۱-۸-۱۲ کلیات

۱-۱-۸-۱۲ هر اقدامی که مستلزم جدا کردن مصالح از ساختمان به منظور حذف، نوسازی، تعمیر مرمت مقاوم سازی بهسازی و بازسازی تمام یا قسمتی از بنا باشد تخریب و برچیدن نامیده می‌شود.

۲-۱-۸-۱۲ مجری موظف است قبل از شروع عملیات تخریب و برچیدن اقدام‌های زیر را انجام دهد:

الف: اخذ مجوزهای لازم از مرجع صدور پروانه و کنترل ساختمان .

ب: برنامه‌ریزی تخریب و برچیدن شامل روش تخریب و برچیدن روش دفع نخاله‌ها، زمان‌بندی تخریب و برچیدن و سایر موارد.

پ: بررسی محل چاه‌های موجود و ایمن سازی آنها.

ت: قطع یا در صورت لزوم سالم‌سازی محدود و نگهداری جریان آب، برق، گاز و سرویس‌های مشابه پس از اخذ مجوز از سازمان‌های ذیربط و با اطلاع و همکاری آنان به طوری که راه‌های دسترسی به آنها و شیر آتش‌نشانی محفوظ بماند.

ث: شروع عملیات تخریب و برچیدن حداقل یک هفته قبل به اطلاع ساکنان ساختمان‌های مجاور رسانده شود. رعایت نکردن محدودیت فوق فقط هنگامی مجاز است که عدم تخریب و برچیدن فوری بند ایمنی را به خطر اندازد. لزوم این امر باید قبلاً به تایید مرجع صدور پروانه و کنترل ساختمان رسیده باشد.

ج: اقدامات لازم برای محافظت از پیاده‌روها و معابر عمومی مجاور ساختمان مورد تخریب و برچیدن انجام شود و در صورت نیاز به محدود یا مسدود نمودن آنها با اذن مراجع ذیربط با رعایت مفاد بخشهای ۱۲-۲-۱ و ۱۲-۲-۲ اقدام شود.

چ: وسایل و تجهیزات لازم متناسب با محل و نوع ساختمان و روش تخریب و برچیدن با رعایت مفاد فصل ۱۲-۶ تهیه شود.

ح: اثر ناشی از تخریب و برچیدن بنا در پایداری سازه‌های همجوار توسط شخص دارای صلاحیت بررسی و تدابیر لازم برای پایداری ابنیه مجاور اتخاذ شود.

خ: برنامه‌ریزی برای جمع‌آوری حمل و دفع مواد حاصل از تخریب و برچیدن و انتخاب محل مجاز برای انباشتن آنها با توجه به مفاد "قانون مدیریت پسماندها" انجام شود.

د: در تخریب و برچیدن ساختمان‌های خاص نظیر دکل‌های مخابراتی کارخانه‌ها، بیمارستان‌ها دودکش‌های صنعتی و دیگر اماکن دارای تاسیسات ویژه قسمت‌های مربوط باید توسط اشخاص دارای صلاحیت بازدید شود و وسایل و تجهیزات لازم برای تخریب و مقابله با خطرهای ناشی از آن فراهم شود.

ذ: در صورتی که ساختمان مورد تخریب و برچیدن دارای برفگیر باشد ابتدا باید برقگیر از ساختمان جدا و در صورت لزوم مجدداً در نزدیکترین فاصله نصب و آماده به کار شود.

ر: کلیه شیشه‌های ساختمان مورد تخریب و برچیدن باید از محل نصب شده جدا و در مکان مناسب انبار شود.

ز: در عملیات تخریب و برچیدن باید با رعایت مفاد فصل‌های ۱۲-۲ و ۱۲-۳ از کارگران با تجربه استفاده شود و اشخاص دارای صلاحیت بر کار آنان نظارت و شیوه‌نامه‌ها روش‌ها و مراحل مختلف اجرای کار را به آنان آموزش دهند. همچنین سایر افراد از جمله رانندگان و متصدیان ماشین‌آلات و تجهیزات مربوط نیز باید از اشخاص دارای صلاحیت باشند.

۳-۱-۸-۱۲ کلیه راه‌های ارتباطی ساختمان مورد تخریب و برچیدن به استثنای پلکان‌ها، راهروها نردبان‌ها و درهایی که برای عبور کارگران استفاده می‌شود باید در تمام مدت تخریب و برچیدن مسدود شود. هیچ راه خروجی نباید قبل از اینکه راه دیگر تأیید شده‌ای جایگزین آن گردد، تخریب و برچیده شود.

۴-۱-۸-۱۲ در تخریب و برچیدن ساختمان‌هایی که بر اثر فرسودگی، سیل آتش‌سوزی زلزله انفجار و نظایر آن آسیب دیده یا از بین رفته است برای جلوگیری از ریزش و خرابی ناگهانی باید دیوارها پایه‌ها و ستون‌ها قبل از برچیدن زیر نظر شخص دارای صلاحیت مهار و شمع‌بندی شود.

۵-۱-۸-۱۲ در صورتی که ارتفاع ساختمان مورد تخریب و برچیدن از ساختمان‌ها و تاسیسات همجوار بیشتر باشد و امکان ریزش مصالح و ابزار کار به داخل یا روی بناها و تاسیسات مجاور وجود داشته باشد باید اقدامات لازم از قبیل نصب سرپوش حفاظتی با مقاومت کافی به عمل آید.

۶-۱-۸-۱۲ هر یک از اجزای سازه و تجهیزات مورد استفاده در تخریب و برچیدن اعم از کف کف موقت چوب بست پله موقت سقف و سایر اجزای راهروهای سرپوشیده و راهروهای عبور و مرور کارگران، پلکان‌ها و نردبان‌ها نباید بیش از مقاومت خود، بارگذاری شود. 

۷-۱-۸-۱۲ میخ موجود در تیر یا تخته ناشی از تخریب و برچیدن باید بلافاصله به داخل چوب فرو کوبیده یا بیرون کشیده شود.

۸-۱-۸-۱۲ تخریب و برچیدن ساختمان باید از بالاترین قسمت با طبقه شروع شود و به پایین‌ترین قسمت یا طبقه ختم گردد. در موارد خاص که تخریب و برچیدن به طور یک جا با استفاده از مواد منفجره در پی و طبقات از راه دور یا از طریق کشیدن با کابل و واژگون کردن یا از طریق ضربه زدن با وزنه‌های در حال نوسان انجام می‌شود باید تمهیدات لازم ایمنی بهداشت کار و حفظ محیط زیست متناسب با روش‌های مذکور به عمل آید.

۹-۱-۸-۱۲ در پایان هر نوبت کار قسمت‌های در دست تخریب و برچیدن نباید در شرایط تا پایدار که در برابر فشار باد یا ارتعاشات آسیب‌پذیر باشد رها شود. همچنین با بررسی و کنترل باید اطمینان حاصل شود که کلیه قسمت‌های باقیمانده از عملیات تخریب و برچیدن و نیز چوب بست‌ها شمع‌ها سپرها حائل‌ها و سایر وسایل حفاظتی دارای پایداری و ایمنی لازم می‌باشد.

۱۰-۱-۸-۱۲ انباشتن مصالح و ضایعات جدا شده از بنای مورد تخریب و برچیدن در پیاده رو و دیگر معابر و فضاهای عمومی بدون کسب مجوز از مرجع صدور پروانه و کنترل ساختمان ممنوع است. در صورتی که در محل تخریب و برچیدن زمین و فضای کافی برای انباشتن مصالح و ضایعات وجود نداشته باشد هر روز مواد جدا شده باید به مکان مجاز دیگر انتقال یابد.

۱۱-۱-۸-۱۲ برای حفظ و تامین بهداشت کارگران عابران و مجاوران کارگاه ساختمانی، همچنین حفاظت محیط زیست در هنگام عملیات تخریب و برچیدن باید با روش‌های مناسب از جمله عملیات آبپاشی از انتشار و پراکنده شدن گرد و غبار جلوگیری شود تخریب و برچیدن در شب به جز در مواقع اضطراری که به تایید مرجع صدور پروانه و کنترل ساختمان می‌رسد. ممنوع است.

۲-۸-۱۲ تخریب و برچیدن کف و سقف

۱-۲-۸-۱۲ قبل از تخریب و برچیدن سقف باید راههای ورودی به طبقه زیر آن طوری مسدود شود که هیچ کس نتواند از آنها رفت و آمد کند.

۲-۲-۸-۱۲ در طاق ضربی چه هنگامی که دهانه‌ای در آن ایجاد می‌شود و چه در هنگام تخریب و برچیدن کلی آن باید آجرها و مصالح بین دو تیر آهن تا تکیه‌گاه‌های طاق در امتداد عمود بر تیر به طور کامل برداشته شود.

3-۲-۸-۱۲ در هنگام تخریب و برچیدن سقفی که از بتن پیش تنیده پیش کشیده یا پس کشیده ساخته شده است باید توجه کافی به انرژی ذخیره شده در بشن و خطرهای احتمالی ناشی از آزاد شدن آن به عمل آید.

۴-۲-۸-۱۲ هنگام تخریب و برچیدن سقف طاق ضربی باید پس از برداشتن قسمتی از آجرها و مصالح بین دو تیر فولادی روی نیرها با تیرچه‌ها تخته‌های چوبی سالم به عرض ۲۵ سانتی‌متر و ضخامت ۵ سانتی‌متر به طور عرضی و به تعداد کافی قرار داده شود تا کارگران بتوانند روی آنها مستقر شوند و به کار خود ادامه دهند.

۵-۲-۸-۱۲ در هنگام تخریب و برچیدن سقف شیروانی یا چوبی ابتدا باید قسمت پوششی سقف برداشته شود سپس خرپا با اسکلت سقف برچیده شود.

۶-۲-۸-۱۲ در هنگام تخریب و برچیدن کف و سقف رعایت مفاد "آئین‌نامه حفاظتی کارگاه‌های ساختمانی" مصوب شورای عالی حفاظت فنی الزامی است

۳-۸-۱۲ تخریب و برچیدن دیوارها

۱-۳-۸-۱۲ هیچ یک از تکیه‌گاه‌ها نباید در طبقه‌ای تخریب و برچیده شود، مگر آنکه کلیه بارهای مربوط به آن قبلاً برداشته شده باشد.

۲-۳-۸-۱۲ تمام یا قسمتی از دیواری که ارتفاع آن بیش از ۲۲ برابر ضخامت آن باشد، نباید بدون مهاربندی جانبی آزاد بماند مگر اینکه اساساً برای ارتفاع بیشتر محاسبه و ساخته شده باشد.

۳-۳-۸-۱۲ قبل از تخریب و برچیدن هر یک از دیوارها باید تا فاصله ۳ متری از آنها کلیه سوراخ‌هایی که در کف قرار دارد با پوشش موقت با رعایت مفاد بند ۱۲-۵-۶-۲ پوشانده شود.

۴-۳-۸-۱۲ تخریب و برچیدن دیوارهای ساخته شده برای نگهداری خاک زمین یا ساختمان مجاور، باید پس از اجرای سازه نگهبان انجام شود.

۴-۸-۱۲ تخریب و برچیدن سازه بتنی

۱-۴-۸-۱۲ در تخریب و برچیدن سازه بتنی اعم از سازه بتنی با سقف تیرچه و بلوک کامپوزیت و دال بتنی رعایت موارد زیر الزامی است:

الف: قبل از تخریب و برچیدن سازه بتنی اعم از مسلح یا غیر مسلح باید کلیه تجهیزات، مصالح و سازه‌های غیر باربر اصلی جمع‌آوری و برچیده شود و بطور ایمن از محیط کارگاه ساختمانی خارج شود.

ب: قبل از تخریب و برچیدن سازه بتنی اعم از مسلح یا غیر مسلح باید با استفاده از علائم هشدار دهنده و آگاه کننده از قبیل نوار خطر و موانع مناسب در فاصله لازم از محل با توجه به مفاد بند 12-2-2-2، افراد از انجام عملیات تخریب و برچیدن آگاه شوند و از ورود آنها به موضع خطر جلوگیری شود.

۵-۸-۱۲ تخریب و برچیدن سازه فولادی

۱-۵-۸-۱۲ در صورتی که برای تخریب و برچیدن سازه فولادی ساختمان از جرثقیل یا وسایل مشابه استفاده شود باید برای حفظ تعادل و جلوگیری از لنگر بار و صدمه به اشخاص بناها تاسیسات و تجهیزات یا سازه بنای در حال تخریب و برچیدن از طناب هدایت کننده استفاده شود.

۲-۵-۸-۱۲ قبل از بریدن یا باز کردن قطعات فولادی باید اقدامات لازم به منظور جلوگیری از سقوط آزاد آنها به عمل آید.

۶-۸-۱۲ تخریب و برچیدن دودکش بلند صنعتی و سازه مشابه

۱-۶-۸-۱۲ قبل از تخریب و برچیدن دودکش بلند صنعتی و سازه مشابه آن از طریق انفجار یا واژگونی باید محدوده‌ای محافظت شده و مطمئن با وسعت کافی در اطراف آن در نظر گرفته شود.

۲-۶-۸-۱۲ در صورتی که سازه مذکور به روش‌های دستی تخریب و برچیده شود، باید از داربست استفاده شود و به تناسب تخریب و برچیدن سازه از بالا به پایین سکوی داربست نیز به تدریج پایین آورده شود به ترتیبی که همواره محل استقرار کارگران پایین‌تر از نقطه بالایی سازه بوده و این اختلاف ارتفاع حداقل ۵۰ سانتی‌متر و حداکثر ۱٫۵ متر باشد.

۳-۶-۸-۱۲ مصالح و ضایعات حاصل از تخریب و برچیدن سازه مورد بحث باید از داخل آن به پایین ریخته شود. برای جلوگیری از انباشته شدن و تراکم مصالح و ضایعات باید قبلاً دریچه‌ای در قسمت تحتانی سازه برای تخلیه آن ایجاد شود تخلیه مواد مذکور باید پس از توقف کار برچیدن انجام شود. در هر صورت ارتفاع ضایعات حاصل از برچیدن در داخل کوره نباید بیشتر از ۲ متر باشد.

۷-۸-۱۲ مصالح و ضایعات

۱-۷-۸-۱۲ مصالح ساختمانی و ضایعات حاصل از تخریب و برچیدن بنا نباید به طور سقوط آزاد به خارج پرتاب شود تخلیه این مصالح و ضایعات باید از داخل کانال‌های مخصوص پیش‌بینی شده انجام شود.

۲-۷-۸-۱۲ در صورتی که مصالح قابل اشتعال و احتراق جدا شده از ساختمان مورد تخریب و برچیدن در همان محل انبار و نگهداری شود باید وسائل مناسب خاموش کردن آتش به تعداد و مقدار کافی فراهم شود.

۳-۷-۸-۱۲ ضایعات به دست آمده از مواد رادیواکتیو آزبست مواد سمی یا مواد آلوده کننده باید بر اساس قانون مدیریت پسماند و دستورالعمل‌های سازمان حفاظت محیط زیست جدا از بقیه ضایعات و طبق ضوابط مربوط به دقت نگهداری و بسته‌بندی شود و سپس به محل مجاز حمل گردد. کارگرانی که در تخریب و برچیدن اینگونه مواد به کار گمارده می‌شوند باید مجهز به دستکش ماسک و لباس مخصوص باشند.

۴-۷-۸-۱۲ مصالح و ضایعات ناشی از تخریب و برچیدن ساختمان نباید روی کف طبقات به صورتی انباشته شود که از ظرفیت باربری مجاز کف طبقه مربوط بیشتر باشد. به علاوه باید از وارد شدن فشارهای افقی ناشی از انبار شدن مصالح و ضایعات به ستون‌ها و دیوارها جلوگیری شود.

۵-۷-۸-۱۲ مصالح و ضایعات ناشی از تخریب و برچیدن نباید به نحوی انباشته شود که برای ساختمان‌های مجاور یا معابر عمومی مزاحمت و خطر ایجاد کند. این مواد باید در فواصل مناسب بارگیری و به محل‌های مجاز حمل شود.