۱-۷-۱۲ کلیات

۱-۱-۷-۱۲ منظور از وسایل دسترسی وسایلی است موقتی از قبیل داربست، نردبان، راه پله، راه شیب‌دار که برای دسترسی افراد به قسمت‌های مختلف بنای در دست احداث، تعمیر، بازسازی یا تخریب و برچیدن بنا استفاده می‌شود.

۲-۱-۷-۱۲ استفاده از بشکه جعبه صندلی چهارپایه و نظایر آن به عنوان وسیله دسترسی به قسمت‌های مختلف محل کار ممنوع است.

۲-۷-۱۲ داربست

۱-۲-۷-۱۲ داربست سازه‌ای است موقت شامل یک یا چند جایگاه اجزای نگهدارنده اتصالات تکیه‌گاه‌ها مسیرهای دسترسی و پلکان که در هنگام اجرای عملیات ساختمانی به منظور دسترسی به بنا و تامین ایمنی و حفاظت کارگران و نگهداری مصالح در ارتفاع، استفاده می‌شود. داربست باید با استاندارد ملی ایران به شماره ۱-۱۵۴۴۳ و انواع بست‌ها و اتصالات داربستی استاندارد ملی ایران به شماره ۱۰۳۰۵ منطبق باشد.

۲-۲-۷-۱۲ پلاک داربست که نشان دهنده وضعیت پایداری و ایستانی و ایمنی داربست است. باید در محل مناسب و قابل رویت در تمامی مراحل برپایی بهره‌برداری و برچیدن داربست نصب شود. در این پلاک رنگ سبز نشانه ی قابلیت بهره‌برداری و رنگ قرمز نشانه خطر و منع بهره‌برداری است.

3-۲-۷-۱۲ قسمت‌های داربست شامل جایگاه اجزای نگهدارنده، تکیه‌گاه‌ها، اتصالات، مسیرهای دسترسی و پلکان باید با استفاده از مصالح استاندارد توسط شخص یا اشخاص دارای صلاحیت طوری طراحی ساخته و آماده به کار شود که داربست علاوه بر ایستایی بایداری و ایمنی لازم ظرفیت پذیرش ۴ برابر بارهای نقلی و جانبی وارد را داشته باشد.

۴-۲-۷-۱۲ قطعات و اجرای داربست باید سالم ایستا پایدار و بدون عیب و نقص باشد. همچنین باید از رنگ‌آمیزی اجرای داربست خودداری شود.

۵-۲-۷-۱۲ تخته‌های چوبی که در جایگاه داربست استفاده می‌شود باید صاف، بدون هیچ گونه گره زائده و برجستگی و عاری از مواد چسبنده لغزنده و هر گونه رنگ باشد. کلیه تخته‌ها باید ضخامت یکسان داشته و حداقل دارای ۲۵ سانتی‌متر عرض و ۵ سانتی‌متر ضخامت باشد. تخته‌ها باید کل جایگاه کار را پوشش دهد و طوری در کنار یکدیگر قرار داده و مهاربندی شود که به هیچ وجه جابجا نشده و ابزار و مصالح از بین آنها به پایین سقوط نکند هم پوشانی تخته‌ها روی هم مجاز نیست.

6-۲-۷-۱۲ در صورت استفاده از صفحات فلزی برای جایگاه داربست این صفحات باید بدون هیچ گونه عیب و نقص و عاری از مواد چسبنده لغزنده و رنگ باشد. این صفحات باید کل جایگاه کار را به طور کامل و بایدار پوشش دهد و طوری مهاربندی شود که به هیچ وجه جابجا نشده و ابزار و مصالح از بین آنها به پایین سقوط نکند هم پوشانی این صفحات روی هم مجاز نیست.

۷-۲-۷-۱۲ حداقل عرض جایگاه فاصله تکیه‌گاه‌های تخته‌ها با صفحات فلزی و بارهای وارد بر آن باید با توجه به "آئین‌نامه حفاظتی کارگاه‌های ساختمانی" مصوب شورای عالی حفاظت فنی تعیین شود.

8-۲-۷-۱۲ فاصله تکیه‌گاه‌های تخته‌ها و صفحات برای کارهای سنگین که شامل کار توام بیش از یک کارگر و قرار دادن مصالح است، حداکثر ۱٫۸۰ متر و برای کارهای سبک ۲٫۳۰ متر است.

۹-۲-۷-۱۲ اجزای فلزی داربست شامل اجزای عمودی افقی و مورب بست و چفت و سایر قطعات آن باید سالم و بدون خوردگی ترک و عیب باشد. همچنین اجزای عمودی، افقی و مورب داربست باید مستقیم و بدون خمیدگی باشد.

۱۰-۲-۷-۱۲ در هر داربست باید مسیرهای دسترسی و پلکان ایمن منتهی به جایگاه‌های کار طراحی و اجرا شود استفاده از نردبان یا اجزای داربست برای دسترسی به جایگاه‌های کار ممنوع است.

۱۱-۲-۷-۱۲ کلیه عملیات نصب تغییر تعمیر یا پیاده کردن داربست باید توسط اشخاص دارای صلاحیت انجام شود.

۱۲-۲-۷-۱۲ داربست باید در موارد زیر توسط شخص دارای صلاحیت بازدید کنترل و تأیید شود تا از پایداری ایستانی و ایمنی آن اطمینان حاصل شود:

الف: قبل از شروع به استفاده از آن

ب: حداقل هفته‌ای یک بار در حین استفاده

پ: پس از هر گونه تعییرات یا ایجاد وقفه در استفاده از آن.

ت: پس از وقوع باد طوفان زلزله و عوامل مشابه که در ایستانی و بایداری داربست تردید شود.

۱۳-۲-۷-۱۲ برای جلوگیری از خطر سقوط کارگران باید در طرف باز جایگاه کار، نرده حفاظتی مطابق مفاد بخش ۱۲-۲۵ نصب شود. همچنین برای پیشگیری از افتادن مصالح و ابزار کار از روی کف جایگاه باید در لبه‌های باز آن پاخورهای مناسب طبق شرایط مندرج در بند ۱۲-۵-۳ نصب شود.

۱۴-۲-۷-۱۲ در فصل سرما هنگامی که بر روی جایگاه کار مستقر بر داربست برف یا یخ وجود داشته باشد کارگران نباید روی آن کار کنند مگر آنکه قبلاً برف و یخ از روی جایگاه برداشته شود.

۱5-۲-۷-۱۲ از جایگاه داربست نباید برای انباشتن مصالح ساختمانی استفاده شود. فقط قرار دادن مصالحی که برای کوتاه مدت و انجام کار فوری لازم باشد روی جایگاه داربست مجاز است. در چنین حالتی نیز برای تعادل داربست بار بر روی جایگاه باید بطور یکنواخت توزیع شود. در پایان کار روزانه کلیه مصالح و ابزار کار باید از روی جایگاه کار داربست تخلیه شود.

۱۶-۲-۷-۱۲ برای تامین ایستایی داربست و جلوگیری از واژگون شدن آن رعایت موارد زیر الزامی است:

الف: پایه‌های داربست در محل استقرار بر روی زمین باید روی صفحات مقاوم از قبیل کفشک‌های فولادی با سطح اتکای کافی قرار گیرد تا از فرو رفتن پایه‌ها در زمین بر هم خوردن تعادل داربست و جابجایی و لغزش آن پیش گیری شود.

ب: داربست باید در فاصله‌های مناسب با توجه به طول و ارتفاع آن عمودی و افقی بطور محکم به ساختمان متصل و مهار شود تا از لرزش و نوسان آن در حین کار جلوگیری به عمل آید.

پ: در مواردی که داریست در دو ضلع مجاور قرار می‌گیرد باید در محل تلاقی به طور کامل به یکدیگر متصل و کلاف شود.

ت: در موقع باد یا طوفان باید از کار کردن کارگران بر روی داربست جلوگیری شود.

ث: پایداری داربست در برابر نیروهای وارد از جمله بارهای ثقلی و جانبی باید مطابق مفاد مبحث ششم مقررات ملی ساختمان بارهای وارد بر ساختمان " محاسبه و اجرا شود.

۱۷-۲-۷-۱۲ نصب لوح شناسایی با مشخصات ذیل بر روی داربست الزامی است:

الف - نام و شماره پروانه اشتغال به کار مهندس محاسب داربست

ب - نام شرکت با نصاب داربست نشانی و تلفن تماس

پ - نام و نام خانوادگی مدیر عامل شرکت یا مدیر مربوط

ت - میزان تحمل سرعت باد ظرفیت باربری در برابر بارهای جانبی و نقلی

۱۸-۲-۷-۱۲ در صورت ضرورت نصب داربست در مجاورت خطوط انتقال نیروی برق باید مفاد بند ۱۲-۲-۴-۹ رعایت شود.

۱۹-۲-۷-۱۲ در موقع بالا کشیدن مصالح از روی جایگاه داربست باید از برخورد مصالح با داربست یا هر مانع دیگر جلوگیری شود.

۲۰-۲-۷-۱۲ در موقع پیاده کردن و برچیدن داربست چوبی کلیه میخ‌ها باید از قطعات داربست به طور کامل بیرون کشیده شود.

۲۱-۲-۷-۱۲ مشخصات فنی داربست باید توسط مهندس محاسب دارای صلاحیت تهیه و تائید شود. یک نسخه از آن به ناظر تحویل داده شود و یک نسخه دیگر در محل کارگاه ساختمانی در دسترس باشد.

۳-۷-۱۲ نردبان

۱-۳-۷-۱۲ نردبان وسیله‌ای است ثابت یا متحرک که در عملیات ساختمانی برای دسترسی فرد به تراز بالاتر یا پایین‌تر استفاده می‌شود و معمولاً شامل دو قطعه در کنار به نام پایه و قطعاتی غیر لغزنده در وسط به نام پله و متصل به پایه است.

2-۳-۷-۱۲ استفاده از نردبان به عنوان جایگاه کار ممنوع است.

۳-۳-۷-۱۲ در استفاده از انواع نردبان رعایت موارد زیر الزامی است:

الف: نوع جنس ابعاد قابلیت بارگذاری و نحوه نصب و نگهداری نردبان باید با شرایط اقلیمی و نوع عملیات متناسب باشد.

ب: از نردبانی که پله‌ها با پایه‌های آن ترک خورده باشد یا نقص دیگری داشته باشد، نباید استفاده شود.

پ: هنگام استفاده از نردبان حمل بار با دست ممنوع است.

ت: پایه‌ها و تکیه‌گاه نردبان باید در جای ثابت قرار گیرد به طوری که امکان هیچ لغزشی وجود نداشته باشد. پله‌ها و پایه‌های نردبان نباید به مواد روغنی و لغزنده آلوده باشد.

ث: پله‌های نردبان فلزی باید آجدار باشد تا از لغزش یا بر روی آن‌ها پیش گیری شود.

ج: نردبان را نباید جلوی دری که باز است یا قابل باز شدن است قرار داد مگر آنکه در به نحو مطمئن بسته یا قفل شده باشد.

چ: طول نردبان باید ۱ متر از کفی که برای رسیدن به آن استفاده می‌شود. بلندتر و این قسمت اضافی فاقد پله باشد.

ح: از یک نردبان نباید بیش از یک نفر به طور همزمان استفاده کند .

خ: کارگر در بالا رفتن و پایین آمدن از نردبان باید همواره رو به نردبان و دارای سه نقطه اتکاء به صورت اتصال دو دست و یک پا و یا دو یا و یک دست باشد.

۴-۳-۷-۱۲ استفاده از نردبان یک طرفه با طول بیش از ۴ متر ممنوع است. استفاده از نردبان صنعتی استاندارد با طول حداکثر ۱۰ متر مجاز می‌باشد. استفاده کننده از نردبان ثابت با طول بیش از ۳ متر باید مجهز به سامانه متوقف کننده از سقوط مانند پیکربند طناب مهار و تور ایمنی باشد.

۵-۳-۷-۱۲ افزودن ارتفاع نردبان با قرار دادن اجسامی از قبیل جعبه یا بشکه در زیر پایه‌های آن یا اتصال دو نردبان کوتاه به یکدیگر ممنوع است.

۶-۳-۷-۱۲ نردبان دو طرفه باید مجهز به قید یا ضامنی باشد که از به هم خوردن شیب آن جلوگیری کند. ارتفاع نردبان دو طرفه در حالت باز نباید بیشتر از ۳ متر باشد.

۷-۳-۷-۱۲ استفاده از نردبان در هنگام بارندگی و وجود احتمال لغزندگی پایه‌ها ممنوع است. در صورت لزوم چنانچه نردبان در محلی که احتمال لغزش دارد قرار داده شود، باید به وسیله گوه یا کفشک لاستیکی شیاردار با وسایل و موانع دیگر از لغزش و حرکت پایه‌ها جلوگیری شود. همچنین تکیه‌گاه بالای نردبان باید دارای پایداری کافی باشد.

8-۳-۷-۱۲ استقرار نردبان یک طرفه قابل حمل باید به گونه‌ای باشد که زاویه ایجاد شده بین نردبان و سطح مبنا در حدود ۷۵ درجه باشد با شیب آن طوری انتخاب شود که فاصله بین پایه نردبان تا پای سازه یک چهارم فاصله تکیه‌گاه فوقانی بر روی سازه تا سطح مبنا باشد.

۹-۳-۷-۱۲ در صورت اجبار در استقرار نردبان یک طرفه قابل حمل در زاویه‌ای بین ۷۵ تا ۹۰ درجه که تکیه‌گاه تحتانی با سطح مینا ایجاد میکند باید با اتصالاتی به صورت ایمن به سازه با دیوار بسته و محکم شود.

۱۰-۳-۷-۱۲ در استفاده از نردبان در کارگاه ساختمانی رعایت مفاد "آیین‌نامه ایمنی کار در ارتفاع " مصوب شورای عالی حفاظت فنی الزامی است.

۴-۷-۱۲ راه پله موقت

۱-۴-۷-۱۲ در زمان احداث ساختمان برای حمل مصالح رفت و آمد کارگران و دسترسی به زیر زمین و طبقات باید حداقل یک راه پله موقت نصب شود و در تمام مدتی که عملیات ساختمانی ادامه دارد به دقت از آن محافظت و نگهداری شود.

2-۴-۷-۱۲ راه پله موقت باید با رعایت ضوابط و مقررات مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان (الزامات عمومی ساختمان) و رعایت موارد زیر نصب شود:

الف: پله‌های راه پله موقت باید ابعاد یکسان داشته باشد و طول آن حداقل ۱ متر، عرض آن حداقل ۲۸ سانتی‌متر ارتفاع آن حداکثر ۲۰ سانتی‌متر باشد.

ب: از چوب، فلز، بتن و نظایر آن طوری ساخته شود که ضمن جلوگیری از لغزش و سقوط افراد دارای پایداری و مقاومت کافی با ضریب ایمنی بارگذاری حداقل ۲٫۵ نسبت به حداکثر بارهای وارد باشد.

پ: پس از اجرای رمپ و پاگرد پله دائمی و تا زمان اجرای این پله‌ها استفاده موقت از شیب راه، راه پله و پاگرد آن در صورت رعایت مفاد بندهای فوق مجاز است.

ت: اطراف باز راه پله موقت باید بلافاصله بعد از برپایی و نصب با حفاظ مناسب مطابق مفاد بخش 12-5-2 محافظت شود.

۵-۷-۱۲ راه شیب‌دار و گذرگاه

۱-۵-۷-۱۲ راه شیب‌دار در کارگاه ساختمانی راهی است که زاویه آن با سطح افق حداکثر ۱۰ درجه و شیب ۱۸ درصد است و برای عبور و مرور افراد و حمل و نقل وسایل، تجهیزات و مصالح ساختمانی استفاده می‌شود.

۲-۵-۷-۱۲ گذرگاه یا معبر در کارگاه ساختمانی عبارت است از مسیر افقی که بر روی زمین یا کف طبقات یا روی داربست و نظایر آن برای عبور و مروز افراد و حمل و نقل وسایل تجهیزات و مصالح ساختمانی استفاده می‌شود.

۳-۵-۷-۱۲ راه شیب‌دار و گذرگاه باید دارای ایستانی پایداری و مقاومت کافی و ضریب ایمنی بارگذاری حداقل ۲٫۵ نسبت به حداکثر بارهای وارد باشد پوشش کف راه شیب‌دار و گذرگاه باید با استفاده از مصالح مقاوم و مناسب طوری طراحی و ساخته شود که موجب لغزش و سقوط افراد نشود. در صورت استفاده از تخته چوبی برای پوشش کف ضخامت آن نباید از ۵ سانتی‌متر کمتر باشد. اطراف باز راه‌های شیبدار و گذرگاه‌هایی که احتمال سقوط افراد در آنها وجود دارد، باید با رعایت مفاد بخش ۱۲-۵-۲ محافظت شود .

4-۵-۷-۱۲ عرض راه شیبدار و گذرگاهی که فقط برای عبور افراد ایجاد می‌شود. باید حداقل ۶۰ سانتی‌متر باشد.

۱۲ ۵-۵-۷ راه شیبدار و گذرگاهی که علاوه بر افراد برای عبور چرخ دستی با فرغون نیز استفاده می‌شود باید دارای سطح هموار با حداقل ۱ متر عرض و حداکثر ۱۵ درصد شیب باشد. فاصله عمودی بین یا گردهای متوالی راه شیب‌دار نباید بیش از ۳٫۵ متر باشد.

۱۲ 6-۵-۷ عرض راه شیبدار و معابری که برای حمل و جابجایی وسایل سنگین یا وسایل نقلیه استفاده می‌شود نباید کمتر از ۳٫۵ متر باشد به علاوه در طرفین آن باید موانع محکم و مناسب نصب گردد.

۱۲ 7-۵-۷ عرض راه شیبدار که در گودبرداری‌ها ایجاد می‌شود باید حداقل ۴ متر باشد و جداره‌های آن نیز باید پایدار شود.

۱۲ 8-۵-۷ راه‌های شیب‌دار و معابر باید عاری از هرگونه مواد لغزنده، شن و ماسه مصالح و نخاله‌های ساختمانی و نظایر آن باشد.