۱-۳-۱۶ دامنه

1-1-3-16 طراحی انتخاب مصالح اجرای کار و نصب لوله‌کشی توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی در داخل ساختمان یا ملک باید طبق الزامات این فصل از مقررات انجام شود.

2-1-3-16 الزامات این فصل ساختمان‌هایی را در بر می‌گیرد که به سکونت اقامت یا کار انسان اختصاص دارد و آب سرد یا آب گرم مصرفی برای مصارف انسان در این ساختمان‌ها مورد نیاز است.

الف) لوله‌کشی آب مورد نیاز در فرایندهای تولیدی در ساختمان‌های صنعتی خارج از حدود الزامات این فصل قرار دارد لوله‌کشی آب برای تغذیه لوازم بهداشتی این ساختمان‌ها باید بر طبق الزامات مندرج در این فصل انجام شود.

ب) لوله‌کشی آب مصرفی مورد نیاز لوازم و دستگاه‌های ویژه در ساختمان‌های درمانی خارج از حدود الزامات این فصل قرار دارد لوله‌کشی آب برای تغذیه لوازم بهداشتی این ساختمان‌ها باید بر طبق الزامات مندرج در این فصل انجام شود.

۳-۱-۳-۱۶ لوله‌کشی توزیع آب مصرفی در ساختمان یا ملک از نقطه خروج لوله آب از کنتور یا شیر اختصاصی به داخل ساختمان آغاز می‌شود و تا نقاط مصرف ادامه می‌یابد.

الف) لوله‌کشی توزیع آب مصرفی در حیاط یا محوطه خصوصی ساختمان یا ملک باید طبق الزامات مندرج در این فصل انجام شود.

ب) اتصال لوله آب ساختمان به کنتور باید طبق دستور العمل سازمان آب شهر انجام شود.

پ) لوله‌کشی انشعاب آب از شبکه آبرسانی شهری تا کنتور آب ساختمان یا ملک و نصب کنتور، خارج از حدود الزامات این فصل قرار دارد.

۲-۳-۱۶ آب مورد نیاز

۱-۲-۳-۱۶ هر ساختمان یا ملک که محل سکونت اقامت یا کار انسان بوده و به لوازم بهداشتی مجهز باشد باید لوله‌کشی توزیع آب مصرفی به مقدار و با فشاری که در این فصل از مقررات مشخص شده است. داشته باشد.

۲-۲-۳-۱۶ آن دسته از لوازم بهداشتی که از آب آنها برای آشامیدن حمام کردن پخت و پز یا در تولید مواد خوراکی پزشکی و دارویی استفاده می‌شود باید منحصراً با آب آشامیدنی تغذیه شوند.

الف) همه لوازم بهداشتی ساختمان باید با آب آشامیدنی تغذیه شوند مگر آن که در این مبحث از مقررات جز این مقرر شده باشد.

(۱) آب مصرفی برای شستشوی توالت و یورینال مانند فلاش والو و فلاش تانک شستشوی محوطه یا آبیاری فضای سبز ممکن است غیر آشامیدنی باشد.

۳-۲-۳-۱۶ لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان ممکن است از شبکه لوله‌کشی آب شهری یا از شبکه لوله‌کشی آب خصوصی تغذیه شود.

الف) در صورت موجود و در دسترس بودن شبکه لوله‌کشی آب شهری لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان باید به این شبکه متصل شود و آب مورد نیاز خود را از آن دریافت کند.

(۱) موجود و در دسترس بودن لوله‌کشی آب شهری به این معنی است که از سازمان مسئول آب شهری استعلام شود و آن سازمان آمادگی خود را برای دادن انشعاب اعلام کند.

(2) اگر در محل ساختمان شبکه آب شهری موجود و در دسترس نباشد، باید برای تأمین آب مصرفی مورد نیاز از یک منبع خصوصی مورد تأیید مراجع دارای صلاحیت قانونی استفاده شود.

۴-۲-۳-۱۶ در صورتی که در داخل ساختمان دو شبکه لوله‌کشی آب آشامیدنی باشد که یکی از شبکه آب شهری و دیگری از شبکه آب خصوصی تغذیه شود این دو شبکه باید به کلی از یکدیگر جدا باشند.

۵-۲-۳-۱۶ در صورتی که در داخل ساختمان دو شبکه لوله‌کشی توزیع آب باشد که یکی توزیع آب آشامیدنی و دیگری توزیع آب غیر آشامیدنی است این دو شبکه باید به کلی از یکدیگر جدا باشند.

۳-۳-۱۶ طراحی لوله‌کشی توزیع آب مصرفی

۱-۳-۳-۱۶ کلیات

الف) طراحی لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان یا ملک باید طبق روش‌های مهندسی مورد تأیید انجام شود روش‌های محاسبات مهندسی برای اندازه‌گذاری لوله‌ها و دیگر اجزای لوله‌کشی باید مورد تأیید قرار گیرد.

(۱) اندازه‌گذاری لوله‌ها باید برای جریان آب به مقدار لازم و با سرعت مناسب صورت گیرد.

(۲) اندازه‌گذاری لوله‌ها باید طوری باشد که سرعت زیاد جریان آب موجب ایجاد ضربه قوچ سر و صدای مزاحم و کاهش طول عمر لوله‌ها بر اثر خوردگی نشود کاهش سرعت جریان آب در لوله‌ها باید تا حدی صورت گیرد که افزایش قطر لوله‌ها موجب افزایش غیر قابل توجیه هزینه لوله‌کشی نگردد.

ب) در نقاط اتصال شبکه لوله‌کشی توزیع آب سرد مصرفی با شبکه لوله‌کشی توزیع آب گرم مصرفی و نیز در نقاط مصرف آب سرد و آب گرم مصرفی مانند لوازم بهداشتی و دستگاه‌های مصرف کننده دیگر باید پیش بینی‌های لازم به عمل آید تا آب از شبکه آب گرم مصرفی به شبکه آب سرد مصرفی جریان پیدا نکند.

پ) در مجتمع‌های مسکونی اداری و یا تجاری که لوله‌کشی آب مصرفی واحدها مشترک می‌باشد باید پیش‌بینی‌های لازم برای نصب لوازم اندازه گیری جریان آب روی انشعاب هر واحد به عمل آید.

ت) در سیستم‌هایی که آب سرد و آب گرم هر یک از لوازم بهداشتی جداگانه از کلکتور (مانیفولد) گرفته می‌شود، سرعت آب در کلکتور باید حداکثر 1/2 متر در ثانیه باشد.

(۱) روی کلکتور شیرهای مربوط به انشعاب هر یک از لوازم بهداشتی باید مشخص باشد.

(۲) کلکتور (مانیفولد) و شیرها باید برای بازدید تعمیر و تعویض قابل دسترسی باشد.

2-3-3-16 نقشه‌ها و مدارک

الف) نقشه‌های اجرایی لوله‌کشی توزیع آب مصرفی باید پیش از اقدام به اجرای کار برای بررسی و تصویب به ناظر ساختمان ارائه شود.

ب) نقشه‌های اجرایی لوله‌کشی باید شامل لوازم بهداشتی و دیگر مصرف کننده‌ها، جنس، مسیر و قطر نامی لوله‌ها و دیگر اجزای لوله‌کشی باشد.

۱) روش‌های نصب حفاظت و نگهداری لوله‌کشی توزیع آب مصرفی نیز باید در مدارک پیوست نقشه‌ها ارائه شود.

(۲) نقشه‌ها باید شامل پلان محوطه اختصاصی ساختمان یا ملک باشد که در آن ظرفیت و محل اتصال لوله‌کشی ساختمان به شبکه آب شهری مشخص شده باشد.

(۳) نقشه‌ها باید شامل پلان طبقه یا طبقات دیاگرام لوله‌کشی قطر لوله و نقاط مصرف آب باشد.

(۴) فشار کار طراحی و مشخصات مصالح انتخابی باید در نقشه‌ها و مدارک پیوست آن معین شده باشد.

(۵) مقیاس نقشه‌ها نباید از یک به صد کوچک‌تر باشد مگر در نقشه محوطه و با تأیید.

پ) علائم نقشه کشی باید طبق یکی از استانداردهای مورد تأیید باشد.

3-3-3-16 مسیر لوله‌ها

الف) مسیر لوله‌ها باید با هماهنگی کامل بین بخش‌های تأسیسات معماری و سازه ساختمان طوری طراحی شود که امکان دسترسی به لوله‌ها در همه جا فراهم باشد و استقلال واحدهای ساختمانی به طور کامل حفظ گردد.

(۱) لوله‌های آب مصرفی هر واحد ساختمانی باید در محدوده ملک همان واحد و یا در مشاعات در مجتمع‌های ساختمانی نصب شود عبور لوله‌های آب مصرفی اختصاصی یک واحد از املاک خصوصی سایر واحدهای ساختمانی مجاز نمی‌باشد.

ب) لوله‌کشی باید در مسیرهایی انجام شود که با رعایت ارتفاعات و جزئیات معماری، همه جا در اطراف لوله‌ها و دیگر اجزای لوله‌کشی فضای لازم برای تعمیر تعویض و کار با ابزار عادی وجود داشته باشد.

(۱) لوله‌های قائم ممکن است روکار باشند یا در داخل شفت قرار گیرند به شرط آن که دسترسی و تعمیر آنها آسان باشد.

(2) باشند در داخل سقف کاذب در داخل کانال آدم رو خزیده رو یا در داخل ترنج قرار گیرند در هر حالت دسترسی و تعمیر آنها باید آسان باشد.

۴-۳-۳-۱۶ اندازه لوله‌هایی که به لوازم بهداشتی آب می‌رسانند.

الف) حداقل قطر لوله‌هایی که به لوازم بهداشتی آب می‌رسانند باید مطابق جدول (۴۳۳۱۶) "الف" باشد.

(۱) لوله‌ای که به هر دستشویی فلاش تانک یا سینک آب می‌رساند باید تا نزدیک به نقطه اتصال به دستگاه و تا دیوار یا کف نزدیک به آن ادامه یابد ولی نباید به آن متصل شود. فاصله انتهای این لوله تا نقطه اتصال نباید بیش از ۷۵۰ میلی‌متر باشد.

(۲) اتصال بین انتهای این لوله و شیر برداشت آب هر یک از لوازم بهداشتی مندرج در (۱) باید توسط یک لوله قابل انحناء با قطر کمتر و از نوع مورد تأیید صورت گیرد.

جدول 16-3-3-4 "الف"- حداقل قطر نامی لوله‌های آب‌رسانی به لوازم بهداشتی مختلف

لوازم بهداشتی	حداقل قطر نامی لوله
	میلی‌متر	اینچ
وان	15	یک دوم
بیده	10	سه هشتم
سینک با سینی	15	یک دوم
ماشین ظرفشویی خانگی	15	یک دوم
آب‌خوری	10	سه هشتم
شیر سرشیلنگی	15	یک دوم
سینک آشپزخانه صنعتی	20	سه چهارم
سینک آشپزخانه خانگی	15	یک دوم
لگن رختشویی - یک، دو، سه خانه	15	یک دوم
دستشویی	10	سه هشتم
دوش با یک سردوش	15	یک دوم
سینک با شیلنک و افشانک	20	سه چهارم
سینک شستشوی عمومی	15	یک دوم
یورینال با فلاش تانک	15	یک دوم
یورینال با فلاش والو	20	سه چهارم
شیر برداشت آب	15	یک دوم
شیر آفتابه	15	یک دوم
توالت با فلاش تانک	15	یک دوم
توالت با فلاش والو	25	یک

۵-۳-۳-۱۶ فشار و مقدار جریان آب

الف) حداکثر فشار آب شبکه لوله‌کشی توزیع آب مصرفی در پشت شیرهای لوازم بهداشتی در وضعیت بدون جریان نباید از ۴ بار بیشتر باشد.

(۱) اگر فشار شبکه‌ای که به ساختمان انشعاب میدهد به اندازه‌ای باشد که فشار آب پشت شیرهای لوازم بهداشتی در حالت بدون جریان بیش از ۴ بار باشد باید با نصب شیر تنظیم فشار مورد تأیید یا روش‌های مورد تأیید دیگر فشار آن را تا ۴ بار یا بر حسب نیاز به کمتر از آن کاهش داد.

(۲) شیر تنظیم فشار باید از نوعی باشد که در صورت خراب شدن شیر در حالت باز باقی بماند و مانع جریان آب نشود.

ب) شبکه لوله‌کشی آب مصرفی باید طوری طراحی شود و لوله‌ها به ترتیبی اندازه‌گذاری شود که در زمان حداکثر مصرف فشار جریان آب در لوله‌هایی که به لوازم بهداشتی آب می‌رسانند، از ارقام جدول (16-3-3-5) "ب" کم‌تر نباشد.

(۱) اگر فشار شبکه شهری که به ساختمان انشعاب میدهد برای تأمین فشار نشان داده شده در جدول (۱۶-۳-۳-۵) "ب" کافی نباشد باید با نصب سیستم‌های افزایش دهنده فشار آب (بوستر پمپ تانک فشار یا هر سیستم مورد تأیید دیگر) و رعایت الزامات مندرج در ردیف (۱16-3-6-2) فشار آب را تا حدی افزایش داد که فشار جریان در پشت شیرهای لوازم بهداشتی کمتر از ارقام جدول نباشد.

پ) در ساختمان‌های بلند برای تأمین حداقل فشار آب پشت شیرهای لوازم بهداشتی طبق جدول (16-3-3-5) "ب" و رعایت حداکثر فشار آب پشت شیرهای لوازم بهداشتی (۴ بار) در صورت لزوم و با تأیید باید ساختمان در ارتفاع به دو یا چند منطقه تقسیم شود.

ت) حداکثر مقدار جریان آب در لوازم بهداشتی جز موارد زیر نباید از ارقام جدول (16-3-3-5) "ت" بیشتر باشد.

(۱) حداکثر جریان آب توالت و یورینال در سالن‌های تئاتر، رستوران، موزه ورزشگاه، مسجد استادیوم زندان و فضاهای مشابه نباید از ارقام زیر بیشتر باشد.

- توالت: دو حالته ۳ و ۸ لیتر در هر ریزش

- یورینال: ۲ لیتر در هر ریزش

(۲) مقدار مصرف آب در لوازم بهداشتی باید به کمک شیرهای مناسب و استفاده از لوازم کنترل مقدار جریان در هر مصرف کننده به میزان حداکثر ارقام مندرج در جدول (16-3-3-5) "ت" محدود شود.

ث) اگر فشار آب شبکه شهری متغیر باشد محاسبات و طراحی لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان (یا ملک) باید بر اساس حداقل فشار آب شبکه شهری صورت گیرد.

جدول 16-3-3-5 "ب"- حداقل مقدار فشار جریان آب در پشت شیرهای لوازم بهداشتی

لوازم بهداشتی	حداقل مقدار فشار آب
	متر ستون آب	پوند بر اینچ مربع
وان	5/5	8
وان با شیر ترموستاتیک	14	20
بیده	2/7	4
بیده با شیر ترموستاتیک	14	20
شیر مخلوط	5/5	8
ماشین ظرفشویی خانگی	5/5	8
آب‌خوری	5/5	8
لگن رختشویی	5/5	8
دستشویی	5/5	8
دوش	5/5	8
دوش با شیر ترموستاتیک	14	20
شیر سرشیلنگی	5/5	8
شیر آفتابه	5/5	8
سینک با سینی	5/5	8
سینک آشپزخانه خانگی	5/5	8
سینک شستشوی عمومی	5/5	8
یورینال با فلاش والو	17	25
توالت با فلاش والو	17	25
توالت با فلاش تانک	5/5	8

جدول 16-3-3-5 "ت"- حداکثر فشار و مقدار مصرف آب در لوازم بهداشتی

لوازم بهداشتی	حداکثر مقدار جریان		حداکثر فشار آب
	لیتر	گالن	بار	پوند بر اینچ مربع
دستشویی خصوصی	6 (در دقیقه)	1/6 (در دقیقه)	4	60
دستشویی عمومی	2 (در دقیقه)	0/5 (در دقیقه)	4	60
دستشویی با شیر برقی خودکار	6 (در دقیقه)	1/6 (در دقیقه)	4	60
دوش	8 (در دقیقه)	2/1 (در دقیقه)	4	60
سینک	8 (در دقیقه)	2/1 (در دقیقه)	4	60
یورینال	2 (در هر ریزش)	0/5 (در هر ریزش)	4	60
توالت	دو حالته 3 و 6 (در هر ریزش)	دو حالته 0/8 و 1/6 (در هر ریزش)	4	60
شیر آفتابه	6 (در دقیقه)	1/6 (در دقیقه)	4	60

۶-۳-۳-۱۶ ضربه قوچ

الف) به منظور کاهش اثر ضربه قوچ، سرعت جریان آب در لوله‌کشی توزیع آب مصرفی باید کنترل شود.

ب) در نقاطی از لوله‌کشی که شیر قطع سریع قرار میگیرد باید وسیله حذف ضربه قوچ از نوع مورد تأیید نصب شود.

(۱) وسيله حذف ضربه قوچ باید در محل مناسب و قابل دسترسی و در فاصله مناسب و مؤثر از شیر قطع سریع نصب شود.

(۲) وسیله حذف ضربه قوچ باید مطابق توصیه کارخانه سازنده نصب شود.

(۳) وسیله حذف ضربه قوچ باید مطابق استاندارد 1010 ASSE یا استاندارد معتبر دیگر باشد.

۴-۳-۱۶ انتخاب مصالح

1-4-3-16 کلیات

الف) مصالح لوله‌کشی توزیع آب مصرفی لوله‌کشی آب سرد و آب گرم مصرفی در داخل ساختمان (یا ملک) باید با رعایت الزامات مندرج در "(16-3-4) انتخاب مصالح" انتخاب و کنترل شود.
ب) روی هر شاخه از لوله و هر قطعه از اجزای لوله‌کشی مانند فیتینگ فلنج و شیر باید علامت کارخانه سازنده و استاندارد مورد تأییدی که لوله و قطعه مورد نظر بر طبق آن ساخته و آزمایش شده است به صورت ریختگی برجسته یا مهر پاک نشدنی نقش شده باشد.

پ) استفاده از مصالح کار کرده آسیب دیده و معیوب مجاز نیست.

ت) مصالح لوله‌کشی باید در برابر اثر خوردگی و تغییر کیفیت ناشی از اثر آب مصرفی مقاوم باشد.

ث) مصالح لوله‌کشی توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی نباید بیش از ۱٫۵ درصد سرب داشته باشد.

(۱) موادی که برای آب‌بندی در اتصال دنده‌ای روی دنده‌ها اضافه می‌شود، نباید سرب داشته باشد.

(۲) مصالح لوله‌کشی نباید بر کیفیت آب آشامیدنی اثر زیان آور داشته باشد و نباید رنگ، طعم و بوی آن را تغییر دهد.

۲-۴-۳-۱۶ حداکثر فشار و دمای کار مجاز

الف) حداکثر فشار کار مجاز اجزای لوله‌کشی لوله فیتینگ فلنج شیر و دیگر اجزای لوله‌کشی توزیع آب سرد مصرفی در دمای کار ۲۵ درجه سلسیوس نباید از ۱۰ بار کمتر باشد.

(۱) اگر فشار عملکرد سیستم توزیع آب سرد مصرفی ساختمان در قسمتی از لوله‌کشی به هر علت بیش از ۱۰ بار باشد حداکثر فشار کار مجاز اجزای لوله‌کشی آن قسمت از شبکه توزیع آب سرد مصرفی در دمای کار ۲۵ درجه سلسیوس نباید کمتر از حداکثر فشار عملکرد سیستم باشد.

ب) حداکثر فشار کار مجاز اجزای لوله‌کشی لوله فیتینگ فلنج شیر و دیگر اجزای لوله‌کشی توزیع آب گرم مصرفی در دمای کار ۸۰ درجه سلسیوس نباید از ۱۰ بار کمتر باشد.

(۱) اگر فشار عملکرد سیستم توزیع آب گرم مصرفی ساختمان در قسمتی از لوله‌کشی به هر علت بیش از ۱۰ بار باشد حداکثر فشار کار مجاز اجزای لوله‌کشی آن قسمت از شبکه توزیع آب گرم مصرفی در دمای کار ۸۰ درجه سلسیوس نباید کمتر از حداکثر فشار عملکرد سیستم باشد.

پ) عمر مفید لوله و دیگر اجزای لوله‌کشی در شرایط کار کرد ارایه شده در جدول (۱۶ ۲۴۳) "پ" سرجمع نباید از ۵۰ سال کمتر باشد.

جدول 16-3-4-2 "پ"- شرایط کارکرد لوله و دیگر اجزای لوله‌کشی توزیع آب مصرفی

کاربرد	تغییرات فشار (بار)	حداکثر دما (درجۀ سلسیوس)	زمان مصرف
لوله‌کشی آب سرد مصرفی	صفر تا 10	25	40 سال
		به اضافه 40	10 سال
لوله‌کشی آب گرم مصرفی	صفر تا 10	60	40 سال
		به اضافه 80	10 سال
		به اضافه 95	100 سال

ت) به منظور صرفه‌جویی در مصرف انرژی و جلوگیری از خوردگی در لوله‌ها، دمای آب گرم مصرفی باید روی حداکثر ۶۰ درجه سلسیوس کنترل شود.

۳-۴-۳-۱۶ انتخاب لوله

الف) لوله‌های فلزی

(۱) لوله‌های فلزی مورد استفاده در سیستم توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی باید مطابق یکی از استانداردهای جدول (16-3-4-3) "الف" باشد.

(۲) لوله‌های مورد استفاده در توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی علاوه بر استانداردهای جدول (16-3-4-3) الف باید از نظر بهداشتی با استاندارد NSF61 یا استاندارد مشابه مورد تایید دیگر نیز تطابق داشته باشد.

(۳) انتخاب لوله‌های فلزی از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس ضخامت جدار اندازه و دیگر مشخصات مشابه استانداردهای تعیین شده در جدول (16-3-4-3) "الف" باشد.

(۴) برای شرایط کار عادی میتوان ”لوله فولادی گالوانیزه درز دار“ به کار برد ولی در حالتی که لوله در معرض خوردگی قرار داشته باشد یا قسمتی از آن با تایید در داخل بتن یا اجزای دیگر ساختمان دفن شود و یا لوله در معرض ضربات فیزیکی قرار داشته باشد. باید "لوله فولادی گالوانیزه بدون درز" انتخاب شود.

جدول 16-3-4-3 "الف"- لوله‌های فلزی مورد استفاده در توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی

جنس لوله استاندارد	لوله‌های فلزی گالوانیزه	لوله‌های فولادی زنگ‌ناپذیر	لوله‌های مسی و آلیاژهای مس
ISIRI	423 (وزن سنگین)	---	---
EN-BS-DIN	10220/10255 (وزن سنگین)	---	EN-1056
ISO	65/2400 (وزن سنگین)	---	274
ASTM	A53/A53M (وزن استاندارد)	ASTM A 312 ASTM A 778	B88

ب) لوله‌های پلاستیکی تک لایه

(۱) لوله‌های پلاستیکی تک لایه مورد استفاده در توزیع آب سرد و گرم مصرفی باید مطابق یکی از استانداردهای جدول (16-3-4-3) "ب"(۱) باشد.

(۲) لوله‌های پلاستیکی تک لایه مورد استفاده در توزیع فقط آب سرد مصرفی می‌تواند مطابق یکی از استانداردهای جدول (16-3-4-3) "ب "(۲) باشد.

(۳) لوله‌های پلاستیکی تک لایه مورد استفاده در توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی علاوه بر استانداردهای جدول (16-3-4-3) ب (۱) و (16-3-4-3) ب (۲)، باید از نظر بهداشتی با استاندارد NSF61 یا DVGW270 و یا استاندارد مشابه مورد تأیید دیگر نیز تطابق داشته باشد.

(۴) انتخاب لوله‌های پلاستیکی تک لایه از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس ضخامت جدار اندازه و دیگر مشخصات مشابه استانداردهای مشخص شده در جداول (16-3-4-3) "ب"(۱) و (16-3-4-3) ب (۲) بوده و از نظر بهداشتی با استاندارد NSF61 یا DVGW270 و یا استاندارد مشابه مورد تأیید دیگر تطابق داشته باشد.

پ) لوله‌های چند لایه

(۱) لوله‌های چند لایه مورد استفاده در توزیع آب سرد و گرم مصرفی باید مطابق یکی از استانداردهای جدول (16-3-4-3) "پ" باشد.

(۲) لوله‌های چند لایه مورد استفاده در توزیع آب سرد و گرم مصرفی علاوه بر استانداردهای جدول (16-3-4-3) "پ" باید از نظر بهداشتی با استاندارد NSF61 یا DVGW270 و یا استاندارد مشابه مورد تأیید دیگر نیز تطابق داشته باشد.

(۳) انتخاب لوله‌های چند لایه از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس ضخامت جدار اندازه و دیگر مشخصات مشابه استانداردهای مشخص شده در جدول (16-3-4-3) "پ" بوده و از نظر بهداشتی با استاندارد NSF61 یا DVGW270 و یا استاندارد مشابه مورد تأیید دیگر تطابق داشته باشد.

جدول 16-3-4-3 "ب"(1)- لوله‌های پلاستیکی تک لایۀ مورد استفاده در توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی

جنس لوله استاندارد	پلی‌اتیلن مشبک PEX	پلی‌اتیلن دمای بالا PE-RT	پی‌وینیل کلراید کلردار شده PVC-C
ISIRI	13205	5 تا 12753-1	5 تا 12751-1
BS	7291/5556	---	---
DIN	16892/16893	16833/16834	---
ASTM	F876/F877	F2769	F2846/F441/D442
CSA	B137.5	---	B137.6
ISO	15875/4065	---	15877

جدول 16-3-4-3 "ب"(2)- لوله‌های پلاستیکی تک لایۀ مورد استفاده در توزیع آب سرد مصرفی

جنس لوله استاندارد	پلی‌اتیلن مشبک PEX	پلی‌اتیلن دمای بالا PE-RT	پی‌وینیل کلراید کلردار شده PVC-C	پلی‌پروپیل PP
ISIRI	13205	5 تا 12753-1	5 تا 12751-1	2 ,6314-1
BS	7291/5556	---	---	---
DIN	16892/16893	16833/16834	---	8077/8078
ASTM	F876/F877	F2769	F2846/F441/D442	F2389
CSA	B137.5	---	B137.6	B137.11
ISO	15875/4065	---	15877	15874

جدول 16-3-4-3 "پ"- لوله‌های چند لایه (دارای یک لایه فلزی) مورد استفاده در توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی

جنس لوله استاندارد	پلی‌اتیلن مشبک - آلومینیم - پلی‌اتیلن مشبک PEX-AL-PEX	پلی‌اتیلن دما بالا - آلومینیم - پلی‌اتیلن دما بالا PERT-AL-PERT	CPVC/AL/CPVC
ISIRI	12753	12753	---
DIN	16836	16836	---
ASTM	F1281/F2262	F1282	F2855
CSA	B137.10	---	---
BS-EN-ISO	21003	21003	---

4-4-3-16 انتخاب فیتینگ

الف) فیتینگ‌هایی که در لوله‌کشی توزیع آب سرد و گرم مصرفی در داخل ساختمان به کار می‌رود باید از نظر جنس اندازه ضخامت جدار و دیگر مشخصات با لوله‌ها مطابقت داشته باشد و برای کار با لوله‌های انتخاب شده مناسب باشد.

(۱) فیتینگ‌ها باید علاوه بر تطابق با استانداردهایی که در قسمت‌های بعدی به آنها اشاره شده از نظر بهداشتی با NSF61 یا استاندارد مشابه مورد تأیید دیگر نیز تطابق داشته باشد.

(۲) در صورت استفاده از مهره ماسوره انتخاب مهره ماسوره باید از نوعی باشد که سطح آب بند بین دو قطعه آن مخروطی یا تخم مرغی باشد کاربرد مهره ماسوره‌هایی که سطح آب بند آنها صفحه صاف عمود بر محور باشد مجاز نیست.

(۳) استاندارد فیتینگ‌ها باید در کارخانه بصورت نوشته پاک نشدنی روی لوله مشخص شده باشد.

ب) فیتینگ‌هایی که در لوله‌کشی فولادی گالوانیزه استفاده می‌شود باید از نوع چدنی چکش‌خوار یا فولادی دنده‌ای گالوانیزه و طبق یکی از استانداردهای زیر باشد.

فیتینگ‌های ساخته شده از چدن چکش‌خوار	فیتینگ‌های فولادی دنده‌ای گالوانیزه
ISO 49	ISO 4145
EN10242	EN10241
ASME B16.3	ASME B16.11/ASTM A733

(۱) انتخاب فیتینگ ساخته شده از چدن چکش‌خوار یا فیتینگ‌های فولادی دنده‌ای گالوانیزه از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس ضخامت جدار، اندازه، مشخصات دنده و دیگر مشخصات مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.

پ) فیتینگ‌هایی که در لوله‌کشی مسی استفاده می‌شود باید از نوع مسی یا آلیاژهای مس مناسب برای اتصال لحیمی مویینگی یا اتصال فیتینگ فشاری و طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:

2016	ISO
1254-1,2,3,4,5	EN
B16.18, B16.26	ASME

(۱) انتخاب فیتینگ مسی یا آلیاژهای مس از استاندارهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس ضخامت جدار اندازه و دیگر مشخصات مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.

ت) فیتینگ‌هایی که در لوله‌کشی پلاستیکی توزیع آب سرد و گرم مصرفی داخل ساختمان به کار می‌روند، باید از نظر بهداشتی شرایط دما و فشار کار برای اتصال به لوله پلاستیکی انتخاب شده مناسب باشند.

(۱) فیتینگ‌هایی که در لوله‌کشی پلی اتیلن مشبک تک لایه (PEX) به کار می‌روند باید از جنس برنجی فولادی با روکش قلع یا آب کروم و یا پلاستیکی طبق یکی از استانداردهای زیر یا استاندارد معتبر مورد تأیید دیگر باشند.

12753	ISIRI
15875, 10508	ISO
F877, F1807, F1960, F2080, F2098, F2159, F2434, F2735	ASTM
B137.5	CSA

(۲) فیتینگ‌هایی که در لوله‌کشی پلی اتیلن مشبک - آلومینیوم - پلی اتیلن مشبک (PEX (AL-PEX به کار می‌روند باید از جنس برنجی فولادی با روکش قلع یا آب کروم و یا پلاستیکی طبق یکی از استانداردهای زیر یا استاندارد معتبر مورد تأیید دیگر باشند.

21003	ISO
F1281, F1282, F1974	ASTM
B137.9, B137.10M	CSA

(۳) فیتینگ‌هایی که در لوله‌کشی تک لایه پلی اتیلن دمای بالا (PE-RT) نوع ۱ و ۲ به کار می‌روند باید از جنس برنجی فولادی با روکش قلع یا آب کروم و یا پلاستیکی طبق یکی از استانداردهای زیر یا استاندارد معتبر مورد تأیید دیگر باشند:

2239I-3	ISO
F1807, F2098, F2159, F2735, F2769	ASTM

(۴) فیتینگ‌هایی که در لوله‌کشی پلی اتیلن پنج لایه (PE-RT/AL/PE-RT) نوع ۱ و ۲ به کار می‌روند باید از جنس برنجی فولادی با روکش قلع یا آب کروم و یا پلاستیکی طبق یکی از استانداردهای زیر یا استاندارد معتبر مورد تأیید دیگر باشند:

21003	ISO
F1281, F1282, F1974	ASTM
B137.9, B137.10M	CSA

(۵) فیتینگ‌هایی که در لوله‌کشی پلی پروپیلن به کار میروند باید مطابق یکی از استانداردهای زیر یا استاندارد معتبر مورد تأیید دیگر باشند.

6314-3	ISIRI
16962-10	DIN
F2389	ASTM
B137.11	CSA
15874-3	ISO

(۶) فیتینگ‌هایی که در لوله‌کشی پلی وینیل کلراید کلردار شده (PVC-C) به کار می‌روند باید مطابق یکی از استانداردهای زیر یا استاندارد معتبر مورد تأیید دیگر باشند.

3266	ISIRI
1061	ASSE
D2846, F437, F438, F439	ASTM
B137.6	CSA
727-1	ISO

۵-۴-۳-۱۶ انتخاب فلنج

الف) فلنج‌هایی که در لوله‌کشی فولادی گالوانیزه برای توزیع آب سرد و گرم مصرفی در داخل ساختمان به کار میروند باید از جنس چدنی چدن چکش خوار فولادی گالوانیزه یا فولادی زنگ ناپذیر مخصوص اتصال دنده‌ای بوده و از نظر بهداشتی با NSF61 یا استاندارد مشابه مورد تایید دیگر تطابق داشته باشد و همچنین مطابق یکی از استانداردهای زیر یا استاندارد معتبر مورد تأیید دیگر باشند.

فلنج چدنی دنده‌ای	فلنج چدنی چکش‌خوار دنده‌ای	فلنج فولادی دنده‌ای
EN1092-2	EN1092-2	EN1092-1
ISO7005-2	ISO7005-2	ISO7005-1
ASME16.1	ASME16.1	ASME16.5

(۱) انتخاب فلنج، چدنی چدن چکش‌خوار یا فولادی گالوانیزه مخصوص اتصال دنده‌ای از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس اندازه نوع ساخت نوع دنده و دیگر مشخصات مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.

۶-۴-۳-۱۶ انتخاب شیر

الف) شیرهایی که در لوله‌کشی توزیع آب سرد و گرم مصرفی به کار می‌روند باید از نظر جنس اندازه نوع دنده نوع و ابعاد فلنج و دیگر مشخصات برای کاربرد با نوع لوله فیتینگ و فلنج مناسب باشند.

(۱) شیرها باید از نظر بهداشتی با NSF61 یا استاندارد مشابه مورد تأیید دیگر تطابق داشته باشد.

(۲) در لوله‌کشی‌های فولادی گالوانیزه تا قطر ۵۰ میلی‌متر شیرها باید از جنس برنج یا برنز مخصوص اتصال دنده‌ای باشد شیرهای به قطر نامی ۶۵ تا ۱۰۰ میلی‌متر باید از جنس برنج یا برنز مخصوص اتصال دنده‌ای و یا چدنی مخصوص اتصال فلنجی باشد شیرهای به قطر نامی ۱۲۵ و ۱۵۰ میلی‌متر باید از جنس چدن و مخصوص اتصال فلنجی باشد.

(۳) در لوله‌کشی، مسی شیرها باید از جنس برنج یا برنز و مخصوص اتصال دنده‌ای باشد.

(۴) در لوله‌کشی، پلاستیکی شیرها باید از جنس برنج یا برنز و مخصوص اتصال دنده‌ای باشد.

ب) شیرهای برنجی یا برنزی مخصوص اتصال دنده‌ای باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشند:

شیرهای کشویی (GATE VALVES)	شیرهای کف فلزی (GLOBE VALVES)	شیرهای یکطرفه (CHECK VALVES)
EN12288	---	---
BS 5154	BS 5154	BS 5154
MSS SP-80	MSS SP-80	MSS SP-80
JIS B2011	JIS B2011	JIS B2011

(1) انتخاب شیرهای برنجی برنزی یا فولادی زنگ ناپذیر مخصوص اتصال دنده‌ای از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس اندازه نوع ساخت نوع دنده و دیگر مشخصات مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و یا استاندارد معتبر مورد تأیید دیگر باشد و از نظر بهداشتی با NSF61 یا استاندارد مشابه مورد تأیید دیگر تطابق داشته باشد.

پ) شیرهای چدنی مخصوص اتصال فلنجی باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشند:

شیرهای کشوئی (GATE VALVES)	شیرهای کف فلزی (GLOBE VALVES)	شیرهای یک‌طرفه (CHECK VALVES)
EN1171, 1092	EN 13789, 1092	EN 12334
ISO 5996	ISO 5752	ISO 5752
JIS B2031	JIS B2031	JIS B2031
ASME B 16.10	ASME B 16.10	ASME B 16.10

(۱) انتخاب شیرهای چدنی مخصوص اتصال فلنجی از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است. که از نظر جنس اندازه نوع ساخت نوع اتصال و دیگر مشخصات مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.

ت) شیرهای برنجی و برنزی با اتصال دنده‌ای که در لوله‌کشی مسی به کار می‌رود باید طبق یکی از استانداردهای مقرر شده در (16-3-4-6) "ب" باشد. اتصال این شیرها به لوله مسی از نوع فیتینگ فشاری است و به کمک یک قطعه واسط برنجی یا برنزی صورت می‌گیرد.

۷-۴-۳-۱۶ اتصالات قابل انعطاف

الف) اتصالات قابل انعطاف که بین انتهای لوله و شیر برداشت لوازم بهداشتی نصب می‌شود باید از نظر بهداشتی با NSF61 یا استاندارد مشابه مورد تأیید دیگر و همچنین یکی از استانداردهای زیر تطابق داشته باشد.

14837	ISIRI
13618	BS EN
A112.18.6	ASME
B 125.6	CSA

۸-۴-۳-۱۶ اتصال

الف) كليات

(۱) اتصال لوله به لوله لوله به فیتینگ یا شیر فیتینگ به فیتینگ یا شیر در لوله‌کشی‌های فولادی گالوانیزه مسی و پلاستیکی که در توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی ساختمان به کار می‌رود باید طبق الزامات مندرج در این قسمت از مقررات صورت گیرد.

(۲) همه اتصالات باید در زیر فشار آزمایش پس از نصب که در (16-3-9-2) مقرر شده است. آب بند و گاز بند و مقاوم باشد.

(۳) پیش از اتصال دهانه لوله باید در سطح عمود بر محور بریده شود براده‌ها و مواد اضافی از لبه‌های دهانه جدا گردد و داخل لوله از هر گونه مواد اضافی که مانع جریان آب می‌شود، کاملاً پاک و تمیز گردد. دهانه انتهای لوله باید کاملاً باز و سطح مقطع داخلی آن برابر سطح مقطع داخلی لوله یا فیتینگ مورد نظر برای اتصال باشد.

ب) اتصال در لوله‌کشی فولادی گالوانیزه

(۱) اتصال اجزای لوله‌کشی فولادی گالوانیزه تا قطر نامی ۵۰ میلی‌متر باید از نوع اتصال دنده‌ای باشد.

(۲) در اتصال اجزای لوله‌کشی فولادی گالوانیزه در قطرهای نامی ۶۵ و ۸۰ و ۱۰۰ میلی‌متر می‌توان از اتصال دنده‌ای یا فلنجی استفاده کرد.

(۳) اتصال اجزای لوله‌کشی فولادی گالوانیزه در قطر نامی ۱۲۵ و ۱۵۰ میلی‌متر باید از نوع اتصال فلنجی باشد.

(۴) اتصال دنده‌ای باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشد.

7.1	ISO
10226-1	EN
1798	ISIRI

(۵) در اتصال فلنجی، جنس فلنج باید چدنی چدن چکش خوار یا فولادی گالوانیزه از نوع دنده‌ای و طبق “(16-3-4-5) انتخاب فلنج” باشد. نوع دنده فلنج باید بر اساس یکی از استانداردهای (16-3-4-8) "ب" (۴) انتخاب شود واشر آب‌بندی بین دو فلنج متقابل نباید برای آب آشامیدنی اثر زیان آور داشته باشد.

(۶) اتصال دنده‌ای که دنده‌های آن طبق استانداردهای دیگر باشد به شرطی مجاز است که از نظر مشخصات و اندازه‌های دنده طبق یکی از استانداردهای مقرر شده در (16-3-4-8) "ب" (۴) و مورد تأیید باشد.

پ) اتصال در لوله‌کشی مسی

(۱) در اتصال لحیمی مویینگی سطوح اتصال دو قطعه را باید کاملاً تمیز کرد و مفتول لحیم‌کاری را باید تا دمای ذوب گرم کرد به طوری که فاصله مویینه بین دو قطعه را در تمام سطوح اتصال (گیر) پر کند.

(۲) در اتصال لحیمی مویینگی در شرایط عادی مفتول لحیم‌کاری باید از نوع نرم باشد. دمای ذوب لحیم‌کاری نرم باید کمتر از ۴۲۷ درجه سلسیوس باشد مفتول لحیم‌کاری ممکن است از آلیاژهای قلع - نقره قلع - مس یا قلع - آنتیموان (۵-۹۵) باشد. استفاده از مفتول لحیم‌کاری که میزان سرب آن بیش از ۰٫۲ درصد باشد مجاز نیست.

(۳) در اتصال لحیمی مویینگی مفتول لحیم‌کاری باید مطابق یکی از استانداردهای زیر باشد:

2016	ISO
1707	DIN
9453, 1254	EN
B 32	ASTM

(۴) در اتصال فیتینگ، فشاری فیتینگ‌های انتخابی باید طبق استانداردهای مقرر شده در (16-3-4-4) "پ" باشد.

(۵) در اتصال لحیمی مویینگی و اتصال فیتینگ فشاری در لوله‌کشی، مسی استفاده از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که مفتول لحیم‌کاری و طول اتصال لحیمی و نوع دنده و اندازه آن در اتصال فشاری طبق استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.

ت) اتصال در لوله‌کشی پلاستیکی

(۱) اتصال لوله به لوله لوله به فیتینگ و فیتینگ به فیتینگ در لوله‌کشی پلاستیکی به سه روش مکانیکی چسبی و جوشی صورت می‌گیرد.

(۲) اتصال مکانیکی باید از نوع دنده‌ای یا فشاری باشد اتصال دنده‌ای یا فشاری با کمک واسط از جنس برنجی یا فولادی با روکش قلع یا آب کروم طبق توصیه کارخانه سازنده باید صورت گیرد. نوع اتصال باید مطابق یکی از استانداردهای زیر باشد:

21003-3	ISO
12502	EN
F1807, F2098, F2159, F1974	ASTM

(۳) اتصال لوله یا فیتینگ پلی وینیل کلراید کلردار شده (PVC-C) به لوله یا فیتینگ پلی وینیل کلراید کلردار شده (PVC-C) باید با چسب مخصوص و در حالت سرد صورت گیرد. نوع چسب و روش اتصال باید طبق دستور کارخانه سازنده لوله باشد.

(۴) اتصال جوشی لوله به لوله و لوله به فیتینگ باید با گرم کردن سطح تماس آنها و طبق دستور کارخانه سازنده لوله یا فیتینگ باشد.

(۵) اتصال جوشی چسبی یا اتصال مکانیکی لوله‌های پلاستیکی باید مطابق توصیه کارخانه سازنده صورت گیرد. توصیه کارخانه سازنده باید مطابق یکی از استانداردهای معتبر باشد.

ث) اتصال دو لوله با همجنس

(۱) اتصال لوله یا فیتینگ فولادی به لوله یا فیتینگ مسی باید با واسطه یک فیتینگ برنجی یا فیتینگ مورد تأیید دیگر صورت گیرد اتصال فیتینگ واسط به لوله مسی باید از نوع لحیمی مویینگی یا از نوع فشاری باشد. اتصال فیتینگ برنجی واسط به لوله یا فیتینگ فولادی گالوانیزه باید از نوع دنده‌ای باشد.

(۲) اتصال لوله پلاستیکی به لوله یا فیتینگ فولادی یا مسی باید به کمک یک واسط برنجی یا فولادی با روکش آب کروم یا یک واسط پلاستیکی دنده‌ای یا واسط مورد تأیید دیگر صورت گیرد.

۵-۳-۱۶ اجرای لوله‌کشی

۱-۵-۳-۱۶ کلیات

الف) اجرای لوله‌کشی توزیع آب مصرفی در داخل ساختمان باید با رعایت الزامات مندرج در این قسمت از مقررات صورت گیرد.

ب) در مجتمع‌های مسکونی اداری و یا تجاری لوله‌کشی باید در مسیرهایی انجام شود که استقلال واحدهای ساختمانی حفظ شود.

پ) فاصله لوله‌ها از یکدیگر و از سطوح ساختمانی باید طوری باشد که اجرای کامل عایق‌کاری لوله‌ها و دسترسی به شیرها تعمیر تعویض و تنظیم آنها و بازرسی و رفع عیب لوله‌ها به آسانی امکان‌پذیر باشد.

ت) اجرای لوله‌کشی باید توسط کارگران آموزش دیده و ماهر صورت گیرد و از طرف کارشناسان مسئول اجرای کار سرپرستی شود.

ث) لوله‌کشی باید با توجه به صرفه جویی در مصالح و دستمزد حفاظت در برابر خرابی و آسیب دیدگی، خوردگی یخ بندان جلوگیری از محبوس شدن هوا در لوله‌ها و مزاحمت ناشی از سر و صدای جریان آب اجرا شود.

ج) سطوح داخلی شفت‌های قائم که لوله در آن نصب می‌شود باید نازک‌کاری شده و کاملاً صاف باشد.

چ) در مسیرهایی که لوله‌ها در معرض یخ زدن باشند باید با عایق گرمایی یا روش‌های مورد تأیید دیگر از یخ زدن آب داخل لوله‌ها جلوگیری شود.

۲-۵-۳-۱۶ الزامات اجرای کار

الف) در جریان نصب لوله و دیگر اجزای لوله‌کشی باید داخل لوله‌ها و فیتینگ‌ها از ذرات فلز ماسه خاک مواد آب‌بندی و غیره کاملاً پاک شود.

ب) انتخاب مصالح و روش‌های اتصال لوله به لوله لوله به فیتینگ یا شیر فیتینگ به فیتینگ یا شیر باید طبق الزامات مندرج در (16-3-4) "انتخاب مصالح" به عمل آید.

(۱) در لوله‌کشی فولادی گالوانیزه خم کردن لوله مجاز نیست و باید از زانوهای فولادی گالوانیزه یا چدن چکش خوار استفاده شود.

(۲) در اتصال دنده‌ای مواد آب‌بندی باید فقط روی دنده‌های خارجی (دنده نر) اضافه شود.

(۳) لوله و دیگر اجزای لوله‌کشی فولادی گالوانیزه یا مسی نباید در دیوار یا کف دفن شوند، مگر در شرایط زیر:

- در صورتی که قسمتی از لوله ناگزیر باید در داخل اجزای ساختمان یا زیر کف دفن شود. باید ضرورت آن مورد تأیید قرار گیرد.

- در صورت دفن قسمتی از لوله باید حفاظت‌های لازم برای جلوگیری از خوردگی و یخ زدن به عمل آید و امکان انقباض و انبساط لوله‌ها فراهم شود.

(۴) تغییر سطح مقطع داخلی در اتصالات لوله‌کشی نباید ناگهانی باشد و باید با واسطه تبدیل‌های استاندارد به تدریج صورت گیرد.

(۵) در لوله‌کشی توزیع آب گرم مصرفی باید برای امکان انبساط و انقباض لوله‌ها پیش بینی‌های لازم صورت گیرد.

پ) لوله‌کشی باید در مسیرهایی انجام شود که در معرض آسیب نباشد مواد زاید در آن ته نشین نشود، قابل تخلیه باشد و به اجزای ساختمان آسیب وارد نکند.

(۱) لوله‌کشی باید چنان اجرا شود که همواره بصورت ثقلی قابل تخلیه باشد.

(۲) عبور لوله از دیوار تیغه سقف و کف باید از داخل غلافی که قطر داخلی آن دست کم ۲۰ میلی‌متر از قطر خارجی لوله بزرگتر باشد صورت گیرد. فاصله بین لوله و غلاف باید با مواد مناسب پر شود.

(۳) در عبور لوله از دیوار کف و سقف باید مقررات آتش سوزی مربوط به این جدارها در مورد فضای دور لوله نیز رعایت شود و دور لوله با مواد مقاوم در برابر آتش با مقاومتی برابر آن چه برای جدار ساختمانی تعریف شده است پر شود.

(۴) لوله و دیگر اجزای لوله‌کشی باید با بست و به ترتیبی که در این مبحث مقرر شده است، در مسیرهای تعیین شده ثابت شوند.

(۵) لوله‌های پلاستیکی ممکن است در اجزای ساختمان کف دیوار دفن شوند. دفن این لوله‌ها باید طبق دستور کارخانه سازنده باشد.

(۶) در نصب و دفن لوله‌های پلاستیکی باید امکان انقباض و انبساط لوله پیش‌بینی شود.

(۷) لوله‌های پلاستیکی تک لایه اگر روکار نصب میشوند نباید در معرض تابش مستقیم نور آفتاب باشند.

(۸) هیچ یک از شیرها مطلقاً نباید در اجزای ساختمان یا زیر کف دفن شود.

(۹) لوله‌کشی فولادی گالوانیزه یا مسی در محوطه یا حیاط اختصاصی ساختمان یا ملک، باید در داخل ترنج زیر کف یا به طور آشکار اجرا شود.

- لوله داخل ترنج باید زیر خط تراز یخ بندان نصب شود.

- هیچ ساختمان یا مانعی که خاک برداری و دسترسی به لوله‌ها و دیگر اجزای لوله‌کشی را مشکل کند، نباید روی مسیر لوله‌کشی در محوطه یا حیاط اختصاصی ساختمان یا ملک ایجاد شود.

ت) اتصال لوله آب به مخازن ذخیره شیرهای فشار شکن آب گرمکن دستگاه‌های تصفیه آب و موارد مشابه باید از نوع اتصال بازشو مانند مهره ماسوره یا فلنج باشد تا امکان جدا کردن آن وجود داشته باشد.

(۱) فاصله مهره ماسوره یا فلنج با دستگاه نباید بیش از ۳۰۰ میلی‌متر باشد.

۳-۵-۳-۱۶ محل نصب شیرها

الف) در نقاط بالای شبکه لوله‌کشی که احتمال محبوس شدن هوا باشد باید شیر تخلیه هوا نصب شود و در نقاط پایین شبکه لوله‌کشی باید شیر تخلیه آب نصب شود.

(۱) در هر قسمت از شبکه لوله‌کشی که تخلیه آب لوله‌ها از شیرهای برداشت آب لوازم بهداشتی و دیگر مصرف کننده‌ها امکان‌پذیر باشد نصب شیر تخلیه آب لازم نیست.

ب) در نقاط زیر باید شیرهایی که قطر داخلی آن در حالت تمام باز برابر قطر داخلی لوله یا حداکثر یک اندازه از آن کوچک تر باشد نصب شود.

(۱) در نقطه خروج لوله از کنتور آب ساختمان و روی لوله ورودی به ساختمان (یا ملک) باید یک شیر قطع و وصل نصب شود.

(۲) در زیر هر خط لوله قائم داخل ساختمان که دست کم به دو طبقه بالاتر آب می‌رساند، باید یک شیر قطع و وصل و یک شیر تخلیه نصب شود.

(۳) در بالای هر خط لوله قائم داخل ساختمان که دست کم به دو طبقه پایین تر آب می‌رساند باید یک شیر قطع و وصل و در پایینترین نقطه آن یک شیر تخلیه نصب شود.

(۴) در ورود لوله آب به هر واحد آپارتمانی باید شیر قطع و وصل و شیر یک طرفه نصب شود.

(۵) در ورود به یک گروه بهداشتی شامل تعدادی لوازم بهداشتی باید شیر قطع و وصل نصب شود مگر آن که لوله ورود به هر یک از لوازم بهداشتی در آن گروه شیر قطع و وصل مستقل داشته باشد.

(۶) در ورود لوله تغذیه آب به هر مخزن آب تحت فشار باید یک شیر قطع و وصل و یک شیر یک طرفه نصب شود.

(۷) در ورود لوله تغذیه به هر مخزن ذخیره آب باید یک شیر قطع و وصل نصب شود.

(۸) در نقطه ورود آب به هر دستگاه آب گرمکن باید شیر قطع و وصل و شیر یکطرفه نصب شود.

ب) شیرهای دیگری که برای حفاظت از شبکه آب آشامیدنی ساختمان لازم است باید برابر (16-3-7) حفاظت آب آشامیدنی باشد.

۴-۵-۳-۱۶ دسترسی به شیرها

الف) شیرهایی که در شبکه لوله‌کشی آب سرد و گرم مصرفی ساختمان نصب میشوند باید روکار و آشکار نصب شوند یا پس از نصب به آسانی قابل دسترسی باشند.

(۱) شیرهایی که روی لوله داخل ترنج زیر کف ساختمان یا زیر کف محوطه نصب میشوند باید با باز کردن یک دریچه قابل دسترسی باشند.

(۲) شیرهایی که روی لوله قائم داخل شفت‌های ساختمان نصب میشوند باید با باز کردن یک دریچه قابل دسترسی باشند.

(۳) شیرهایی که روی لوله افقی داخل سقف كاذب طبقات ساختمان نصب می‌شوند، اگر سقف کاذب قابل برداشتن نباشد باید با باز کردن دریچه‌ای که در سقف کاذب پیش‌بینی می‌شود. قابل دسترسی باشند.

ب) شیرهایی که روی لوله‌کشی آب سرد و آب گرم مصرفی ساختمان قرار می‌گیرند باید با نصب اتصال بازشو مانند مهره ماسوره و فلنج نزدیک به شیر به منظور سهولت تعمیر و تعویض قابل باز کردن و برداشتن باشند.

۶-۳-۱۶ ذخیره‌سازی و تنظیم فشار آب

۱۶-۳-۱۶ ذخیره‌سازی

الف) ذخیره‌سازی آب در صورت لزوم و با تأیید به منظورهای زیر صورت می‌گیرد:

(1) جلوگیری از قطع آب در لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان در مواقعی که آب ورودی از شبکه شهری به ساختمان به علت تعمیر یا علت‌های دیگر قطع شود.

(۲) برای آن که مقدار حداکثر مصرف آب در ساختمان به شبکه آب شهری منتقل نشود.

(۳) کنترل فشار آب مورد نیاز لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان

(۴) منطقه‌بندی توزیع آب در ساختمانهای بلند

(۵) به منظور حفاظت از شبکه آب شهری

ب) در ساختمان‌های مسکونی بیش از ۳ طبقه یا بیش از ده واحد آپارتمانی باید مخزن ذخیره آب با گنجایش دست کم ۷۵ لیتر برای هر نفر پیش‌بینی شود.
پ) محل مخزن آب

(۱) مخزن ذخیره آب نباید در جایی احداث یا نصب شود که در معرض نفوذ سیل یا آب زیرزمینی باشد. این مخزن نباید در محلی قرار گیرد که لوله فاضلاب یا آب غیر بهداشتی از روی آن عبور کند.

(۲) اگر احتمال نفوذ آب زیرزمینی وجود داشته باشد باید در اطراف مخزن به اندازه کافی فضای باز پیش‌بینی شود تا بتوان به طور ادواری مخزن را بازدید کرد و مطمئن شد که آب آلوده به داخل آن نفوذ نمی‌کند.

(۳) اگر مخزن ذخیره آب در داخل ساختمان قرار گیرد باید طوری نصب شود که داخل آن برای بازرسی و تعمیر قابل دسترسی باشد و مخزن در برابر گرما و سرما حفاظت شود. برای اتاقی که مخزن ذخیره آب در آن نصب می‌شود باید تعویض هوا و کف‌شوی پیش‌بینی شود.

(۴) اگر مخزن فلزی ذخیره آب روی بام نصب شود باید برای جلوگیری از یخ زدن آب یا گرم شدن آن مخزن با عایق گرمایی پوشانده شود عایق این مخازن در محل دریچه بازدید باید طوری باشد که دریچه آدم رو آن قابل برداشتن باشد تا بازرسی امکان‌پذیر گردد.

ت) حفاظت مخزن ذخیره آب

(۱) مخزن ذخیره آب باید در برابر اثر آب مقاوم باشد.

(۲) اگر مخزن ذخیره آب فولادی است باید سطوح داخلی و خارجی آن گالوانیزه یا فولادی زنگ ناپذیر باشد.

(۳) اگر مخزن ذخیره آب غیر فولادی یا فولادی غیر گالوانیزه و غیر زنگ ناپذیر باشد، باید سطوح داخلی و خارجی آن با مواد مناسب که در رنگ طعم بو و گوارا بودن آب اثر نگذارد و ایجاد مسمومیت نکند، اندود شود اندود داخل مخزن نباید مواد سربی داشته باشد.

(۴) مخزن ذخیره آب باید دریچه آدم رو داشته باشد تا بازرسی و تعمیر داخلی آن امکان‌پذیر باشد.

(۵) دریچه آدم رو مخزن ذخیره آب باید در زمان بسته بودن کاملاً آب بند و هوابند باشد. این دریچه باید دور از دسترسی اشخاص غیر مسئول باشد و در برابر نفوذ مواد آلاینده و حشرات و کرم‌ها کاملاً حفاظت شود.

ث) اتصالات مخزن ذخیره آب

(۱) روی لوله ورود آب به مخزن باید یک شیر قطع و وصل و یک شیر کنترل از نوع شناور و یا نوع دیگر نصب شود تا از سرریز شدن و اتلاف آب جلوگیری شود.

(۲) لبه زیر دهانه لوله ورود آب به مخزن باید دست کم ۱۰۰ میلی‌متر از روی دهانه لوله سرریز بالاتر باشد تا فاصله هوایی لازم تأمین شود.
(۳) قطر نامی لوله سرریز باید دست کم دو برابر قطر لوله ورود آب به مخزن ذخیره باشد. روی لوله سرریز نباید هیچ شیری نصب شود. لوله سرریز مخزن نباید از جنس قابل انعطاف باشد. انتهای لوله سرریز باید دست کم ۱۵۰ میلی‌متر بالاتر از کف‌شوی یا هر نقطه تخلیه دیگر باشد. انتهای لوله سرریز نباید قابل اتصال به شیلنگ باشد و باید توری مقاوم در برابر خوردگی داشته باشد. لوله سرریز باید در مسیری کشیده شود که احتمال یخ زدن نداشته باشد یا آن که با عایق گرمایی مناسب در برابر یخ زدن حفاظت شود و پیش‌بینی لازم برای جلوگیری از ایجاد سطح یخ زده لغزنده در محل تخلیه آن صورت گیرد لبه زیر دهانه سرریز باید دست کم ۴۰ میلی‌متر از حداکثر سطح آب بالاتر باشد.

(۴) مخزن ذخیره آب باید لوله هواکش داشته باشد تا فشار داخل مخزن همواره برابر فشار جو باشد. قطر نامی لوله هواکش باید دست کم برابر قطر نامی لوله خروج آب از مخزن باشد و دهانه انتهای آن توری مقاوم در برابر خوردگی داشته باشد. این دهانه باید در محل کاملاً محفوظ و دور از دسترس افراد غیر مسئول باشد.

(۵) مخزن ذخیره آب باید در پایین‌ترین نقطه لوله تخلیه داشته باشد که با باز کردن شیر آن بتوان تمام آب مخزن را تخلیه کرد لوله تخلیه مخزن نباید از جنس قابل انعطاف باشد. انتهای لوله تخلیه باید دست کم ۱۵۰ میلی‌متر بالاتر از کف‌شوی یا هر نقطه تخلیه دیگر باشد. انتهای لوله تخلیه نباید قابل اتصال به شیلنگ باشد و باید با توری مقاوم در برابر خوردگی محافظت شود. لوله تخلیه باید در مسیری کشیده شود که احتمال یخ زدن نداشته باشد قطر نامی لوله تخلیه مخزن آب باید دست کم برابر ارقام جدول (16-3-6-1) "ث" (۵) باشد.

(۶) روی لوله ورودی آب به مخزن باید شیر قطع و وصل نصب شود اگر حجم مخزن بیش از ۱۰۰ لیتر باشد دهانه خروجی و دهانه ورودی آب باید در دو سمت مخزن و در مقابل هم قرار گیرند تا از راکد ماندن آب جلوگیری شود.

(۷) اگر حجم ذخیره مورد نیاز آب بیش از ۴۰۰۰ لیتر باشد باید به جای یک مخزن دست کم دو مخزن به طور موازی نصب شود تا هنگام تعمیر یا تمیز کردن یکی از مخازن آب قطع نشود در این حالت هر مخزن باید به طور جداگانه و مستقل به شیرهای ورودی و خروجی آب شیر کنترل شیر تخلیه لوله سرریز و لوله هواکش مجهز باشد.

(۸) در حالتی که تعداد مخازن ذخیره بیش از یک مخزن باشد مجموع گنجایش دو یا چند مخزن دست کم باید برابر حجم ذخیره مورد نیاز باشد.

جدول 16-3-6-1 "ث"(5)- قطر لولۀ تخلیه مخازن ذخیره آب

گنجایش مخزن ذخیره آب (لیتر)	قط نامی لوله تخلیه
	میلی‌متر	اینچ
تا 2500	25	1
2501 تا 5000	40
5001 تا 10000	50	2
10001 تا 20000	65
20001 تا 30000	80	3
بیش از 30000	100	4

۲-۶-۳-۱۶ تنظیم فشار آب

الف) برای تأمین با تنظیم فشار در شبکه لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان در موارد لزوم و با تأیید باید یکی از سیستم‌های زیر یا ترکیبی از آنها طراحی و نصب شود:

- پمپ و مخزن ذخیره مرتفع

- پمپ و مخزن تحت فشار بدون دیافراگم

- پمپ و مخزن تحت فشار با دیافراگم

- سیستم افزایش فشار بدون مخزن تحت فشار

- شیر فشار شکن از نوع قابل تنظیم

(۱) نصب مستقیم پمپ روی لوله انشعاب آب شهر مجاز نیست.

(۲) چنانچه پمپ آبرسانی در زیرزمین ساختمان نصب می‌شود باید برای آن فونداسیون به ارتفاع دست کم ۵۰۰ میلی‌متر پیش‌بینی گردد. نصب پمپ در حوضچه مجاز نیست.

(۳) کلیه قسمت‌های پمپ که با آب در تماس هستند باید از مصالحی باشند که از نظر ترکیبات سرب و مواد مضر به سلامتی با استانداردهای آب آشامیدنی مطابقت داشته باشد.

ب) پمپ و مخزن ذخیره مرتفع

(۱) نکاتی که در (۱۶-۳-۶-۱) ذخیره‌سازی در مورد محل استقرار حفاظت اتصالات و دیگر الزامات مخازن ذخیره آب مقرر شده است در مورد مخازن ذخیره مرتفع نیز باید رعایت شود.

پ) پمپ و مخزن تحت فشار - بدون دیافراگم

(۱) در این سیستم باید روی مخزن یا کلکتور خروجی پمپ شیر اطمینان مورد تأیید نصب شود.

(۲) شیر اطمینان باید طوری انتخاب و تنظیم شود که در فشاری برابر حداکثر فشار کار مجاز مخزن باز شود و آب را تخلیه کند.

(۳) لوله تخلیه شیر اطمینان نباید از جنس قابل انعطاف باشد. تخلیه آب از این لوله باید به طور ثقلی صورت گیرد.

(۴) انتهای لوله تخلیه آب شیر اطمینان باید تا نزدیک نقطه تخلیه مناسبی کف‌شوی یا یکی از لوازم بهداشتی ادامه یابد. لوله تخلیه نباید مستقیماً به لوله فاضلاب متصل شود.

(۵) فشار هوای داخل مخزن باید به کمک کمپرسور هوا تأمین شود.

ت) پمپ و مخزن تحت فشار - دیافراگمی

(۱) روی کلکتور آب باید شیر اطمینان مورد تأیید نصب شود.

(۲) شیر اطمینان باید در فشاری برابر حداکثر فشار کار مجاز مخزن باز شود و آب را تخلیه کند.

(۳) لوله تخلیه شیر اطمینان نباید از جنس قابل انعطاف باشد. تخلیه آب از این لوله باید به طور ثقلی صورت گیرد.

(۴) انتهای لوله تخلیه آب شیر اطمینان بای? ? تا نزدیک نقطه تخلیه مناسبی کف‌شوی با یکی از لوازم بهداشتی ادامه یابد. لوله تخلیه نباید مستقیماً به لوله فاضلاب متصل شود.

ث) سیستم افزایش فشار بدون مخزن تحت فشار

(۱) انتخاب و تنظیم این سیستم باید به ترتیبی باشد که حداقل فشار مورد نیاز پشت شیرهای برداشت آب مقرر شده در این مبحث را به طور خودکار تنظیم کند و روی شیرهای برداشت آب فشاری بیش از آنچه در این مقررات معین شده ایجاد ننماید.

ج) کاهش فشار آب

(۱) اگر فشار ورودی به لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان یا قسمتی از آن بیش از ارقامی باشد که در این مبحث از مقررات معین شده است باید شیر فشار شکن قابل تنظیم یا هر سیستم مورد تأیید دیگری به منظور کاهش فشار آب تا میزان مورد نیاز نصب شود.

(۲) روی لوله خروجی از شیر فشار شکن یا هر سیستم کاهش فشار دیگر باید شیر اطمینان فشاری نصب شود.

۷-۳-۱۶ حفاظت آب آشامیدنی

۱-۷-۳-۱۶ کلیات

الف) لوله‌کشی توزیع آب آشامیدنی در ساختمان (یا ملک) باید به ترتیبی طرح نصب و نگهداری شود که از هرگونه آلوده شدن با آب غیر آشامیدنی و دیگر مایعات مواد جامد یا گازی که ممکن است از طریق اتصال مستقیم یا از طریق هر اتصال دیگری به آن وارد شود یا در آن نفوذ کند حفاظت شود.

ب) اگر در ساختمان غیر از لوله‌کشی آب آشامیدنی لوله‌کشی دیگری مخصوص آب یا دیگر مایعات غیر آشامیدنی وجود داشته باشد هر یک از این دو شبکه لوله‌کشی باید با رنگ یا برچسب‌های فلزی مورد تأیید مشخص شود به طوری که شناسایی هر یک از این دو شبکه لوله‌کشی به آسانی امکان‌پذیر باشد.

۲-۷-۳-۱۶ اتصال مستقیم

الف) اتصال مستقیم بین لوله‌کشی آب آشامیدنی و لوله‌کشی آب غیر آشامیدنی مجاز نیست مگر آن که با نصب لوازم مورد تأیید از برگشت جریان جلوگیری شود.

ب) اتصال مستقیم بین لوله‌کشی توزیع آب سرد و لوله‌کشی آب گرم مصرفی مجاز نیست مگر آن که با نصب لوازم مورد تأیید از برگشت جریان جلوگیری شود.

پ) اتصال مستقیم بین لوله‌کشی آب آشامیدنی که از شبکه آب شهری تغذیه می‌شود و شبکه لوله‌کشی آب آشامیدنی که از منابع خصوصی تغذیه می‌شود. مجاز نیست.

ت) اتصال مستقیم لوله‌کشی آب آشامیدنی به لوله‌کشی فاضلاب و آب باران مجاز نیست.

۳-۷-۳-۱۶ لوازم جلوگیری از برگشت جریان

الف) لوازم و شیرهایی که برای جلوگیری از برگشت جریان آب ناشی از فشار معکوس یا مکش سیفونی به کار میرود باید برابر الزامات این قسمت از مقررات و از نظر مشخصات ساخت و آزمایش طبق یکی از استانداردهای معتبر و مورد تأیید باشد.

ب) فاصله هوایی

(1) حداقل فاصله هوایی قائم باید از زیر دهانه خروجی لوله آب آشامیدنی تا تراز روی لبه سرریز آب هر یک از لوازم بهداشتی هر مخزن آب یا هر نوع دهانه تخلیه دیگر که آب در آن می‌ریزد. اندازه گیری شود.

پ) شیر یک طرفه

(۱) شیر یک طرفه‌ای که برای جلوگیری از برگشت جریان آب به داخل لوله‌کشی آب آشامیدنی نصب می‌شود باید از نوع فنردار با نشیمن آب بند باشد و فقط در یک جهت به آب اجازه جریان دهد و در جهت دیگر هیچ نشتی نداشته باشد.

(۲) شیر یک طرفه دوتایی باید شامل دو عدد شیر یک طرفه فنر دار با نشیمن آب بند باشد که پشت سر هم روی لوله نصب می‌شود بین این دو شیر یک طرفه یک اتصال برداشت آب برای آزمایش با شیر قطع و وصل قرار میگیرد دو طرف این مجموعه باید شیرهای قطع و وصل نصب شود.

(۳) شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک طرفه باید شامل دو عدد شیر یک طرفه فنردار با نشیمن آب بند باشد. در فاصله بین این دو شیر یک طرفه یک شیر اطمینان اختلاف فشار نصب می‌شود. دو طرف این مجموعه شیرهای قطع و وصل و در بین آن یک شیر برداشت برای آزمایش نصب می‌شود وقتی فشار بین دو شیر یک طرفه بیش از فشار آب بالا دست (ورود آب) باشد شیر اطمینان باز و مقداری آب خارج می‌شود.

ت) خلاشكن

(1) خلا شکن اتمسفریک یا فشاری (فنردار) که برای جلوگیری از برگشت جریان ناشی از مکش سیفونی نصب می‌شود باید از نظر مشخصات ساخت و آزمایش طبق یکی از استانداردهای معتبر و مورد تأیید باشد.

(۲) در صورت کاهش فشار آب داخل شبکه لوله‌کشی آب آشامیدنی به کمتر از فشار اتمسفر خلا شکن باید بتواند بلافاصله راه ارتباطی بین شبکه لوله‌کشی و مسیر خروجی آب را مسدود نموده و با وارد نمودن هوا به مسیر خروجی فشار داخلی آن را به فشار اتمسفر برساند تا با تخليه ثقلی آب باقی مانده در مسیر خروجی از برگشت جریان آب به داخل شبکه لوله‌کشی جلوگیری شود خلا شکن نباید زیر هود آشپزخانه با هر جای دیگری که هوای آلوده دارد قرار گیرد. عملکرد خلا شکن اتمسفریک در حالات جریان نرمال آب و مکش سیفونی در شکل‌های زیر نشان داده شده است.

ت) جدول (۱۶-۳-۷-۳)"ث" کاربرد انواع مختلف لوازم جلوگیری از برگشت جریان را نشان می‌دهد.

جدول 16-3-7-3 "ث"- کاربرد انواع مختلف روش‌های جلوگیری از برگشت جریان

روش جلوگیری از برگشت جریان	درجۀ آلودگی	کاربرد	شمارۀ استاندارد
فاصلۀ هوایی	ظاهری1 - غیربهداشتی2	فشار معکوس - مکش سیفونی	ASME A112.1.2 ASME A112.1.3
نصب شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک‌طرفه	ظاهری - غیربهداشتی	فشار معکوس - مکش سیفونی	ASSE 1013 AWWA C511 CSA B64.4
نصب شیر یک‌طرفۀ دوتایی	ظاهری	فشار معکوس - مکش سیفونی	ASSE 1015 AWWA C510
نصب شیر یک‌طرفۀ دوتایی با شیر تخلیه بین آن‌ها	ظاهری	فشار معکوس - مکش سیفونی	ASSE 1012 CSA B64.3
نصب خلأشکن اتمسفریک	ظاهری - غیربهداشتی	فقط مکش سیفونی	ASSE 1001 CSA B64.1.1
نصب خلأشکن فشاری	ظاهری - غیربهداشتی	فقط مکش سیفونی	ASSE1020 CSA B64.1.2
نصب خلأشکن برای شیر سرشیلنگی	ظاهری - غیربهداشتی	فشار معکوس - مکش سیفونی	ASSE1011 CSA B64.2
1- آلودگی ظاهری: آلودگی آب در حدی که کیفیت آن از نظر سلامت عمومی غیر بهداشتی نباشد ولی خصوصیات ظاهری آن، مانند رنگ، طعم، بو و غیره در حدی باشد که نتوان آن را به عنوان آب آشامیدنی مناسب دانست. 2- آلودگی غیر بهداشتی: آلودگی آب در حدی که کیفیت آن از نظر سلامت عمومی غیر بهداشتی باشد و موجب مسمومیت یا انتشار بیماری یا آسیب‌های مشابه گردد.

۴-۷-۳-۱۶ حفاظت دهانه‌های خروج آب

الف) دهانه‌های خروج آب از شیرهای برداشت آب آشامیدنی باید طبق یکی از روش‌های مقرر در این ردیف حفاظت شوند.

ب) حفاظت با فاصله هوائی دهانه‌های خروج آب از شیرهای برداشت آب آشامیدنی باید با فاصله هوایی حفاظت شوند. فاصله هوایی قائم بین لبه زیر دهانه خروج آب تا روی لبه سرریز آب لوازم بهداشتی مخازن آب یا هر دستگاه دریافت کننده آب دیگر باید دست کم برابر ارقام جدول (۱۶-۳-۷-۴) "ب" باشد.

جدول 16-3-7-4 "ب"- حداقل فاصلۀ هوایی برای دهانه‌های خروج آب

لوازم بهداشتی	حداق فاصله هوایی
	دور از دیوار1	نزدیک دیوار
شیر دست‌شویی و لوازم بهداشتی دیگر که قطر مؤثر دهانۀ خروج آب آنها بیش از 15 میلی‌متر ( اینچ) نباشد.	25 میلی‌متر (1 اینچ)	40 میلی‌متر ( اینچ)
شیرهای گردن غازی سینک‌های شستشو و لگن‌های رخت‌شویی یا لوازم بهداشتی دیگری که قطر مؤثر دهانۀ خروج آب آن‌ها بیش از 20 میلی‌متر ( اینچ) نباشد.	40 میلی‌متر (اینچ)	65 میلی‌متر ( اینچ)
شیر پرکن وان‌هایی که روی بدنه وان نصب می‌شود و لوازم بهداشتی مشابه دیگری که قطر مؤثر دهانۀ خروج آب آن‌ها بیش از 25 میلی‌متر (1 اینچ) نباشد.	50 میلی‌متر (2 اینچ)	80میلی‌متر (3 اینچ)
آب‌خوری و خروجی‌های دیگر آب که قطر مؤثر دهانۀ خروج آب آن‌ها بیش از 15 میلی‌متر ( اینچ) نباشد.	25 میلی‌متر (1 اینچ)	40 میلی‌متر ( اینچ)
دهانه‌های خروجی آب لوازمی که قطر مؤثر دهانۀ خروج آب آن‌ها بیش از 25 میلی‌متر (1 اینچ) باشد.	دو برابر قطر2 مؤثر دهانه	سه برابر قطر2 مؤثر دهانه
1- ارقام برای حالتی است که لبه دهانه خروج آب، از یک دیوار فاصله‌ای بیش از 3 برابر قطر موثر دهانه خروج آب یا از دو دیوار مجاور فاصله‌ای بیش از 4 برابر قطر مؤثر دهانۀ خروج آب داشته باشد. 2- حداقل فاصلۀ هوایی در مخازن ذخیره آب آشامیدنی نباشد کمتر از 100 میلی‌متر باشد.

(۱) دهانه خروج آب از شیر یا لوله که آب را به کف‌شوی یا هر دهانه آزاد فاضلاب یا آب باران می‌ریزد باید دست کم ۱۵۰ میلی‌متر با دهانه فاضلاب یا آب باران فاصله هوایی قائم داشته باشد.

(۲) برای حفاظت دهانه خروج آب از شیر سرشیلنگی باید از لوازمی غیر از فاصله هوایی استفاده شود.

(۳) شیر برداشت یا تخلیه لوله‌کشی آب آشامیدنی اگر در تراز پائین تر از سطح خاک قرار گیرد باید در حوضچه مورد تأیید نصب شود کف حوضچه باید تخلیه داشته باشد و اطمینان حاصل شود که آب در آن جمع نخواهد شد. دهانه خروجی شیر تخلیه باید نسبت به کف حوضچه دست کم ۱۵۰ میلی‌متر فاصله هوایی قائم داشته باشد.

پ) حفاظت با خلا شکن:

(۱) شیر سرشیلنگی در شبکه لوله‌کشی آب آشامیدنی که برای آبیاری فضاهای سبز یا هر مصرف کننده دیگری کاربرد دارد و یا هر شیر برداشت که امکان اتصال شیلنگ به آن وجود دارد، باید با یک خلا شکن اتمسفریک یا فشاری فنر دار و یک شیر یک طرفه حفاظت شود.

(۲) شیر سرشیلنگی در موارد زیر نیاز به حفاظت ندارد.

شیرهای تخلیه آب گرم کن و دیگ آب گرم که فقط برای تخلیه این دستگاه‌ها کاربرد دارند.

شیر سر شیلنگی تغذیه آب ماشین رختشویی و ماشین ظرفشویی در صورتی که مانع برگشت جریان روی این دستگاه‌ها پیش‌بینی شده باشد.

(۳) دوش شیلنگی دوش کمر (تلفنی باید با نصب یک خلاشکن اتمسفریک یا فشاری (فنر دار) و یک شیر یک طرفه حفاظت شود.

(۴) خلا شکن باید طوری نصب شود که سطح تراز بحرانی آن دست کم ۱۵۰ میلی‌متر بالاتر از تراز لبه سرریز لوازم بهداشتی یا بالاترین نقطه خروج آب در پایین دست آن قرار گیرد. خلا شکن آتمسفریک باید طوری نصب شود که قطعه متحرک آن حرکت قائم رو به بالا و پایین داشته باشد.

(۵) خلا شکن برای حفاظت آب آشامیدنی روی انشعاب تغذیه دستگاه لگن شوی در بیمارستان و درمانگاه باید طوری نصب شود که سطح تراز بحرانی آن دست کم ۱۵۰۰ میلی‌متر بالاتر از کف تمام شده باشد.

(۶) خلا شکن برای حفاظت آب آشامیدنی روی انشعاب شیر سرشیلنگی یا هر شیر برداشت که امکان اتصال شیلنگ به آن وجود دارد در محیط‌های بیمارستانی و آزمایشگاهی باید طوری نصب شود که سطح تراز بحرانی آن دست کم ۱۸۰۰ میلی‌متر بالاتر از کف تمام شده باشد.

(۷) نصب خلا شکن به تنهایی برای جلوگیری از برگشت جریان ناشی از فشار معکوس کافی نیست.

۵-۷-۳-۱۶ اتصال به لوازم بهداشتی

الف) فلاش تانک مخصوص شستشوی توالت یا یورینال

(۱) لبه زیر دهانه ورود آب از شیر شناور به فلاش تانک باید دست کم ۲۵ میلی‌متر از لبه روی دهانه لوله سرریز آب تانک بالاتر باشد.

(۲) اتصال آب از شبکه توزیع آب آشامیدنی به فلاش تانک باید با نصب یک شیر قطع و وصل و یک شیر شناور مورد تأیید و فاصله هوایی ذکر شده در ردیف (۱۶-۳-۷-۵) "الف" (۱) حفاظت شود.

ب) فلاش والو مخصوص شستشوی توالت یا یورینال

(۱) اتصال آب از شبکه توزیع آب آشامیدنی به فلاش والو باید با نصب یک شیر یک طرفه و یک خلاشكن یا با نصب شیر یک طرفه دوتایی حفاظت شود.

(۲) اگر فلاش والو از نوعی باشد که در آن مانع برگشت جریان پیش‌بینی شده باشد نصب لوازم دیگری لازم نیست.

پ) بیده

(1) اتصال لوله‌کشی توزیع آب آشامیدنی به نوعی از بیده که آب فشان مغروق دارد، مطلقاً ممنوع است.

(۲) تغذیه آب بیده تنها در صورتی مجاز است که آب مورد نیاز آن از تانک آب جداگانه و مخصوص آن بیده تأمین شود. این تانک باید با فاصله هوایی از شبکه توزیع آب ساختمان جدا باشد.

ت) شیر مخلوط

(۱) شیر مخلوط آب سرد و آب گرم مصرفی که روی لوازم بهداشتی یا هر نوع مصرف کننده دیگر آب آشامیدنی نصب می‌شود باید مجهز به شیر یک طرفه در مسیرهای ورود آب سرد و آب گرم به شیر باشد. استفاده از شیر مخلوط فاقد شیر یک طرفه به شرطی مجاز است که روی اتصال آب سرد به شیر مخلوط یک شیر یک طرفه نصب شود و دهانه مشترک خروج آب از شیر قابل مسدود شدن نباشد.

۶-۷-۳-۱۶ انشعاب آب برای مصارف دیگر

الف) تغذیه آب تأسیسات گرمایی و سرمایی

(۱) انشعاب آب از شبکه لوله‌کشی آب آشامیدنی برای تغذیه تأسیسات گرمایی با آب گرم کننده یا بخار و نیز برای تغذیه تأسیسات سرمایی با آب سرد کننده باید با پیش‌بینی فاصله هوایی نصب یک شیر یک طرفه دوتایی یا نصب شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک طرفه حفاظت شود.

(۲) اگر به داخل لوله‌کشی تأسیسات گرمایی یا تأسیسات سرمایی محلول‌های شیمیایی تزریق شود انشعاب آب باید با فاصله هوایی یا نصب شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک طرفه حفاظت شود.

ب) انشعاب آب برای تغذیه لوله‌کشی آب آتش نشانی

(۱) برای تغذیه لوله‌کشی آب آتش نشانی از شبکه لوله‌کشی آب مصرفی ساختمان باید روی لوله انشعاب آب یک شیر قطع و وصل و یک شیر یک طرفه دوتایی یا شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک طرفه نصب شود.

پ) انشعاب آب برای تغذیه ماشین رخت شویی و ماشین ظرفشویی

(۱) اتصال آب برای تغذیه ماشین رختشویی و ماشین ظرف شویی و دستگاه‌های مشابه دیگر باید با فاصله هوایی یا یک شیر یک طرفه و یک خلا شکن حفاظت شود.

(۲) در صورتی که در این ماشین‌ها مانع جلوگیری از برگشت جریان پیش‌بینی شده باشد، نصب این لوازم روی لوله انشعاب لازم نیست.

ت) انشعاب آب برای تغذیه مصارف تحت فشار

(۱) انشعاب آب آشامیدنی برای تغذیه دستگاه‌ها و تأسیساتی که مصرف کننده آب غیر آشامیدنی هستند و ممکن است تحت فشار داخلی قرار گیرند باید با فاصله هوایی شیر یک طرفه دوتایی یا شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک طرفه حفاظت شود.

ث) انشعاب آب برای تغذیه سختی گیر

(۱) انشعاب آب از لوله‌کشی آب آشامیدنی ساختمان برای تغذیه سختی گیر باید با فاصله هوایی یا نصب یک شیر یک طرفه دوتایی حفاظت شود.

ج) دستگاه‌های تصفیه آب

(۱) انشعاب آب از لوله‌کشی آب آشامیدنی ساختمان برای تغذیه تأسیسات تصفیه آب باید با پیش‌بینی فاصله هوایی یا نصب یک شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک طرفه حفاظت شود.

چ) سیستم تولید و توزیع آب گرم مصرفی

(۱) انشعاب آب از لوله‌کشی آب آشامیدنی برای تغذیه سیستم تولید و توزیع آب گرم مصرفی باید با فاصله هوایی یا نصب یک شیر یک طرفه حفاظت شود.

۷-۷-۳-۱۶ محل نصب مانع برگشت جریان

الف) هر یک از لوازم جلوگیری از برگشت جریان آب باید در محل قابل دسترسی و تعمیر نصب شود.

ب) مانع برگشت جریان از نوع شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک طرفه باید به طور ادواری آزمایش شود و نسبت به درستی کار آن اطمینان حاصل گردد.

۸-۷-۳-۱۶ حفاظت لوله‌های آب زیرزمینی

الف) لوله‌های توزیع آب مصرفی ساختمان در داخل ترنج زیر سطح محوطه یا زیر کف ساختمان باید از لوله‌های فاضلاب دست کم ۱٫۵ متر فاصله افقی داشته باشند مگر این که تر از زیر لوله آب مصرفی دست کم ۳۰۰ میلی‌متر از روی لوله فاضلاب بالاتر باشد. این فاصله باید با خاک کوبیده شده پر شود.

ب) اگر مسیر خط لوله توزیع آب مصرفی در زیر زمین ناگزیر باید مسیر خط لوله فاضلاب را قطع کند، در این صورت باید زیر لوله آب مصرفی دست کم ۳۰۰ میلی‌متر از روی لوله فاضلاب فاصله قائم داشته باشد. این فاصله باید با خاک کوبیده شده پر شود.

۸-۳-۱۶ لوله‌کشی توزیع آب گرم مصرفی

۱-۸-۳-۱۶ لزوم آب گرم مصرفی

الف) در هر ساختمان یا ملک که محل سکونت یا اقامت انسان باشد همه لوازم بهداشتی‌ای که برای حمام کردن شستشو پخت و پز تمیزکاری رختشویی و نگهداری ساختمان در آن نصب شده اند باید با آب گرم مصرفی هم تغذیه شوند.

(۱) در هر ساختمان یا ملک که محل سکونت یا اقامت نباشد ممکن است فقط لوازم بهداشتی مخصوص شستشو و حمام کردن با آب گرم مصرفی تغذیه شوند.

۲-۸-۳-۱۶ دما و فشار کار

الف) حداکثر دمای کار طراحی شبکه لوله‌کشی آب گرم مصرفی باید ۸۰ درجه سلسیوس باشد.

ب) حداکثر دمای آب گرم مصرفی لوازم بهداشتی در نقطه خروج آب از شیر جز در ساختمانهای ویژه باید برابر ارقام زیر کنترل شود.

- وان                 ۴۹ درجه سلسیوس  

- دوش              ۴۳ درجه سلسیوس

- دستشویی       ۴۳ درجه سلسیوس

- سینک             ۶۰ درجه سلسیوس

(۱) دمای مورد نیاز آب گرم مصرفی در هر مورد باید به کمک شیرهای مخلوط دستی یا خودکار کنترل شود. 

(۲) در ساختمان‌های ویژه مانند کودکستان دبستان خانه سالمندان ساختمانهای درمانی و موارد مشابه دیگر که دمای مورد نیاز از ارقام بالا کمتر باشد باید دمای مورد نیاز به کمک شیرهای مخلوط دستی یا خودکار کنترل شود.

پ) فشار کار طراحی شبکه لوله‌کشی آب گرم مصرفی باید دست کم ۱۰ بار باشد.

۳-۸-۳-۱۶ لزوم حفظ دمای آب گرم مصرفی

الف) برای جلوگیری از اتلاف آب لوله‌کشی توزیع آب گرم مصرفی باید لوله برگشت داشته باشد تا آب گرم مصرفی همواره گردش داشته باشد و دمای آب گرم خروجی به هنگام باز کردن شیرهای برداشت آب از ارقام مقرر شده کمتر نباشد.

(۱) ممکن است به جای لوله برگشت دمای آب لوله‌کشی توزیع آب گرم مصرفی را با روش‌های دیگری از جمله نصب نوارهای گرم کننده روی خطوط لوله در حد مورد نیاز به طور خودکار کنترل کرد.

(۲) در صورتی که طول خط لوله توزیع آب گرم مصرفی از آب گرم کن تا دورترین مصرف کننده بیش از ۱۰ متر باشد باید به کمک لوله، برگشت یا روشهای دیگر دمای آب گرم مصرفی داخل لوله را از آب گرم کن تا فاصله حداکثر ۱۰ متر از دورترین مصرف کننده‌ها در حدود ارقام مقرر نگاه داشت.

ب) اگر مسیر لوله‌کشی مناسب باشد و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد ترجیح دارد گردش آب گرم از طریق لوله برگشت تا آب گرم کن بدون نصب پمپ و با استفاده از کاهش وزن مخصوص آب در دمای بالاتر که آب گرم را به سمت بالا می‌راند صورت گیرد.

(۱) در صورت لزوم باید برای گردش آب در لوله برگشت روی این لوله پمپ نصب شود.

(۲) در صورت نصب پمپ روی لوله برگشت آب گرم مصرفی باید برای پمپ کلید خودکار یا دستی پیش‌بینی شود تا در مواقعی که گردش آب گرم مصرفی لازم نباشد بتوان پمپ را خاموش کرد.

۴-۸-۳-۱۶ عایق‌کاری

الف) لوله‌کشی توزیع آب گرم مصرفی به منظور کاهش اتلاف انرژی باید برابر الزامات مقرر شده در این قسمت عایق شوند.

ب) عایق‌کاری لوله‌ها در لوله‌کشی | آب گرم مصرفی باید طبق جدول (16-3-8-4) "ب" صورت گیرد.

جدول 16-3-8-4 "ب"- حداقل ضخامت عایق لوله‌های آب گرم مصرفی (میلی‌متر)

دمای طراحی آب گرم مصرفی (oC)	دمای محیط (oC)	قابلیت هدایت گرمایی عایق (W/m.K)	قطر نامی لوله (میلی‌متر)
			انشعاب تا 50*	تا 25	32 تا 50	65 و بیشتر
تا 60	24	0/034	ضخامت عایق (میلی‌متر)
			15	15	25	40

۵-۸-۳-۱۶ اتصال به لوازم بهداشتی

الف) اتصال لوله آب گرم مصرفی به لوازم بهداشتی که مصرف کننده آب گرم هستند، باید به شیر طرف چپ باشد.

۶-۸-۳-۱۶ آب گرم کن

الف) طراحی و نصب آب گرم کن با یا بدون مخزن ذخیره مخصوص تولید آب گرم مصرفی مورد نیاز لوازم بهداشتی و دیگر مصرف کننده‌های آب گرم مصرفی ساختمان باید با رعایت الزامات مقرر شده در این قسمت از مبحث شانزدهم و نیز الزامات مقرر شده در “مبحث چهاردهم - تأسیسات مکانیکی ساختمان” انجام گیرد.

ب) ظرفیت ذخیره یا ظرفیت لحظه‌ای آب گرم کن باید به اندازه‌ای انتخاب شود که پاسخ گوی حداکثر مصرف ساعتی یا لحظه‌ای آب گرم مصرفی مورد نیاز جمعیت ساکن در ساختمان باشد.

پ) فشار کار

(1) حداکثر فشار کار مجاز آب گرم کن باید دست کم ۱۰ بار باشد.

(۲) حداکثر فشار کار مجاز آب گرم کن باید در محل مناسب و به صورت با دوام و دائمی روی آن نقش شده باشد.

(۳) اگر فشار عملکرد سیستم توزیع آب گرم مصرفی در محل نصب آب گرم کن به هر علت بیش از ۱۰ بار باشد حداکثر فشار کار مجاز آب گرم کن نباید کمتر از حداکثر فشار عملکرد سیستم باشد.

ت) تخلیه آب گرم کن

(۱) در پایین‌ترین نقطه آب گرم کن یا مخزن ذخیره آب گرم مصرفی باید شیر تخلیه از نوع مورد تأیید، نصب شود.

ث) عایق گرمایی

(۱) آب گرم کن و مخزن ذخیره آب گرم مصرفی باید با عایق گرمایی در برابر اتلاف انرژی گرمایی حفاظت شود.

(۲) ضخامت عایق گرمایی باید طوری انتخاب شود که تلفات انرژی گرمایی از سطوح خارجی آن از ۴۷ وات بر متر مربع بیشتر نباشد در محاسبه اتلاف انرژی دمای محیط محل نصب دستگاه نباید از ۱۸ درجه سلسیوس بیشتر گرفته شود.

ج) لوازم ایمنی

(۱) آب گرم کن باید شیر اطمینان فشار و شیر اطمینان دما یا شیر اطمینان ترکیبی فشار - دماء از نوع مورد تأیید داشته باشد.

(۲) ظرفیت تخلیه شیر اطمینان باید برای ظرفیت گرمایی آب گرم کن مناسب باشد.

شیر اطمینان دما باید حداکثر برای تخلیه در دمای ۹۹ درجه سلسیوس تنظیم شود.

(۴) شیر اطمینان فشار باید برای تخلیه آب در فشار حداکثر ۱۰ بار تنظیم شود مگر این که فشار عملکرد آب گرم کن به هر علت بیش از ۱۰ بار باشد که در این صورت شیر اطمینان باید روی حداکثر فشار کار مجاز آب گرم کن تنظیم شود.

(۵) شیر اطمینان باید در قسمت بالای آب گرم کن یا مخزن ذخیره آب گرم مصرفی و طوری نصب شود که دهانه ورود آب به آن در ارتفاع ۱۵۰ میلی‌متر پایین تر از تراز سطح بالای مخزن قرار گیرد.

(۶) بین آب گرم کن با مخزن ذخیره آب گرم مصرفی و شیر اطمینان نباید هیچ شیر دیگری نصب شود.

(۷) لوله تخلیه شیر اطمینان باید از نوع غیر قابل انعطاف و مناسب برای کار در دمای ۹۹ درجه سلسیوس باشد.

(۸) قطر نامی لوله تخلیه آب از شیر اطمینان باید دست کم برابر قطر دهانه خروجی شیر اطمینان باشد.

(۹) تخلیه آب از لوله تخلیه شیر اطمینان باید به طور ثقلی انجام گیرد و شیب لوله همواره به طرف نقطه تخلیه باشد. روی این لوله نباید هیچ شیری نصب شود.

(۱۰) مسیر لوله تخلیه شیر اطمینان باید طوری انتخاب شود که خروج آب موجب خسارت و خرابی نشود ایجاد خطر نکند و سر و صدای آن باعث مزاحمت نشود این لوله باید در برابر احتمال یخ زدن حفاظت شود.

(۱۱) انتهای لوله تخلیه شیر اطمینان باید با دهانه باز و بدون دنده باشد و آب تخلیه شده با فشار جو به نزدیک نقطه تخلیه برسد. اتصال این لوله به شبکه لوله‌کشی فاضلاب ساختمان باید از نوع غیر مستقیم و با فاصله هوایی صورت گیرد. اتصال مستقیم این لوله به شبکه لوله‌کشی فاضلاب ساختمان مجاز نیست.

چ) کنترل دمای آب گرم کن

(۱) آب گرم کن باید به کنترل خودکار دما مجهز باشد به طوری که بتوان به کمک آن دمای آب گرم مصرفی را از حداقل تا حداکثر مورد نیاز تنظیم کرد.

ح) قطع و وصل انرژی

(۱) اگر آب گرم کن از نوع برقی است باید برای قطع و وصل انرژی ورودی به آن کلید جداگانه و مستقلی پیش‌بینی شود.

(۲) اگر آب گرم کن با شعله مستقیم سوخت مایع یا گاز کار میکند باید روی لوله ورودی سوخت به مشعل آن شیر جداگانه و مستقلی پیش‌بینی شود.

(۳) اگر آب گرم کن انرژی گرمایی خود را از آب گرم کننده یا بخار میگیرد باید روی لوله آب گرم کننده یا بخار ورودی به آن شیر جداگانه و مستقلی پیش‌بینی شود.

۹-۳-۱۶ ضد عفونی آزمایش

۱-۹-۳-۱۶ ضد عفونی

الف) كليات

(۱) لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان پیش از بهره برداری باید طبق الزامات مقرر شده از طرف مرجع ذیصلاح قانونی ضدعفونی شود.

(۲) در صورتی که چنین الزاماتی رسماً منتشر نشده باشد، ضد عفونی باید طبق الزامات مقرر شده در این قسمت از مقررات صورت گیرد.

(۳) عمل ضد عفونی باید پس از آزمایش نشت لوله‌کشی و پیش از نصب لوازم بهداشتی صورت گیرد.

ب روش ضد عفونی کردن

(۱) ابتدا باید لوله‌کشی با آب آشامیدنی کاملا شستشو داده شود و داخل لوله‌ها از مواد زائد و زیان آور کاملا پاک گردد. شستشو باید تکرار شود تا آب خروجی از دهانه‌های باز کاملاً تمیز و عاری از مواد زائد و آلوده گردد.

(۲) سپس لوله‌کشی باید با محلول کلر با غلظت ۵۰ میلی گرم در لیتر (50PPM) پر شود و همه شیرها و دهانه‌های باز به مدت ۲۴ ساعت بسته شود میتوان مدت ضد عفونی را ۳ ساعت و غلظت محلول کلر را ۲۰۰ میلی گرم در لیتر (200PPM) تعیین کرد.

(3) پس از آن باید لوله‌کشی را از محلول کلر خالی کرد و با آب آشامیدنی دوباره شستشو کرد تا زمانی که آب خروجی از دهانه‌های باز بدون کلر باشد.

(۴) پس از انجام کامل عمل ضد عفونی باید نمونه آب برای آزمایش میکروب شناسی برداشته شود. اگر نتیجه آزمایش نشان دهد که هنوز در لوله‌ها یا دیگر اجزای لوله‌کشی آلودگی باقی است. باید با تأیید ناظر ساختمان عمل ضد عفونی به ترتیب بالا تکرار شود.

2-9-3-16 آزمایش نشت

الف) كليات

(۱) آزمایش نشت شبکه لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان باید طبق الزامات مندرج در این قسمت از مقررات انجام شود.

(۲) ممکن است آزمایش لوله‌کشی قسمت به قسمت در جریان پیشرفت کار یا به طور کامل پس از نصب کلیه لوله‌ها و اجزای دیگر لوله‌کشی صورت گیرد.

(۳) پیش از انجام آزمایش و تأیید لوله‌کشی هیچ یک از اجزای لوله‌کشی نباید با عایق یا اجزای ساختمان پوشانده شود. در هنگام آزمایش همه اجزای لوله‌کشی باید آشکار و قابل بازرسی باشد.

(۴) علاوه بر آزمایش قسمت به قسمت یا کامل لوله‌کشی باید پس از خاتمه کار و نیز پس از نصب لوازم بهداشتی آزمایش فشار با آب انجام گیرد.

ب) روش انجام آزمایش

(۱) پس از خاتمه لوله‌کشی و پیش از نصب لوازم بهداشتی باید دهانه‌های باز به طور موقت بسته شود و لوله‌کشی با آب به تدریج پر شود و کاملاً هواگیری گردد. پیش از اقدام به آزمایش باید شبکه لوله‌کشی را به مدت حداقل دو روز پر از آب نگاه داشت.

(۲) آزمایش فشار باید با آب و به کمک تلمبه مخصوص مجهز به فشار سنج و با فشار حداقل ۱۰ بار در پایین‌ترین نقطه شبکه لوله‌کشی مورد آزمایش انجام شود فشار سنج باید در پائین‌ترین قسمت لوله‌کشی مورد آزمایش نصب شود و کنترل شود که هیچ یک از قطعات و اجزای لوله‌کشی نباید با فشار کمتر از ۶ بار یا حداکثر فشار عملکرد آن هر کدام که بیشتر باشد. آزمایش شود.

(۳) مدت آزمایش باید حداقل یک ساعت باشد در این مدت اگر شکستگی با نشت آب مشاهده شود، باید آزمایش فشار آب پس از رفع عیب تکرار شود.

(۴) پس از نصب لوازم بهداشتی یک بار دیگر باید آزمایش فشار آب انجام شود. در این مرحله فشار آزمایش برابر با فشار بهره برداری خواهد بود شبکه لوله‌کشی آب لوازم بهداشتی و کلیه اجزای آن باید از نظر مقدار جریان و فشار کار در وضعیت کار عادی قرار گیرد همه شیرها باید یک به یک باز و بسته شود و نسبت به آب بند بودن آنها اطمینان حاصل شود. این مرحله آزمایش باید در فشار بهره برداری و به مدت حداقل یک ساعت انجام شود در صورت مشاهده نشت پس از رفع عیب این آزمایش باید تکرار شود.

(۵) در صورت وجود احتمال یخ زدن آب در لوله‌ها باید بلافاصله پس از انجام هر مرحله از آزمایش آب لوله‌ها کاملاً تخلیه شود.