مربوطه باشد

۴) در سیستم‌های سرمایش و گرمایش با چیلرهای جذبی و دیگ‌های حرارتی، برآورد مصرف گاز باید بر اساس طرح تأسیسات مکانیکى ساختمان و بیشترین مقدار آن باشد.^[18]

۵) در برآورد مصرف گاز، مقدار مصرف دستگاه‌های گازسوز رزرو^[19] (که در نقشه‌هاى تأسیسات مکانیکی مصوب تصریح شده) در نظر گرفته نمی‌شود.

۶) در خصوص مصارفی که در جدول ذکر نشده است، کاتالوگ دستگاه گازسوز یا استعلام فنى از سازنده آن یا پلاک فنی یا محاسبات طراح به عنوان مبنای مصرف در نظر گرفته می‌شود.

جدول 17-4-9 مقدار گاز مصرفی برخی از دستگاه‌های گازسوز متداول*

دستگاه گازسوز	مقدار تقریبی مصرف (مترمکعب در ساعت)
پکیج گرمایشی دیواری	2/5 تا 5
اجاق‌گاز خانگی (5 شعله فردار)	0/7
آبگرمکن دیواری فوری	2/5
آبگرمکن زمینی مخزن‌دار	1/5
بخاری	0/6
کباب‌پز و پلوپز خانگی	0/3
شومینه	0/6
* مقادیر مصرف برای دستگاه‌های فوق بر اساس استفاده همزمان از کلیه مشعل‌های دستگاه است.

13-4-17 تعیین قطر

قطر بخش‌های مختلف سیستم لولەکشی گاز باید به اندازه‌ای باشد که بتواند حداکثر مقدار گاز مصرفى دستگاه یا دستگاه‌‌های گازسوز متصل به آن را با فشار مورد نیاز تأمین نماید تعیین قطر قسمت‌های مختلف لولەکشی گاز باید بر اساس حداکثر مقدار گاز مصرفی آن بخش، چکالى گاز، طولانى‌ترین مسیر لولەکشی گاز و حداکثر افت فشار مجاز که مقدار آن طبق این مقررات 12/7 میلی متر ستون آب است، تعیین شود. برای سهولت در محاسبه قطر از جدول ١٧-4-١٠ که براساس عوامل فوق تهیه شده استفاده می‌شود.

١٧-4-١٣-١ قطر لوله و اتصالات

محاسبه قطر لولەها و اتصالات در سیستم لوله‌کشی گاز با استفادە از جدول ١٧-۴-١٠ باید به شرح زیر باشد:

١) ابتدا باید طولانی‌ترین مسیر لولەکشی گاز بر اساس مسیر پیش‌بینی شده در طرح تعیین شود.

٢) از ستون اول سمت راست جدول، باید اولین عددى که برابر با طولانى‌ترین مسیر لوله‌کشى گاز است، انتخاب شود. در صورتی که عدد طولانی‌ترین مسیر بین دو عدد از اعداد ستون اول جدول باشد، باید عدد بزرگتر در نظر گرفته شود.

٣) براى تعیین اندازه قطر قسمت‌های مختلف باید ردیف افقى عدد مشخص شده را براى تعیین قطر کلیه قسمت‌های لوله‌کشى مبناى محاسبه قرارداد.

4) برای تعیین قطر لوله‌‌کشی در هر قسمت، باید عدد حداکثر مقدار گاز مصرفى آن قسمت را در ردیف تعیین شده جدول پیدا نمود. در صورتیکه این عدد در جدول موجود نباشد، نزدیکترین عدد بزرگتر در همین ردیف از جدول باید انتخاب شود. قطر درج شده در بالای ستون مربوط به عدد انتخاب شده، قطر آن قسمت از لوله‌‌کشی را مشخص خواهد کرد.در فصل ١٧-پ-٢ بخش پیوست، نمونه‌ای به عنوان مثال برای تعیین قطر لوله‌‌کشی گاز ارایه شده است.

تبصره ١: اگر طبق محاسبات قطر لوله اصلى و اندازه شیر اصلى کمتراز ٢٥ میلی‌متر (١ اینچ) باشد، قطر لولە اصلی و شیر اصلی باید حداقل ٢٥ میلی متر (١ اینچ) در نظر گرفته شود. در این گونه موارد قطر لوله اصلی تا اولین انشعاب نباید از مقدار تعیین شده ٢۵ میلی‌متر (١ اینچ) کاهش یابد. پس از اولین انشعاب، قطر لوله باید بر اساس محاسبات باشد.^[20]

تبصره ٢: لولە رابط بین کنتور و رگولاتور، بخشی از سیستم لوله‌‌کشی گاز است و قطر قسمت‌های مختلف آن باید بر اساس قسمت ١٧-۴-١٣ محاسبه شود و اندازه هیچ بخشی از آن نبایداز ٢٥ میلی متر (١ اینچ) کمتر باشد. با این وجود، ابتدا و انتهای لوله رابط بایستی از طریق اتصالات مناسب به ترتیب باخروجی رگولاتور و ورودی کنتور هم سایز گردد.

تبصره ٣: قطر کلکتور باید بر مبنای حداکثر مقدار گاز مصرفی کل سیستم، چکالى گاز، طولانی‌ترین مسیر لولەکشی گاز و حداکثر افت فشار مجاز سیستم لوله‌‌کشی گاز و بر اساس قسمت ١٧-4-١٣ محاسبه شود و اندازه هیچ یک از قسمت‌های آن نباید از ٢۵ میلی‌متر (١ اینچ) کمتر باشد.

جدول 17-4-10 حداکثر ظرفیت لوله‌های فولادی به مترمکعب در ساعت برای گاز طبیعی با فشار 176 میلی‌متر ستون آب و افت فشار 12/7 میلی‌متر ستون آب و چگالی 0/65

	قطر اسمی لوله (اینچ)
			1			2		3	4
طول لوله (متر)	ظرفیت لوله‌های فولادی به مترمکعب در ساعت
2	5/9	12/3	23/30	47/9	72/0	138/3	220/0	390/7	801/9
4	4/0	8/5	16/0	32/9	49/4	95/1	151/2	268/5	551/1
6	3/2	6/8	12/9	26/4	39/7	76/4	121/5	215/7	442/8
8	2/8	5/8	11/0	22/6	34/0	65/4	104/0	184/7	379/1
10	2/4	5/0	9/6	19/7	29/6	56/9	90/4	160/6	329/7
12	2/2	4/7	8/8	18/1	27/3	52/5	83/4	148/2	304/3
14	2/0	4/3	8/1	16/7	25/0	48/2	76/6	136/1	279/4
16	1/9	4/0	7/5	15/5	23/3	44/8	71/3	126/7	260/0
18	1/8	3/7	7/1	14/6	21/9	42/2	67/1	119/3	244/8
20/	1/7	3/5	6/7	13/8	20/7	39/8	63/3	112/5	231/0
22	1/6	3/3	6/3	13/1	19/6	37/8	60/1	106/8	219/2
24	1/5	3/2	6/1	12/5	18/7	36/1	57/4	101/9	209/2
26	1/4	3/1	5/8	12/0	18/0	34/6	55/1	97/9	200/9
28	1/4	2/9	5/5	11/4	17/2	33/1	52/6	93/6	191/0
30	1/3	2/8	5/3	11/0	16/6	31/9	50/8	90/2	185/1
35	1/2	2/6	4/9	10/2	15/3	29/4	46/8	83/1	170/6
40	1/1	2/4	4/6	9/4	14/1	27/1	43/3/	76/9	157/9
45	1/1	2/2	4/3	8/8	13/3	25/5	40/6	72/2	148/1
50	1/0	2/1	4/1	8/4	12/6	24/3	38/6	68/7	141/0
55	0/99	2/0	3/9	8/0	12/0	23/1	36/7	65/2	133/9
60	0/94	1/9	3/7	7/6	11/5	22/1	35/1	62/4	128/1
70	0/85	1/8	3/3	6/9	10/4	20/0	31/8	56/5	116/1
80	0/80	1/6	3/1	6/5	9/7	18/8	29/8	53/1	108/9
90	0/75	1/5	2/9	6/1	9/1	17/6	28/0	49/7	102/0
100	0/71	1/4	2/8	5/7	8/6	16/6	26/4	47/0	96/5
120	0/64	1/3	2/5	5/2	7/8	15/0	23/9	42/5	87/3
150	0/57	1/2	2/2	4/6	6/9	13/3	21/2	37/7	77/5
200	0/49	1/0	1/9	3/9	5/9	11/4	18/1	32/2	66/2
250	0/43	0/91	1/7	3/5	5/2	10/1	16/1	28/6	58/8
300	0/39	0/82	1/5	3/1	4/7	9/2	14/6	25/9	53/2

جدول 17-4-11 ضرایب تصحیح برای چگالی مختلف گاز طبیعی

چگالی	ضریب	چگالی	ضریب
0/5	1/15	0/75	0/93
0/55	1/08	0/8	0/90
0/60	1/04	0/85	0/87
0/65	1	0/90	0/85
0/7	0/96	1	0/80

تبصره ۴: اعداد مندرج در جدول ١٧-۴-١٠ بر اساس چگالی معادل 0/65 است و چنانچه چگالى مورد استفاده 0/65 نباشد، باید از ضرایب تصحیح جدول ١٧-4-١١ استفاده شود.

١٧-4-١٣-٢ قطر شیرها

قطر تمامی شیرها تا ۵٠ میلی‌متر (٢ اینچ) باید هم اندازه قطر لوله‌ای که شیر روی آن نصب می‌شود، در نظر کرفته شود. در صورتی که قطر قسمت محل نصب شیر بیش از ٥٠ میلی متر (٢ اینچ) باشد، استفاده از شیر هم اندازه با قطر آن قسمت یاشیر با قطر ٥٠ میلی‌متر (٢ اینچ) مجاز است.

تبصره: نصب شیر مصرف متناسب با مقدار مصرف دستگاه گازسوز با قطر کمتراز ٢٥ میلی‌متر (١ اینچ) در مواردی که لوله‌‌کشی گاز فقط یک انشعاب دارد، مجاز است.^[21]

14-4-17 مشخصات مواد و مصالح

مواد و مصالحى که در سامانه گاز ساختمان مورد استفاده قرار مى‌گیرند باید با مشخصات این قسمت مطابقت داشته باشند.

١٧-4-14-١ شیرها

شیر‌هایی که در سیستم لوله‌کشى گاز نصب می‌شوند، تا قطر ٥٠ میلی‌متر (٢ اینچ) باید از نوع برنجى ربعگرد توپی دنده‌ای طبق استاندارد ملى شماره 4047 و براى قطرهاى بالاتر از 50 میلی‌متر (٢ اینچ) باید از نوع فولادی ربع گرد توپی فلنجی، جوشی یا دندە‌ای طبق آخرین ویرایش استاندارد شرکت ملی گاز ایران به شماره 010-IGS-M-PL باشند.

١٧-١۴-۴-٢ لوله‌‌های فولادى

لوله‌‌های مورد استفاده در سیستم لوله‌‌کشی گاز، اعم از روکار یا توکار، باید از جنس فولاد سیاه با درز یا بدون درز باشد. مشخصات آن‌ها از نظر ساخت، مواد، ابعاد، وزن، آزمایش‌ها ورواداری‌ها (تلرانس) با استاندارد ملی شمارۀ ٣٣۶٠ یا 3574 یا (API5L Grade A یا Grade B) یا 2440 DIN یا معادل^[22] آن‌ها مطابقت داشته باشد. استفاده از لوله‌‌های درز دار مطابق با استانداردهای ذکر شده در لوله‌‌کشی‌های روکار و توکار مجاز است.

١٧-١۴-۴-٣ اتصالات فولادی

اتصالات فولادی که در سیستم لوله‌‌کشی گاز مورد استفاده قرار می‌گیرند در دو نوع جوشی و دنده‌اى هستند.

١٧-14-4-٣-١ اتصالات جوشى

الف) در لوله‌کشى روکار استفاده از اتصالات جوشى فولادى بدون درز مطابق با استاندارد ملی شماره ٣٠٧۶ یا اتصالات جوشی درزدار مطابق استاندارد JIS به شماره B2311 یا معادل آن مجاز است.

ب) در لوله‌کشى توکار باید از اتصالات جوشى فولادى بدون درز مطابق با استاندارد ملى شماره ٣٠٧۶ استفاده شود. استفاده از اتصالات جوشی درزدار در لوله‌‌کشی توکار مجاز نیست.

١٧-4-14-٣-٢ اتصالات دنده اى

در سیستم لولەکشی گاز استفاده از اتصالات دندهاى در محل اتصال ورودى و خروجى کنتور، محل اتصال به رگولاتور و بعد از شیرها برای اتصال به دستگاه گازسوز، مجاز است. این اتصالات باید از نوع فولادى مطابق استاندارد ملی شماره ١٧٩٨ باشند و مشخصات باید طبق جدول ١٧-پ-4-١ بخش پیوست باشد.

در سایر قسمت‌های لولەکشی گاز اعم از روکار یا توکار استفاده از اتصالات دنده‌ای مجاز نیست.

تبصرە: اتصالاتی که برای وصل نمودن لوله مسى، شیلنگ فلزى خرطومى و شیلنگ لاستیکى به شیر مصرف و دستگاه گازسوز مورد استفاده قرار می‌گیرند، باید دارای نشان استاندارد باشند.

١٧-4-14-٣-٣ الکترودها

الکترودهای مصرفی در جوشکارى باید طبق استانداردهای AWS/ASME SFA5.1 یا معادل آن باشد.

١٧-4-4-14 مواد عایق‌کارى

الف) مواد عایق‌کاری لوله‌‌کشی‌های روکار

مواد عایقکاری لولەکشی‌های روکار باید شامل رنگ آستری از نوع ضد زنگ و رنگ رویه از نوع رنگ روغنى باشد.^[23]

ب) مواد عایق‌کاری لوله‌‌کشی‌های توکار

عایق‌کاری لولەکشی‌های توکار باید در دولایه انجام شود. مواد عایق‌کاری لایه اول که نوار زیر نامیده می‌شود، شامل نوار پلاستیکی چسب دار سیاه رنگ همراه با رنگ یا پرایمر مربوطه است یانوار نرم مخصوص سرجوش همراه با پرایمر مخصوص نوار سرجوش است. لایه دوم که نوار رو نامیده می‌شود، شامل نوار پلاستیکی چسب دار سفید رنگ است و به عنوان محافظ بر روی لایه اول پیچیده می‌شود. مشخصات آن‌ها باید طبق استانداردهای مندرج در جدول شمارە پ-۴-٢ بخش پیوست باشد.

١٧-4-14-٥ لوله‌‌های مسى

در سامانه گاز، لوله‌های مسی فقط برای ارتباط شیر مصرف با دستگاه‌‌های گازسوز ثابت مورد استفاده قرار می‌گیرند و باید بدون درز، با حداکثر طول ١٢٠ سانتى متر ومطابق با استاندارد ملى ١٩٧٢٢ ویرایش سال ١٣٩٢ باشند.

١٧-6-4-14 لولە‌های فلزی منعطف (شیلنگ با جنس فلز)

در سامانه گاز، لوله‌‌های فلزى منعطف فقط براى ارتباط شیر مصرف با دستگاه‌های گازسوز ثابت مورد استفاده قرار می‌گیرند و مشخصات آن‌ها باید مطابق استاندارد ملى شماره ٢٠٩١۶ ویرایش سال ١٣٩٥ باشند. حداکثر طول لوله‌‌های فلزى منعطف باید ١٢٠ سانتی‌متر باشد.

١٧-4-14-٧ شیلنگ‌های لاستیکى

در سامانه گاز، شیلنگ لاستیکی فقط برای ارتباط شیر مصرف با دستگاە‌های گازسوز مورد استفاده قرار می‌گیرد و مشخصات آن باید به شرح زیر باشد:

الف) شیلنگ‌ها تا قطر حداکثر ١۶ میلی‌متر، باید مطابق استاندارد ملی شماره ٧٧۴ باشد. شیلنگ‌های با قطر بالاتر از ١۶ میلی‌متر باید شیلنگ‌های فشار قوى مطابق با استاندارد ملى شماره 11443 باشند.

ب) حداکثر طول شیلنگ لاستیکی برای اتصال وسایل گازسوز به شیر مصرف باید ١٢٠ سانتى متر باشد.

١٧-4-14-٨ مواد آب بندى اتصالات دنده‌اى

آب‌‌بندی اتصالات دندە‌ای باید با استفاده از نوار آب بندى تفلون انجام شود. مشخصات آن باید مطابق با استاندارد ملی شماره ۵۵۵٣ سال ١٣٩۶ تجدید نظر اول باشد.

١٧-۴-14-٩ علامت گذاری

روش علامت گذاری مصالح باید بر اساس استاندارد مربوطه باشد. مواردی مانند علامت کارخانه سازنده، استاندارد ساخت و کلمه گاز باید طبق روش علامت گذارى استاندارد مربوطه روى هر قطعه از لوله، اتصالات شیرها و دیگر اجزای لولەکشی گاز، بەصورت ریختگی یا رنگ پاک نشدنی نقش بسته باشد.

15-4-17 نکات ویژه در طراحى

برخی از نکات ویژه که در طراحی باید به آن‌ها توجه شود به شرح زیر است

١) عبور لوله گاز از فضاهاى داخلى کلاس‌های درس در مراکز آموزشى، کودکستان‌ها ومهدهاى کودک، اتاق‌های محل نگهداری از سالمندان، معلولین جسمی و روانی، اتاق‌های بیماران در بیمارستان‌ها، اتاق‌های مهمانان در هتل‌ها، فضای داخلی خوابگاه‌‌ها و آسایشگاه‌‌ها، فضای داخلی سالن‌های اجتماعات و کتابخانه‌‌ها ممنوع است.

٢) عبور لوله گاز از فضا‌هایی که در آن‌ها گازهای قابل اشتعال یا انفجار وجود دارد، ممنوع است.

٣) عبور لوله گاز از فضاى داخلى، فضاى زیر سقف کاذب وبطن دیوار مربوط به فضاهاى مرطوب مانند حمام سونا و استخر ممنوع است.

4) عبور لوله گازاز داخل کانال‌های مربوط به هواکش، تهویه، فضای داخل دودکش وکانال‌ها و معابر دودکش، جداره داخلی و بطن و جداره خارجی دیواره چاه آسانسور و داخل چاه آسانسور ممنوع است.

5) اجراى سیستم لوله‌کشى گاز براى واحدهاى تجارى^[24] بستگى به فعالیت آن واحد داشته وباید از تطابق طراحى، نوع فعالیت و اجراء هنگام صدور تأییدیه سیستم لوله‌کشى گاز اطمینان حاصل شود.

۶) محل و جزئیات مربوط به اجراى غلاف فلزى باید در طرح مشخص شود.

٧) محل و نحوه عبور لوله‌‌کشی گاز از سقف کاذب و مهار آن در طرح باید مشخص شود.

٨) جزئیات اجرایی لوله‌های عبوری از داخل کانال‌های افقی و قائم باید در طرح مشخص شود.

٩) جزئیات اجرایى و جنس کانال‌ها، دهانه‌‌ها و دریچه‌‌های تأمین هوا و دودکش‌ها باید در نقشه مشخص شود.

16-4-17 طرح اولیه لوله‌کشى گاز

تهیه طرح اولیه توسط طراح، قبل از شروع عملیات اجرایى لوله‌کشى گاز الزامى است. طرح اولیه باید شامل موارد زیر باشد:

١٧-4-١۶-١ پلان محوطه و طبقات

در پلان محوطه و طبقاتی که لوله‌‌کشی گاز در آن‌ها انجام می‌شود باید موارد زیر مشخص شود؛

الف)محل علمک گاز^[25]، لوله‌‌کشی رابط، کلکتور در صورت وجود و محل نصب کنتور.

ب) مسیر لوله‌کشى و محل قرار گیرى شیرها.

ت) نحوه اجرای لوله‌‌کشی به‌صورت روکار یا توکار.

پ) محل نصب دستگاه‌‌های گازسوز.

ث) مشخصات دریچه‌‌های تأمین هوا مانند ابعاد و محل نصب.

ج) مشخصات دودکش‌ها مانند ابعاد، جنس و مسیر.

چ) گروە‌بندی ساختمان

ح) جهت جغرافیایى.

خ) محاسبات برآورد مصرف وتامین هواى احتراق و دودکش

١٧-١۶-۴-٢ مشخصات و سایر اطلاعات مورد نیاز

در طرح اولیه علاوه بر پلان، سایر اطلاعات و مشخصات مربوط به سامانه گاز باید به شرح زیر درج شود:

الف) موقعیت محل ملک و ساختمان متقاضى نسبت به معابر عمومى با ذکر نشانى و جهت جغرافیایى.^[26]

ب) مشخصات مالک، طراح، ناظر و مجری.

پ) فهرست و مشخصات مصالح مورد استفاده.

ت) مشخصات فنی دستگاه‌‌های گازسوز.

ث) جزئیات دودکش‌ها و دریچه‌‌های تأمین هوا.

ج) نقشه جزئیات اجرایی اجزای لوله‌‌کشی گاز.

چ) تاریخ تهیه نقشه.

پاورقی:

[1] شامل تمامی دستگاه‌‌های کازسوز براى گرمایش و سرمایش فضا از طریق انواع فن آوری‌ها و تجهیزات استاندارد، تهیه آب گرم، پخت و پز، تولید توان، انواع خشک کن و سایر مصارف که به لحاظ فشار و قطر لوله‌ها در دامنه کاربرد این بخش از مقررات قرار می‌گیرد و در انطباق با سایر عوامل مؤثر در انتخاب، نصب و بهره‌‌برداری از دستگاه‌‌های گازسوز باشد.

[2] محصولات احتراق به‌صورت مستقیم از فضاى داخلى معبر دودکش منتقل نمى‌شوند و فقط در صورت نشت محصولات احتراق از دودکش‌ها به فضاى داخلى معبر دودکش، محصولات نشت شده به فضای آزاد خارج از ساختمان هدایت مى‌شوند.

[3] آبگرمکن‌های دیواری کازسوز متداول که براى تخلیه محصولات احتراق تیاز به نصب دودکش دارند.

[4] مطابق اطلاعات پیوست 6 این مبحث

[5] به عنوان مثال ساختمان عمومى که داراى یک موتورخانه مرکزى در بام ساختمان باشد یا ساختمانى که در جهات مختلف شمال، جنوب، شرق و غرب گسترش دارد و براى هر جهت داراى موتورخانه مرکزى مستقل باشد.

[6] دستور العمل‌های دستگاه‌های ساخت کشورهاى خارجى باید به زبان فارسى ترجمه شده باشد.

[7] محل علمک توسط شرکت کاز تعیین مى‌شود و باید مشخص باشد.

[8] در این مقررات از این پس به جاى آن کلکتور به کار مى‌رود.

[9] ازنقطه خروجى رولاتور تا دورترین نقطه مصرف از رگولاتور

[10] در برخى موارد، محلى که نزدیک درب ورودى یا علمک است، شرایط لازم را براى نصب کنتور ندارد در این حالت باید محل مناسبى که شرایط نصب کنتور در آن وجود دارد، در نظر گرفته شود.

[11] نصب کنتورها در ترازهاى مختلف در محدوه حداقل و حداکثر ارتفاع لوله جانشین مجاز است.

[12] ترتیب کنتورها و نصب پلاک واحد مربوطه روى هر کلکتور رعایت گردد.

[13] G40, G65.

[14] ماتند اجاق گازهایى که در وسط آشیزخانه قرار دارند وبه اصطلاح جزیره‌ای نامیده مى‌شوند.

[15] لوله فلزى با قطر دو اتدازه بزرک تراز لوله عمودى انشعاب شیر مصرف.

[16] پایه نگهدارنده می‌تواند فلزى، بتنى یا از مصالح بنایى به صورت ستون در محل اجرا شود.

[17] تعیین محل نصب دستاه در موتورخانه باید طبق دستور العمل سازنده باشد.

[18] اگر مقدار مصرف در زمان‌های مختلف در طول سال متفاوت باشد، برآورد مصرف گاز باید بر اساس بیشترین مصرف در نظر گرفته شود.

[19] Stand by.

[20] در مواردی که لوله‌کشى کاز فقط یک مصرف کننده را تغذیه مى‌کند و لوله اصلى انشعابى ندارد، حداقل قطر لوله باید ١ اینچ در نظر گرفته شود؛ حتی برای مواقعى که طبق جدول لوله مورد نیاز به قطر ½ اینچ باشد.

[21] در این حالت قطر لوله اصلى یک اینچ است و تغییر قطر با استفاده از تبدیل متناسب با اندازه شیر انجام مى‌شود.

[22] منظور از معادل، استانداردى است که از نظر مشخصات، مقاومت‌های مکانیکى و شیمیایى و اندازه، مشابه استانداردهاى مقرر شده و مورد تأیید سازمان ملی استاندارد ایران باشد.

[23] استفاده از سایر انواع رنگ‌های استاندارد که پوشش لازم را مطابق با مشخصات رنگ‌های ذکر شده ایجاد نمایند، مجاز است.

[24] واحد کسبى یا مغازه.

[25] نقطه خروجى رگولاتور گاز.

[26] کروکى ملک و جهت قرارگیرى ساختمان.