۱-۴-۱۶ دامنه

1-1-4-16 طراحی انتخاب مصالح و اجرای لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان (یا ملک) که فاضلاب در آن به طور ثقلی جریان می‌یابد باید با رعایت الزامات این فصل از مقررات انجام شود.

الف) فاضلاب خروجی از هر یک از لوازم بهداشتی و دیگر مصرف کننده‌های آب باید با اتصال مستقیم یا اتصال غیر مستقیم به طور اطمینان بخش به شبکه لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان (یا ملک) طبق الزامات مقرر شده در این فصل از مقررات متصل شود.

ب) طراحی و اجرای حوضچه پمپاژ فاضلاب و لوله‌کشی فاضلاب بعد از پمپ که فاضلاب در آن تحت فشار جریان مییابد خارج از حدود این فصل از مقررات است.

پ) طراحی و اجرای تصفیه خانه فاضلاب خارج از حدود این فصل از مقررات است.

۲-۱-۴-۱۶ الزامات این فصل ساختمان‌هایی را در بر میگیرد که به سکونت اقامت یا کار انسان اختصاص دارد.

الف) الزامات لوله‌کشی فاضلاب برای تجهیزات ویژه در ساختمان‌های بهداشتی و درمانی خارج از حدود این فصل از مقررات است.

ب) لوله‌کشی فاضلاب دستگاه‌های ویژه فرآیندهای تولیدی در ساختمان‌های صنعتی خارج از حدود الزامات این فصل قرار دارد. این لوله‌کشی باید از لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان کاملا جدا باشد.

پ) لوله‌کشی فاضلاب شیمیایی در آزمایشگاه‌ها و کاربریهای مشابه خارج از حدود الزامات این فصل قرار دارد. این لوله‌کشی باید از لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان کاملاً جدا باشد.

۳-۱-۴-۱۶ این فصل از مقررات لوله‌کشی آب باران و دیگر آبهای سطحی را در بر نمی‌گیرد. لوله‌کشی آب باران ساختمان باید از لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی کاملا جدا باشد.

۴-۱-۴-۱۶ لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان از خروجی لوازم بهداشتی آغاز می‌شود و تا نقطه ورودی به ایستگاه پمپاژ فاضلاب یا محل نصب دریچه بازدید با حاله آدم رو قبل از اتصال به شبکه لوله‌کشی فاضلاب شهری یا دستگاه تصفیه فاضلاب خصوصی ادامه می‌یابد.

الف) در صورت موجود و در دسترس بودن شبکه لوله‌کشی فاضلاب شهری لوله‌کشی فاضلاب ساختمان باید به این شبکه متصل شود و فاضلاب ساختمان به آن هدایت گردد.

(۱) موجود و در دسترس بودن شبکه لوله‌کشی فاضلاب شهری به این معنی است که از سازمان مسئول فاضلاب شهری استعلام شود و آن سازمان آمادگی خود را برای گرفتن انشعاب اعلام کند.

(۲) اگر در نزدیکی ساختمان شبکه لوله‌کشی فاضلاب شهری موجود و در دسترس نباشد، باید برای دفع فاضلاب ساختمان با استفاده از یکی از روشهای مورد تأیید اقدام شود.

ب) در صورتیکه دستگاه تصفیه فاضلاب خصوصی یا سیستم دفع فاضلاب خارج از مرزهای ساختمان یا ملک باشد لوله‌کشی فاضلاب تا ۱٫۵ متر دورتر از دیوار خارجی ساختمان (یا ملک) ادامه می‌یابد. ادامه لوله‌کشی تا رسیدن به محل دستگاه تصفیه یا دفع فاضلاب خارج از حدود این فصل از مقررات است.

پ) اگر در ساختمان شبکه لوله‌کشی آب خاکستری پیش‌بینی شود فاضلاب خروجی از وان زیر دوشی دستشویی لگن با ماشین رختشویی ممکن است به شبکه لوله‌کشی آب خاکستری هدایت شود.

ت) اتصال فاضلاب بهداشتی ساختمان به شبکه لوله‌کشی فاضلاب شهری باید طبق ضوابط تعیین شده از طرف سازمان مسئول فاضلاب شهری باشد.

۲-۴-۱۶ طراحی لوله‌کشی فاضلاب

1-2-4-16 کلیات

الف) اطلاعات پیش از طراحی

(۱) پیش از طراحی باید اطلاعات کافی از محوطه داخل و خارج ساختمان و چگونگی اتصال لوله اصلی فاضلاب ساختمان به لوله خارج از ساختمان (یا ملک)، شبکه فاضلاب شهری دستگاه تصفیه فاضلاب خصوصی یا هر سیستم دفع دیگری به دست آورد.

(2) رقوم لوله اصلی فاضلاب خروجی از ساختمان (یا ملک) باید با توجه به وضعیت شبکه فاضلاب شهری و چاله آدم رو آن لوله خارج ساختمان (یا ملک) که این لوله فاضلاب باید به آن متصل شود یا چاله آدم رو دستگاه تصفیه فاضلاب خصوصی در محوطه (یا خارج از محوطه) مشخص شود.

ب) مسیر لوله‌ها باید با هماهنگی کامل بین بخش‌های تأسیسات، معماری و سازه ساختمان طوری طراحی شود که امکان دسترسی به لوله‌ها در همه جا فراهم باشد و استقلال واحدهای ساختمانی به طور کامل حفظ گردد.

لوله‌های فاضلاب هر واحد ساختمانی باید در محدوده ملک همان واحد و یا در مشاعات (در مجتمع‌های ساختمانی) نصب شود. عبور لوله‌های فاضلاب اختصاصی یک واحد از املاک خصوصی سایر واحدهای ساختمانی مجاز نمی‌باشد.

پ) طراحی لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان باید طبق روش‌های مهندسی مورد تأیید انجام شود. روش‌های محاسبات مهندسی برای اندازه‌گذاری لوله‌ها و دیگر اجزای لوله‌کشی باید مورد تأیید قرار گیرد.

ت) لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان شامل شاخه‌های افقی لوله‌های قائم و لوله‌های اصلی افقی ساختمان باید با رعایت اهداف زیر طراحی شود.

(۱) فاضلاب در لوله‌ها به طور ثقلی جریان یابد و شبکه لوله‌کشی خود به خود تمیز شود.

(2) لوله‌کشی فاضلاب باید مواد جامد و مایع را از لوازم بهداشتی و مصرف کننده‌های دیگر آب بدون نشت آرام بدون مزاحمت و آسیب رساندن به لوله‌ها و دیگر اجزای لوله‌کشی دور کند.

(۳) از هر گونه نفوذ گازهای آلوده شبکه لوله‌کشی فاضلاب به فضاهای ساختمان جلوگیری به عمل آید.

(۴) گازهای ایجاد شده در شبکه لوله‌کشی فاضلاب به هوای آزاد خارج از ساختمان هدایت شود.

(۵) به منظور تمیز کردن و رفع گرفتگی احتمالی لوله‌ها و فیتینگ‌ها دسترسی‌های آسان و مناسب پیش‌بینی شود.

(۶) پیش‌بینی‌های لازم برای جلوگیری از خوردگی و فرسودگی لوله‌ها فیتینگ‌ها و اتصال‌ها صورت گیرد.

(۷) در مسیر عبور جریان فاضلاب در لوله‌ها گرفتگی تراکم هوا یا رسوب مواد جامد پیش نیاید.

(۸) تغییرات فشار در لوله‌کشی فاضلاب محدود شود تا فشار معکوس یا مکش سیفونی سبب شکسته شدن ستون آب هوابند سیفون‌ها و نفوذ گازهای بویناک و زیان آور به فضاهای داخل ساختمان نشود.

ث) تخلیه مستقیم آب از سیستم‌های دیگری که دمای کار آنها بالاتر از ۶۰ درجه سلسیوس باشد (مانند سیستم‌های توزیع بخار و کنداسیت، سیستم‌های گرمایی با آب گرم کننده و غیره) به شبکه فاضلاب بهداشتی ساختمان مجاز نیست.

(۱) تخلیه آب این قبیل تأسیسات پس از عبور از سیستم‌های خنک کننده مناسب به شبکه فاضلاب بهداشتی ساختمان مجاز است.

ج) لوله‌کشی فاضلاب ساختمان نباید عامل ایجاد یا توسعه آتش و دود در ساختمان باشد.

۲-۲-۴-۱۶ نقشه‌ها و مدارک دیگر

الف) نقشه‌های اجرایی لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان باید پیش از اقدام به اجرای کار برای بررسی و تصویب به مهندس ناظر ارائه شود.

ب) نقشه‌های اجرایی باید شامل لوازم بهداشتی و دیگر مصرف کننده‌های آب جنس، مسیر و قطر نامی شاخه‌های افقی لوله‌های قائم لوله اصلی افقی و سایر اجزای لوله‌کشی فاضلاب باشد.

(۱) پلان لوله‌کشی فاضلاب طبقه (یا طبقات) ساختمان و محوطه آن باید در نقشه‌ها نشان داده شود.

(۲) نقشه‌ها باید شامل دیاگرام لوله‌کشی نقاط مصرف رقوم لوله (یا لوله‌های) خروجی از ساختمان (یا ملک) باشد.

(۳) نوع و مشخصات مصالح انتخابی باید در نقشه‌ها و مدارک پیوست آن مشخص شده باشد.

(۴) روش‌های اجرا نصب حفاظت و نگهداری لوله‌کشی فاضلاب باید در نقشه‌ها و مدارک پیوست آن مشخص شده باشد.

(۵) مقیاس نقشه‌ها نباید از یک به صد کوچک‌تر باشد مگر در نقشه محوطه و با تأیید.

پ) علائم نقشه‌کشی باید طبق یکی از استانداردهای مورد تأیید باشد.

۳-۲-۴-۱۶ سیفون

الف) فاضلاب خروجی از هر یک از لوازم بهداشتی باید به طور جداگانه و با واسطه سیفون به شاخه افقی فاضلاب یا لوله قائم متصل شود، جز در موارد زیر:

(۱) سیفون جزء یک پارچه با لوازم بهداشتی باشد؛

(۲) فاضلاب خروجی به طور غیر مستقیم به لوله‌کشی فاضلاب هدایت شود؛

ب) استفاده از سیفون‌های زیر مجاز نیست:

(۱) سیفون‌هایی که روی تاج خود اتصال هواکش دارد؛

(۲) سیفون‌های S شکل که خروج فاضلاب از آنها ۱۸۰ درجه با ورود آن زاویه داشته باشد؛

(۳) سیفون‌های کاسه‌ای

پ) مشخصات سیفون

(۱) ساخت سیفون باید طوری باشد که مواد مختلف در آن رسوب نکند و باقی نماند؛

(۲) داخل سیفون باید صاف و بدون هر گونه زائده برآمدگی و مانع باشد؛

۳) جنس سیفون و اجزای داخلی آن باید در برابر اثر خوردگی فاضلاب مقاوم باشد؛

(۴) سیفون باید قابل دسترسی باشد و برای تمیز کردن ادواری آن پیش‌بینی‌های لازم به عمل آید؛

(۵) در مواردی که نصب سیفون لوله‌ای شکل در عمل مشکل باشد میتوان از سیفون بطری شکل برای دستشویی استفاده کرد. در این صورت همه نکاتی که در سیفون لوله‌ای شکل مقرر شده در مورد سیفون بطری شکل هم باید رعایت شود سیفون بطری شکل باید قابل باز کردن باشد. و اندازه مجاری عبور فاضلاب در آن از آنچه برای سیفون لوله‌ای شکل مقرر شده کوچک‌تر نباشد.

(۶) فاصله قائم بین نقطه خروج فاضلاب از لوازم بهداشتی و تراز سرریز سیفون نباید از ۶۰۰ میلی‌متر بیشتر باشد.

ت) حداقل اندازه سیفون‌های لوله‌ای شکل

(۱) اندازه سیفون‌های لوله‌ای شکل که برای لوازم بهداشتی مختلف به کار میرود از مقادیر جدول (16-4-2-3) "ت" (۱) نباید کمتر باشد.

ث) عمق آب هوابند سیفون

(۱) مقدار عمق آب هوابند سیفون که مانع ورود هوا و گازهای داخل لوله‌کشی به فضاهای ساختمان می‌شود نباید از ارقام زیر کمتر باشد:

- قطر نامی لوله خروجی فاضلاب تا ۵۰ میلی‌متر عمق آب هوابند سیفون ۷۵ میلی‌متر

- قطر لوله خروجی فاضلاب بزرگتر از ۵۰ میلی‌متر عمق آب هوابند سیفون ۵۰ میلی‌متر

(۲) قطر لوله خروجی فاضلاب کانال آب رفت روی کف نباید کمتر از ۷۵ میلی‌متر و عمق آب هوابند سیفون آن نباید کمتر از ۷۵ میلی‌متر باشد.

(۳) تغییرات فشار ناشی از فشار معکوس مکش سیفونی یا عوامل دیگر در شبکه لوله‌کشی فاضلاب ساختمان نباید بیش از ۳۸± میلی‌متر ستون آب باشد و عمق آب هوابند سیفون، که بر اثر این تغییرات فشار یا تبخیر، کاهش می‌یابد در هیچ حالتی نباید از ۲۵ میلی‌متر کمتر شود.

ج) سیفون شبکه فاضلاب ساختمان

(۱) روی لوله اصلی فاضلاب در خروج از ساختمان نصب سیفون لازم نیست مگر آن که ضرورت آن در مواردی مورد تأیید قرار گیرد.

(۲) در صورت نصب سیفون روی لوله اصلی فاضلاب ساختمان نکات زیر باید رعایت شود.

- در طرف ورودی سیفون دریچه بازدید و هواکش باید پیش‌بینی شود؛

- قطر نامی لوله هواکش نباید کمتر از نصف قطر نامی لوله فاضلاب باشد؛

- انتهای لوله هواکش باید در خارج از ساختمان قرار گیرد و دهانه آن با توری مقاوم حفاظت شود.

چ) سیفون‌های زیر کف

(۱) در صورتی که سیفون در زیر کف (در داخل خاک) قرار گیرد، اجزای آن باید در برابر خوردگی مقاوم باشد.
(2) پیش‌بینی‌های لازم برای دسترسی به سیفون باید به عمل آید.

(۳) ساخت سیفون باید طوری باشد که در برابر نفوذ حشرات و کرم‌ها به داخل آن حفاظت شده باشد.

جدول 16-4-2-3 "ت"(1)- حداقل اندازۀ سیفون‌های لوله‌ای شکل برای لوازم بهداشتی

۴-۲-۴-۱۶ شیب

الف) جریان فاضلاب در داخل شاخه‌های افقی لوله‌های قائم و لوله‌های افقی اصلی باید با تأمین شیبهای مناسب به طور نقلی صورت گیرد.

(۱) لوله‌های افقی باید شیب یکنواختی در جهت دور کردن فاضلاب از لوازم بهداشتی داشته باشند.

(۲) شیب برعکس در لوله‌های افقی فاضلاب مجاز نیست.

ب) مقدار شیب لوله‌های افقی

(۱) شیب لوله‌های افقی فاضلاب باید به اندازه‌ای باشد که سرعت جریان فاضلاب در داخل لوله حداقل برابر ۰٫۷ متر بر ثانیه باشد تا شستشوی خود به خود لوله‌ها تأمین شود و هیچ رسوبی در لوله باقی نماند.

(۲) حداقل مقدار شیب لوله‌های افقی فاضلاب برای لوله‌های با قطر نامی متفاوت باید طبق ارقام جدول (۱۶-۴-۲-۴) "ب" (۲) باشد.

(۳) شیب لوله‌های افقی فاضلاب نباید بیش از ۴ درصد باشد.

جدول 16-4-2-4 "ب" (2)- حداقل شیب لوله‌های افقی فاضلاب

قطر نامی لوله		حداقل شیب
میلی‌متر	اینچ	درصد	اینچ بر فوت طول
تا 65	تا	2
80 تا 150	3 تا 6	1
200 و بزرگتر	8 و بزرگتر	0/5

۵-۲-۴-۱۶ شاخه‌های افقی لوله‌های قائم دوخم

الف) شاخه‌های افقی فاضلاب

(۱) شاخه افقی باید فاضلاب را به شاخه افقی دیگر یا به لوله قائم فاضلاب هدایت کند.

(۲) اتصال شاخه افقی به لوله قائم فاضلاب باید با زاویه حداکثر ۴۵ درجه باشد مگر اینکه قطر نامی شاخه افقی کوچکتر از قطر نامی لوله قائم باشد. در این حالت زاویه اتصال ممکن است. بزرگتر از ۴۵ درجه باشد.

(۳) شاخه افقی فاضلاب حتی المقدور نباید تغییر امتداد داشته باشد. در صورتی که تغییر امتداد ناگزیر باشد باید با استفاده از اتصال ۴۵ درجه یا کوچکتر باشد.

(۴) لوله افقی فاضلاب بهداشتی یک واحد خانه (یا آپارتمان)، برای اتصال به لوله قائم فاضلاب، نباید از واحد مجاور آن عبور کند.

(5) حداکثر قطر نامی شاخه افقی فاضلاب نباید بزرگتر از ۱۰۰ میلی‌متر باشد.

(۶) به هر شاخه افقی فاضلاب نباید بیش از ۵ توالت عمومی یا ۸ توالت خصوصی متصل شود.

ب) لوله قائم فاضلاب

(۱) قطر لوله قائم فاضلاب (در پایین‌ترین قسمت) باید تا جایی که امکان دارد، در تمام طول آن ثابت بماند. اگر تغییر قطر لوله قائم در طبقات بالا ناگزیر باشد در هیچ حالتی نباید قطر لوله کمتر از نصف قطر لوله قائم در پایین‌ترین قسمت آن باشد.

(۲) لوله قائم فاضلاب باید تا جایی که ممکن است مستقیم نصب شود و از به کار بردن دو خم پرهیز شود. در صورت اجرای دو خم روی لوله قائم الزامات ردیف (۱۶-۴-۲-۵) "پ" باید رعایت شود.

(۳) در ساختمان‌های تا ۳ طبقه، آخرین و پایین‌ترین شاخه افقی فاضلاب که به لوله قائم متصل می‌شود باید دست کم ۴۵۰ میلی‌متر، بالاتر از زیر زانویی پایین لوله قائم باشد. در ساختمان‌های بلندتر از ۳ طبقه تا ۵ طبقه این فاصله باید دست کم ۷۵۰ میلی‌متر و در ساختمان‌های بلندتر از ۵ طبقه باید برابر ارتفاع یک طبقه باشد. (شکل ۱۶-۴-۲-۵) ”ب“). این اندازه‌ها در هر تغییر امتداد لوله قائم از جمله دوخم افقی نیز باید رعایت شود.

در قسمت هاشور خورده، اتصال شاخۀ افقی فاضلاب به لولۀ قائم فاضلاب و لولۀ افقی بعد از زانوی پایین آن مجاز نیست.

شکل 16-4-2-5 "ب"- اتصال پایین‌ترین شاخۀ افقی به لولۀ قائم

(۴) لوله قائم فاضلاب که فاضلاب طبقات را به لوله اصلی افقی میریزد باید با اتصالات حداکثر ۴۵ درجه به لوله افقی متصل شود.

(۵) در فاصله زانویی پایین لوله قائم فاضلاب و تا ۱۰ برابر قطر لوله بعد از آن هیچ شاخه افقی فاضلاب نباید به لوله افقی فاضلاب متصل شود.

پ) دوخم

(۱) اگر تغییر امتداد لوله قائم فاضلاب ناگزیر باشد، لوله قائم فاضلاب باید با دوخم اجرا شود. کاهش سرعت فاضلاب در دوخم، موجب ایجاد فشار معکوس روی شاخه افقی نزدیک به آن در بالای دوخم می‌شود. از طرف دیگر ادامه جریان فاضلاب با مقطع پر، روی شاخه افقی نزدیک به آن در پائین دو خم مکش سیفونی ایجاد می‌کند. با رعایت نکات این قسمت از مقررات باید این اثر را محدود کرد تا از شکستن آب هوابند سیفون‌های قبل و بعد از دوخم جلوگیری شود.

(۲) دوخم ممکن است قائم یا افقی باشد. دوخم قائم در حالتی است که تغییر امتداد لوله نسبت به امتداد قائم، مساوی یا کمتر از ۴۵ درجه باشد. اگر تغییر امتداد لوله نسبت به امتداد قائم بیش از ۴۵ درجه باشد دو خم، افقی نامیده می‌شود.

(۳) اندازه‌گذاری لوله قائم بالا و پایین دوخم قائم باید بر مبنای لوله قائم فاضلاب انجام گیرد مگر در شرایطی که در ردیف (۱۶-۴-۲-۵) "پ"(۴) آمده است.

(۴) اگر در محدوده ۶۰۰ میلی‌متر بالای دوخم قائم تا ۶۰۰ میلی‌متر پایین دو خم، هیچ شاخه افقی فاضلاب به لوله قائم و یا دوخم متصل نشود، دو خم قائم می‌تواند بدون هواکش اجرا شود در غیر این صورت باید برای دو خم قائم هواکش نصب شود مگر اینکه تعداد طبقات بالای دوخم کمتر از ۵ طبقه باشد و یا قطر نامی لوله قائم و دوخم، بر مبنای لوله افقی اصلی فاضلاب اندازه‌گذاری شود.

(۵) اندازه‌گذاری قسمت افقی دوخم افقی باید بر مبنای لوله افقی اصلی فاضلاب انجام گیرد. لوله قائم بالای دوخم افقی باید بر مبنای لوله قائم فاضلاب و لوله قائم پایین دوخم باید برابر قسمت افقی دوخم و یا بر مبنای لوله قائم فاضلاب و مجموع D.F.U لوازم بهداشتی که در بالا و پایین دوخم به آن تخلیه می‌شود، هر کدام که بزرگتر باشد، اندازه‌گذاری شود.

۶) اگر تعداد طبقات بالای دوخم افقی کمتر از ۵ طبقه باشد دوخم میتواند بدون هواکش باشد. در غیر این صورت باید برای دوخم هواکش نصب شود مگر اینکه لوله‌های قائم بالا و پایین و دوخم، یک اندازه بزرگتر از لوله افقی اصلی مورد نیاز برای آن تعداد لوازم بهداشتی اندازه‌گذاری شود و اطمینان حاصل شود که سطح مقطع لوله فاضلاب در هیچ قسمتی از لوله‌های قائم و افقی، کمتر از مجموع سطح مقطع مورد نیاز لوله قائم فاضلاب برای آن تعداد لوازم بهداشتی و یک لوله هواکش دوخم طبق ردیف (۱۶-۵-۲-۱۱) نباشد.

(۷) نصب هواکش برای دو خم باید طبق ردیف (۱۶-۵-۲-۱۱) باشد.

(۸) اگر دوخم لوله قائم پایین‌تر از آخرین و پایین‌ترین اتصال شاخه افقی فاضلاب باشد، نصب هواکش برای دوخم لازم نیست.

۶-۲-۴-۱۶ دریچه بازدید

الف) به منظور بازدید و رفع گرفتگی احتمالی لوله‌های فاضلاب در نقاط زیر باید دریچه بازدید نصب شود:

(۱) در بالاترین نقطه هر شاخه انشعاب افقی

(2) در محل تغییر امتداد لوله‌های افقی فاضلاب، در صورتی که زاویه تغییر جهت لوله بیش از ۴۵ درجه باشد؛

(3) در پایین‌ترین قسمت لوله قائم فاضلاب، قبل از زانوی پایین لوله

(۴) در نقاطی روی لوله قائم فاضلاب که برای آزمایش با آب دریچه دسترسی لازم است طبق (16-4-5-1)

(۵) روی لوله اصلی افقی فاضلاب، حداکثر به فاصله ۳۰ متر از یکدیگر

(۶) روی لوله اصلی افقی، بلافاصله بعد از خروج از ساختمان

ب) اندازه دریچه بازدید

(۱) روی لوله‌کشی فاضلاب، تا قطر نامی ۱۰۰ میلی‌متر، اندازه دریچه بازدید باید برابر با قطر نامی لوله فاضلاب باشد.

(۲) در لوله‌کشی فاضلاب با قطر نامی بیش از ۱۰۰ میلی‌متر، اندازه دریچه بازدید باید دست کم ۱۰۰ میلی‌متر باشد.

(۳) در لوله‌کشی افقی فاضلاب اصلی ساختمان با قطر نامی بیش از ۲۰۰ میلی‌متر، برای بازدید باید چاهک آدم رو نصب شود. در پوش چاهک آدم رو باید در محل خود کاملاً مستقر، پایدار و گازبند باشد.

پ) نصب دریچه بازدید

(۱) دریچه بازدید باید در جایی و به ترتیبی نصب شود که دسترسی به آن آسان باشد و به سهولت بتوان از آن نقطه با فرستادن فنر یا ابزار دیگر، گرفتگی لوله را برطرف کرد. فاصله دریچه بازدید از دیوار مقابلش باید دست کم ۴۵۰ میلی‌متر باشد.

(۲) دریچه بازدید که روی لوله فاضلاب نصب می‌شود باید با واشر مناسب و پیچ و مهره کاملاً آب بند و گازبند شود تا فاضلاب از آن نقطه به داخل ساختمان نشت نکند و گازهای داخل لوله به فضاهای داخل ساختمان نفوذ پیدا نکند.

(3) اگر لوله افقی یا قائم در اجزای ساختمان دفن شود دسترسی به دریچه بازدید باید با نصب یک دریچه که تا سطح تمام شده کف یا دیوار ادامه دارد، امکان پذیر شود.

(۴) دریچه بازدید باید عمود بر لوله یا طوری روی لوله فاضلاب قرار گیرد که با باز کردن دهانه آن امکان بازدید و تمیز کردن لوله در امتداد جریان فاضلاب فراهم باشد.

(۵) اگر دریچه بازدید در محلی نصب شود که احتمال یخ زدن آب داخل لوله باشد باید آن را در برابر یخ زدن حفاظت کرد.

(۶) نصب دریچه بازدید در فضاهای تهیه مواد خوراکی مانند نانوایی قصابی شیرینی پزی و فضاهای پخت و پز مجاز نیست.

۷-۲-۴-۱۶ اتصال غیر مستقیم

الف) الزامات این قسمت از مقررات به مواردی اختصاص دارد که لوله خروجی از برخی لوازم و دستگاه‌های مصرف کننده آب نباید مستقیماً به لوله فاضلاب ساختمان متصل شود.

(۱) انتقال فاضلاب خروجی از دستگاههایی که در آماده سازی تولید حمل و نقل و نگهداری مواد خوراکی به کار میروند جز سینک آشپزخانه به لوله‌کشی فاضلاب ساختمان باید با فاصله هوایی و از نوع غیر مستقیم باشد.

(۲) انتقال فاضلاب خروجی از دستگاه‌ها و لوازم مربوط به تأسیسات آبیاری فضاهای سبز، استخر شنا لوله تخلیه شیر اطمینان ضد عفونی و استریل به لوله‌کشی فاضلاب ساختمان باید با فاصله هوایی و از نوع غیر مستقیم باشد.

(۳) انتقال فاضلاب خروجی از دستگاه‌ها و لوازم مربوط به تصفیه آب، فیلترها، دیگ‌های آب گرم، و تأسیسات گرمایی و سرمایی به لوله‌کشی فاضلاب ساختمان باید با فاصله هوایی و از نوع غیر مستقیم باشد.

(۴) در اتاق هوارسان، که فضای اتاق به عنوان پلنوم هوای ورودی به دستگاه عمل می‌کند، تبخیر آب سیفون کفشوی میتواند موجب انتقال هوای آلوده داخل شبکه لوله‌کشی فاضلاب به سیستم هوارسانی شود. در این حالت اتصال کفشوی به شبکه فاضلاب باید از نوع غیر مستقیم باشد و یا با نصب سیستم پرکن سیفون، تبخیر احتمالی آب هوابند سیفون به طور مداوم جبران گردد.

ب) فاضلاب خروجی از نوع غیر مستقیم باید با فاصله هوایی به یک دریافت کننده فاضلاب، از قبیل کفشوی، حوضچه، فاضلاب کانال آب رفت روی کف و یا علم فاضلاب ریزش کند. لوله خروجی پس از این دریافت کننده باید سیفون و هواکش داشته باشد و پس از آن به لوله‌کشی فاضلاب ساختمان متصل شود.

(۱) اگر لوله فاضلاب با اتصال غیر مستقیم، قبل از ریختن به یک دریافت کننده، بیش از ۷۶۰ میلی‌متر (با اندازه گیری افقی) یا بیش از ۱۴۰۰ میلی‌متر (با اندازه گیری کل طول افقی و قائم) فاصله داشته باشد باید روی آن سیفون نصب شود.

(۲) فاصله هوایی باید دست کم دو برابر قطر داخلی لوله فاضلاب ورودی باشد.

(۳) دریافت کننده فاضلاب غیر مستقیم باید سیفون صافی با شبکه قابل برداشتن داشته باشد و در محلی آشکار و در دسترس نصب شود.

(۴) دریافت کننده فاضلاب غیر مستقیم باید در فضایی با تعویض هوا و قابل دسترسی نصب شود. دریافت کننده نباید در حمام توالت انبار و فضاهای بدون دسترسی و تعویض هوا نصب شود.

(۵) علم فاضلاب باید سیفون مستقل داشته باشد فاصله قائم بین دهانه ورودی فاضلاب به علم و سیفون آن حداقل ۴۵۰ و حداکثر ۱۰۵۰ میلی‌متر است.

(۶) قطر لوله خروجی از دریافت کننده دست کم باید برابر قطر لوله فاضلاب غیر مستقیم باشد و فاضلاب باید به کمک یک قیف با وسیله مشابه طوری در آن بریزد که موجب تراوش نشود.

پ) لوله تخلیه دیگ بخار یا آب گرم، که دمای آن بالاتر از ۶۰ درجه سلسیوس باشد، نباید آب را مستقیماً به داخل شبکه لوله‌کشی فاضلاب بریزد. اتصال این لوله به شبکه لوله‌کشی فاضلاب باید به طور غیر مستقیم، با فاصله هوایی و استفاده از دریافت کننده‌ای باشد که در آن فرصت کاهش دما وجود داشته باشد.

ت) فاضلاب خروجی از ماشین رختشویی و ماشین ظرفشویی باید با اتصال غیر مستقیم به لوازم بهداشتی دیگر، کفشوی یا علم فاضلاب بریزد.

(۱) سینک آشپزخانه نیاز به اتصال غیر مستقیم ندارد.

ث) فاضلاب آشپزخانه مکان‌های عمومی مانند رستوران، هتل و غیره، باید به چربی گیر مجهز باشد. و پس از جدا شدن چربی آن، به شبکه لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان هدایت شود.

(۱) برای سینک و ماشین ظرفشویی خانگی چربی گیر لازم نیست.

8-2-4-16 حفاظت ساختمان

الف) سطوح و اجزای ساختمان باید با رعایت الزامات مندرج در این قسمت از مقررات در مقابل نشت آب حفاظت شود.
(۱) زیر هر شیر برداشت آب در ساختمان باید یک دهانه تخلیه وجود داشته باشد، جز شیر آتش نشانی، شیر ماشین ظرفشویی، شیر ماشین رختشویی و لوازم مشابه دیگر که در آنها شیر سرشیلنگی آب با یک شیلنگ به یک دستگاه مصرف کننده آب متصل می‌شود.

(۲) لوازم بهداشتی (دستشویی، سینک، وان، زیردوشی و مانند آن‌ها) که دهانه تخلیه فاضلاب آن‌ها قابل مسدود شدن باشد باید سرریز داشته باشد.

(۳) در هر یک از فضاهای ساختمان که احتمال آب ریزی از خروجی‌های متعدد وجود داشته باشد. باید یک کفشوی یا کانال آب رفت روی کف که قابل مسدود شدن نباشد، نصب شود.

(۴) لوله سرریز مخازن و دیگر مصرف کننده‌هایی که روی بام نصب می‌شوند، نباید روی بام رها شوند. آب خروجی از این لوازم باید به یک دریافت کننده هدایت شود. کفشوی آب باران بام نباید به عنوان دریافت کننده سرریز این لوازم، به جز کولر آبی، مورد استفاده قرار گیرد.

۳-۴-۱۶ انتخاب مصالح

1-3-4-16 کلیات

الف) مصالح لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان باید با رعایت الزامات مندرج در این قسمت از مقررات انتخاب و کنترل شود.

ب) روی هر قطعه از لوله فیتینگ سیفون و دیگر اجزای لوله‌کشی فاضلاب باید مارک کارخانه سازنده یا استاندارد مورد تأییدی که قطعه مورد نظر بر طبق آن ساخته شده است، به صورت ریختگی برجسته یا مهر پاک نشدنی نقش شده باشد.

پ) استفاده از مصالح کار کرده آسیب دیده یا معیوب مجاز نیست.

ت) مصالح لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان در هر مورد باید طوری انتخاب شود که در تأمین شرایطی که برای مقاومت هر منطقه از ساختمان در برابر آتش مقرر شده اختلالی ایجاد نکند.

۲-۳-۴-۱۶ شرایط کار

الف) لوله‌کشی فاضلاب باید در برابر فشار معادل ارتفاع یک طبقه و دست کم ۰٫۳۰ بار (۳ متر ستون آب) از داخل و خارج به طور دائم آب بند و گازبند باشد.

ب) مصالح لوله‌کشی فاضلاب باید در برابر دمای فاضلاب داخل لوله تا ۶۰ درجه سلسیوس مقاوم باشد.

پ) مصالح پلاستیکی لوله‌کشی فاضلاب که به صورت غیرمدفون در تراز بالاتر از کف پایین‌ترین طبقه ساختمان نصب میشوند باید در برابر شعله ور شدن مقاوم باشند واکنش این مصالح در برابر آتش باید برابر یا بهتر از کلاس B-s1-d0 در مطابقت با استاندارد ملی 8299 ISIRI یا استاندارد اروپایی 13501 EN و یا برابر یا بهتر از کلاس B1 در مطابقت با استاندارد DIN 4102 باشد.

۳-۳-۴-۱۶ انتخاب لوله و فیتینگ

الف) لوله و فیتینگ چدنی سرکاسه‌دار

(1) لوله و فیتینگ چدنی سرکاسه‌دار که اتصال لوله به لوله یا لوله به فیتینگ در آن از نوع نر و مادگی سرتنبوشه‌ای است باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:

(۲) فیتینگ باید از استانداردی انتخاب شود که با استاندارد لوله هماهنگ باشد.

(۳) سطح داخلی فیتینگ نباید برآمدگی لبه یا تغییر سطح مقطع جز تبدیل داشته باشد.

(۴) استفاده از لوله و فیتینگ چدنی سرکاسه‌دار از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس ضخامت جدار اندازه‌ها و نوع اتصال مشابه استانداردهای مقرر شده و مورد تأیید باشد.

ب) لوله و فیتینگ چدنی بدون سرکاسه

(۱) لوله و فیتینگ چدنی بدون سرکاسه که اتصال لوله به لوله یا لوله به فیتینگ در آن با استفاده از واشر لاستیکی و بست فولادی زنگ ناپذیر و پیچ و مهره انجام میگیرد باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:

(۲) فیتینگ باید از استانداردی انتخاب شود که با استاندارد لوله هماهنگ باشد.

(۳) سطح داخلی فیتینگ نباید برآمدگی لبه یا تغییر سطح مقطع (جز تبدیل) داشته باشد.

(۴) سطح دهانه فیتینگ و قطر خارجی آن باید با دهانه لوله کاملاً برابر باشد تا امکان آب‌بندی کامل فراهم شود.

(۵) استفاده از لوله و فیتینگ چدنی بدون سرکاسه از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس ضخامت جدار اندازه‌ها و نوع اتصال مشابه استانداردهای مقرر شده و مورد تأیید باشد.

پ) لوله و فیتینگ فولادی گالوانیزه

(۱) لوله و فیتینگ فولادی گالوانیزه وزن سنگین باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:

(۲) کاربرد لوله‌های فولادی گالوانیزه در خاک زیر کف پایین‌ترین طبقه یا در محوطه مجاز نیست.

(۳) برای شرایط کار عادی میتوان لوله فولادی گالوانیزه درزدار به کار برد ولی در حالتی که لوله در معرض خوردگی قرار داشته باشد با قسمتی از آن با تأیید در داخل بتن یا اجزای دیگر ساختمان دفن شود و یا لوله در معرض ضربات فیزیکی قرار داشته باشد باید لوله فولادی گالوانیزه بدون درز انتخاب شود.

(۴) فیتینگ باید از استانداردی انتخاب شود که با استاندارد لوله هماهنگ باشد.

(5) سطح داخلی فیتینگ نباید برآمدگی لیه یا تغییر سطح مقطع (جز تبدیل) داشته باشد.

(۶) استفاده از لوله و فیتینگ فولادی گالوانیزه از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس ضخامت جدار اندازه‌ها و نوع اتصال مشابه استانداردهای مقرر شده و مورد تأیید باشد.

ت) لوله و فیتینگ پلی وینیل کلراید (U-PVC)

(۱) لوله و فیتینگ پلی وینیل کلراید (U-PVC) باید از نوع سخت و طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:

(۲) در استاندارد 1329 EN لوله‌های با علامت "B" برای نصب در طبقات ساختمان لوله‌های با علامت "D" برای دفن در خاک و لوله‌های با علامت BD برای نصب در طبقات ساختمان یا دفن در خاک اختصاص دارند.

(۳) در استاندارد 3633 ISO لوله‌های با علامت A برای لوله‌کشی آب باران و هواکش فاضلاب و لوله‌های با علامت "B" برای لوله‌کشی فاضلاب هواکش فاضلاب و آب باران اختصاص دارند.

(۴) فیتینگ باید از استانداردی انتخاب شود که با استاندارد لوله هماهنگ باشد.

(۵) سطح داخلی فیتینگ نباید برآمدگی لبه یا تغییر سطح مقطع جز تبدیل) داشته باشد.

(۶) استفاده از لوله و فیتینگ (U-PVC) از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس ضخامت جدار اندازه‌ها و نوع اتصال مشابه استانداردهای مقرر شده و مورد تأیید باشد.

ت) لوله و فیتینگ پلی پروپیلن (PP)

(۱) لوله و فیتینگ پلی پروپیلن که اتصال لوله به لوله یا لوله به فیتینگ در آن از نوع نر و مادگی و به کمک حلقه لاستیکی است باید طبق استانداردهای زیر باشد:

(۲) در استاندارد 1451 EN لوله‌های با علامت "B" برای نصب در طبقات ساختمان لوله‌های با علامت "D" برای دفن در خاک در زیر کف پایین‌ترین طبقه ساختمان و لوله‌های با علامت "BD" برای نصب در طبقات ساختمان یا دفن در خاک اختصاص دارند.

(۳) فیتینگ باید از استانداردی انتخاب شود که با استاندارد لوله هماهنگ باشد.

(۴) حلقه لاستیکی باید در برابر اثر فاضلاب مقاوم باشد.

(۵) سطح داخلی فیتینگ نباید برآمدگی لبه یا تغییر سطح مقطع جز تبدیل) داشته باشد.

(۶) استفاده از لوله و فیتینگ پلی پروپیلن از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس ضخامت جدار اندازه‌ها و نوع اتصال مشابه استانداردهای مقرر شده و مورد تأیید باشد.

ج) لوله و فیتینگ پلی اتیلن (PE)

(۱) لوله و فیتینگ پلی اتیلن با چگالی بالا برای نصب در خاک زیر کف پائین‌ترین طبقه ساختمان باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشد.

(۲) در استاندارد 1519 EN لوله‌های پلی اتیلن مناسب دفن در خاک در زیر کف پایین‌ترین طبقه ساختمان با علامت "BD" مشخص شده‌اند.

(۳) فیتینگ باید از استانداردی انتخاب شود که با استاندارد لوله هماهنگ باشد.

(۴) سطح داخلی فیتینگ نباید برآمدگی یا تغییر سطح مقطع (جز تبدیل) داشته باشد.

(۵) استفاده از لوله و فیتینگ پلی اتیلن از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس ضخامت جدار اندازه‌ها و نوع اتصال مشابه استانداردهای مقرر شده و مورد تأیید باشد.

چ) سایر لوله‌های پلاستیکی

(۱) انتخاب انواع دیگر لوله‌های پلاستیکی به شرطی مجاز است که از نظر مشخصات فنی و شرایط کاری با الزامات مقرر در ردیف (۱۶-۴-۳-۲) مطابقت داشته باشد و مورد تأیید قرار گیرد.

۴-۳-۴-۱۶ اتصال

الف) كليات

(۱) اتصال لوله به لوله لوله به فیتینگ و فیتینگ به فیتینگ در لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان باید طبق الزامات این قسمت از مقررات انجام شود.

(۲) انواع اتصال باید در فشار آزمایش پس از نصب به ترتیبی که در " (۱۶-۴-۵) آزمایش " مقرر شده است. آب بند و گازبند باشند.

۳) پیش از اتصال دهانه‌های لوله و فیتینگ باید از مواد اضافی پاک شود و سطوح داخلی لوله و فیتینگ از هرگونه مواد اضافی که ممکن است در برابر جریان فاضلاب ایجاد مانع کند، کاملاً تمیز شود دهانه انتهای لوله و فیتینگ باید کاملا باز باشد و سطح داخلی فیتینگ برابر سطح مقطع لوله باشد.

(۴) هنگام اجرای اتصال نباید مواد در زبندی از درز محل اتصال وارد لوله شود.

ب) اتصال لوله و فیتینگ چدنی سرکاسه‌دار

(۱) اتصال باید از نوع کنف و سرب باشد.

(۲) فاصله بین سرکاسه و انتهای بدون سرکاسه لوله یا فیتینگ که در داخل آن قرار می‌گیرد باید کاملاً خشک و تمیز باشد و ابتدا در آن کنف کوبیده شود کنف درزگیر به صورت طناب و شامل ۷ تا ۱۰ رشته منظم و تاب داده شده باشد.

(۳) سرب درزگیری باید دارای کیفیت یکنواخت تمیز و عاری از مواد خارجی باشد. سرب مذاب روی کنف کوبیده شده ریخته شود سرب ریزی باید به طور پیوسته و بدون انقطاع صورت گیرد. عمق سرب ریزی نباید کمتر از ۲۵ میلی‌متر باشد. فاصله سطح بالای قسمت سرب ریزی شده از لبه سرکاسه نباید بیش از ۳ میلی‌متر باشد.

(۴) پس از پایان سرب ریزی باید سطح بالای آن کوبیده شود تا سرب داغ همه حفره‌ها و گوشه‌ها را کاملا پر کند.

(۵) تا پایان آزمایش لوله‌کشی فاضلاب هیچ گونه مواد رنگی نباید سطح درزبندی را بپوشاند.

پ) اتصال لوله و فیتینگ چدنی بدون سرکاسه

(۱) سطح خارجی دوسر لوله یا فیتینگی که به هم متصل میشوند باید کاملاً صاف باشد. لبه انتهایی دو سر باید با قطر خارجی کاملاً مساوی باشند مقابل یکدیگر و کاملاً روی هم قرار گیرند.

(۲) یک لاستیک آب‌بندی مخصوص به شکل لوله و مقاوم در برابر اثر فاضلاب طبق دستور کارخانه سازنده لوله باید روی دو سر لوله یا فیتینگ قرار گیرد.

(۳) آب‌بندی و درزبندی لاستیک آب‌بندی روی قسمت انتهایی هر سر لوله یا فیتینگ باید با استفاده از بستهای حلقوی از تسمه‌های فولادی زنگ ناپذیری انجام گیرد که با پیچ و مهره روی لاستیک آب‌بندی محکم میشوند. تسمه‌های فولادی باید طبق دستور کارخانه سازنده باشد و سفت کردن پیچ و مهره باید طوری باشد که روی محیط لاستیک آب‌بندی فشار یکنواختی وارد شود.

ت) اتصال لوله و فیتینگ فولادی گالوانیزه

(۱) اتصال لوله و فیتینگ باید از نوع دنده‌ای باشد.

(۲) نوع دنده لوله یا فیتینگ باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:

ت) اتصال لوله و فیتینگ پی وی سی (P.V.C)

(۱) اتصال لوله و فیتینگ پی وی سی ممکن است با چسب مخصوص و یا به کمک حلقه لاستیکی و در حالت سرد صورت گیرد.

(۲) اتصال چسبی باید با چسب مخصوص و در حالت سرد و طبق دستور کارخانه سازنده لوله صورت گیرد. حداقل دمای محیط مجاز برای اجرای اتصال چسبی لوله و فیتینگ پی وی سی ۵ درجه سلسیوس بالای صفر است مگر این که سازنده چسب شرایط دیگری را تعیین کرده باشد.

(۳) اتصال به کمک حلقه لاستیکی باید در حالت سرد با استفاده از مواد روان کننده پیشنهادی کارخانه سازنده و بدون اضافه کردن مواد خارجی انجام گیرد. در این اتصال انتهای بدون سرکاسه لوله یا فیتینگ در داخل دهانه سرکاسه‌دار قطعه دیگر که در آن یک حلقه لاستیکی قرار میگیرد با فشردن پوش فیت آب بند و گازبند می‌شود.

ج) اتصال لوله و فیتینگ پلی پروپیلن (PP)

(۱) اتصال باید به کمک حلقه لاستیکی در حالت سرد با استفاده از مواد روان کننده پیشنهادی کارخانه سازنده و بدون اضافه کردن مواد خارجی انجام گیرد.

(2) در اتصال انتهای بدون سرکاسه لوله یا فیتینگ در داخل دهانه سرکاسه‌دار قطعه دیگر که در آن یک حلقه لاستیکی قرار میگیرد با فشردن پوش فیت آب بند و گازبند می‌شود.

(۳) حلقه لاستیکی باید طبق دستور کارخانه سازنده لوله باشد.

چ) اتصال لوله و فیتینگ پلی اتیلن (PE)

(۱) اتصال باید در حالت گرم و بدون اضافه کردن مواد خارجی انجام شود.

(۲) اتصال با ذوب کردن لبه دهانه‌های دو قسمت لوله و فیتینگ صورت گیرد. ابتدا دهانه دو قطعه در قالب مخصوص قرار میگیرد و گرم می‌شود بر اثر گرم شدن سطوح مقابل هم ذوب و در هم تنیده و یکپارچه می‌شود.

(۳) دمای ذوب باید طبق دستور کارخانه سازنده لوله باشد.

ح) در لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان استفاده از انواع اتصال‌های زیر مجاز نیست:

(۱) اتصال با سیمان یا بتن

(۲) اتصال با خمیرهای قیردار

(۳) اتصال با رینگ‌های لاستیکی برای لوله‌های با قطرهای متفاوت

(۴) استفاده از چسب برای اتصال لوله و فیتینگ پلاستیکی ناهمجنس

خ) اتصال لوله فاضلاب به لوازم بهداشتی

(۱) اتصال انشعاب خروجی فاضلاب لوازم بهداشتی به شاخه افقی فاضلاب باید با زاویه بیش از ۱۵ درجه باشد و جریان فاضلاب از لوازم بهداشتی به آن به طور ریزشی (ثقلی) صورت گیرد.

(۲) اتصال انشعاب خروجی فاضلاب لوازم بهداشتی به شاخه افقی لوله قائم یا لوله اصلی افقی باید قابل جدا شدن باشد. این اتصال باید کاملا آب بند و گازبند باشد.

۵-۴-۱۶ آزمایش

الف) كليات

(۱) آزمایش لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان باید طبق الزامات مندرج در این قسمت از مقررات انجام شود.

(۲) آزمایش لوله‌کشی را باید پیش از نصب لوازم بهداشتی و آزمایش نهایی را باید پس از نصب لوازم بهداشتی انجام داد.

(۳) پیش از انجام آزمایش و تأیید لوله‌کشی هیچ یک از اجزای لوله‌کشی نباید با رنگ یا اجزای ساختمان پوشیده شود به هنگام آزمایش همه اجزای لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان باید آشکار و قابل بازرسی باشد.

(۴) پیش از نصب لوازم بهداشتی آزمایش ممکن است با آب یا هوا انجام شود.

ب) آزمایش با آب

(۱) آزمایش با آب ممکن است قسمت به قسمت یا در صورتی که مصالح لوله‌کشی و اتصال‌ها در برابر فشار ارتفاع (استاتیک) ساختمان مقاوم باشند به طور یکجا برای کلیه شبکه لوله‌کشی انجام شود.

(۲) در حالتی که کلیه شبکه لوله‌کشی به طور یک جا با آب آزمایش شود باید همه دهانه‌های باز شبکه لوله‌کشی جز بالاترین دهانه باز آن به طور موقت بسته شود و تمام لوله‌ها با آب پر شود. پس از مدت ۱۵ دقیقه باید همه قطعات و اتصالها مورد بازرسی قرار گیرد و نشت آب مشاهده نشود. در صورت مشاهده نشت آب باید قطعه معیوب یا اتصال ضعیف ترمیم یا تعویض شود و آزمایش با آب تکرار شود. در این روش آزمایش شبکه لوله‌کشی فاضلاب و هواکش ممکن است با هم انجام گیرد.

(۳) در حالتی که شبکه لوله‌کشی قسمت به قسمت آزمایش شود باید با استفاده از دریچه‌های بازدید و دسترسی که روی لوله قائم پیش‌بینی شده اند ساختمان در ارتفاع به چند منطقه تقسیم شود و آزمایش با آب در هر منطقه به طور جداگانه صورت گیرد در هر منطقه جز بالاترین ۳ متر فشار آزمایش برابر با فشار آب معادل ارتفاع یک طبقه می‌باشد و در هر حال نباید از ۳ متر ستون آب کمتر باشد و هیچ یک از قطعات یا اتصال‌ها نباید با فشاری کمتر از ۳ متر آزمایش شود در صورت مشاهده نشت باید قطعه معیوب یا اتصال ضعیف ترمیم و تعویض شود و آزمایش با آب تکرار شود. در این روش آزمایش شبکه لوله‌کشی فاضلاب باید جدا از شبکه لوله‌کشی هواکش انجام گیرد.

(۴) در صورت وجود احتمال یخ زدن آب در لوله‌ها باید بلافاصله پس از انجام هر مرحله از آزمایش آب لوله‌ها کاملاً تخلیه شود.

پ) آزمایش با هوا

(۱) در آزمایش با هوا باید لوله‌کشی کاملا از آب خالی باشد و دهانه‌های خروجی همه جا با کیسه‌های مخصوص که با هوای فشرده پر می‌شود یا وسایل دیگر که دهانه را کاملا مسدود و هوابند میکند به طور موقت بسته شود.

(۲) آزمایش با هوا باید با تزریق هوای فشرده به داخل شبکه لوله‌کشی صورت بگیرد و با فشار سنج اندازه گیری شود. فشار آزمایش ۳ بار است پس از آن که فشار سنج فشار لازم را نشان داد. آزمایش باید به مدت دست کم ۱۵ دقیقه ادامه یابد و در این مدت فشار سنج هیچ کاهش فشاری را نشان ندهد. در صورت مشاهده کاهش فشار در مدت آزمایش باید همه قطعات و اتصال‌های لوله‌کشی با آب صابون بازرسی شود. در صورت مشاهده قطعات معیوب یا اتصال ضعیف این قطعات باید تعویض و اتصال ترمیم شود و آزمایش با هوا تکرار شود.

(۳) در آزمایش با هوا آزمایش شبکه لوله‌کشی فاضلاب و شبکه لوله‌کشی هواکش فاضلاب ممکن است با هم انجام گیرد.

ت) آزمایش نهایی

(۱) آزمایش نهایی باید پس از نصب همه لوازم بهداشتی و کامل شدن سیستم لوله‌کشی فاضلاب و شبکه لوله‌کشی هواکش انجام شود. آزمایش نهایی با دود یا هوا انجام می‌شود.

(۲) در این آزمایش باید انتهای لوله اصلی که فاضلاب را از ساختمان به خارج یا به نقطه ورودی به دستگاه تصفیه فاضلاب در داخل ساختمان یا ملک هدایت میکند و نیز انتهای لوله‌های هواکش مسدود شود و دود با استفاده از ماشین‌های ایجاد دود یا هوا با فشار وارد شبکه لوله‌کشی فاضلاب و شبکه لوله‌کشی هواکش شود در این آزمایش باید همه سیفون‌های فاضلاب با آب پر شود. اندازه گیری با فشار سنج صورت میگیرد فشار آزمایش ۲۵ میلی‌متر ستون آب و مدت آن ۱۵ دقیقه است.

(۳) در مدت آزمایش نباید فشار سنج هیچ کاهش فشاری نشان دهد.

(۴) این آزمایش دست کم باید سه بار تکرار شود.

(۵) در صورتی که لوله‌ها یا فیتینگ‌های شبکه لوله‌کشی یا قسمتی از آنها از نوع پلاستیکی (پی وی سی یا پلی پروپیلن و یا پلی اتیلن باشد به کار بردن دود برای آزمایش نهایی مجاز نیست.

۴-۴-۱۶ اجرای لوله‌کشی

۱-۴-۴-۱۶ کلیات

الف) اجرای لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان باید طبق الزامات مندرج در این قسمت از مقررات انجام گیرد.

ب) در مجتمع‌های مسکونی اداری و یا تجاری لوله‌کشی باید در مسیرهایی انجام شود که استقلال واحدهای ساختمانی حفظ شود.

پ) فاصله لوله‌ها از یکدیگر و از سطوح ساختمانی باید طوری باشد که اجرای کار و دسترسی به لوله‌ها و بازرسی و رفع عیب لوله‌ها به آسانی امکان پذیر باشد.

ت) اجرای لوله‌کشی باید توسط کارگران آموزش دیده و ماهر صورت گیرد و از طرف کارشناسان موسسات مسئول نظارت و سرپرستی شود.

ث) لوله‌کشی باید با توجه به صرفه جویی در مصالح و دستمزد حفاظت در برابر خرابی و آسیب دیدگی خوردگی یخ بندان گرفتگی تراکم هوا در مسیر جریان و جلوگیری از سر و صدای مزاحم جریان فاضلاب اجرا شود.

۲-۴-۴-۱۶ لوله‌گذاری در ترنج

الف) کف بستری که برای دفن لوله‌های افقی فاضلاب حفر می‌شود باید با استفاده از ماسه و شن نرم طوری آماده شود که برای تحمل وزن لوله به اندازه کافی محکم و مقاوم باشد و با قرار دادن لوله در آن بستر زیر لوله کاملا فرم لوله را به خود بگیرد و تکیه‌گاه یک دست و یکنواختی زیر لوله پدید آید.

ب) اگر عمق ترنج بیش از آن چه برای تراز لوله‌گذاری لازم است باشد در این حالت باید کف ترنج را با لایه‌های ۱۵۰ میلی‌متری ماسه و شن نرم پر کرد و هر لایه را جداگانه کوبید تا در تراز نصب لوله تکیه‌گاه یکنواخت و مقاومی پدید آید.

پ) اگر در کف بستر لوله‌گذاری سنگ مشاهده شود باید قسمت سنگی را دست کم تا ۷۵ میلی‌متر زیر تراز نصب لوله تراشید و کف بستر را با ماسه و شن نرم پر کرد و کوبید تا تکیه‌گاه یک دست یکنواخت و مقاومی پدید آید. لوله را نباید مستقیماً روی بستر سنگی قرار داد.

ت) تکیه‌گاه لوله در طول بین دو اتصال باید پیوسته باشد و وزن لوله به طور یکنواخت به این تکیه‌گاه منتقل شود قرار دادن لوله روی تکیه‌گاه منقطع که فقط زیر نقاط اتصال یا در فاصله بین دو اتصال لوله باشد و زیر قسمتی از طول لوله خالی بماند، مجاز نیست.

ث) اگر خاک کف بستر لوله‌گذاری ضعیف و غیر مقاوم باشد و نتوان آن را مستقیماً به عنوان تکیه‌گاه لوله مورد استفاده قرار داد باید کف بستر را به عمق دست کم دو برابر قطر لوله بیشتر حفر کرد و با لایه‌های ماسه و شن نرم تا تراز لوله‌گذاری پر کرد و کوبید تا تکیه‌گاه مناسبی پدید آید.

ج) پس از لوله‌گذاری باید اطراف و روی لوله را با خاک نرم و سرند شده پر کرد. پرکردن اطراف و روی لوله باید با لایه‌های ۱۵۰ میلی‌متری باشد و هر لایه جداگانه کوبیده شود. پر کردن اطراف لوله باید یکنواخت و متعادل باشد تا لوله را در راستای محور خود ثابت و ساکن نگاه دارد.

۳-۴-۴-۱۶ نکات اجرایی

الف) لوله‌کشی باید به ترتیبی اجرا شود که جریان فاضلاب به طور ثقلی از لوازم بهداشتی و دیگر مصرف کننده‌های آب دور شود و از طریق شاخه‌های افقی لوله‌های قائم و لوله اصلی افقی از ساختمان خارج شود.

(۱) شیب لوله‌های افقی باید طبق الزامات مقرر در ردیف (۱۶-۴-۲-۴) و تا حد ممکن یکنواخت باشد. اگر تغییر در شیب لازم شود باید در محل تغییر شیب دریچه بازدید نصب شود.

(۲) لوله باید تا حد ممکن مستقیم نصب شود. اگر تغییر جهت لازم شود باید از انواع زانوهای پیش ساخته استفاده شود حداکثر زاویه اتصالات در تغییر جهت لوله‌های اصلی ۴۵ درجه است.

(۳) تغییر سطح مقطع لوله‌کشی باید تدریجی و با واسطه تبدیل صورت گیرد و از تغییر ناگهانی سطح مقطع خودداری شود.

(۴) در اطراف نقاط دسترسی باید فضای کافی برای فنرزدن و رفع گرفتگی احتمالی لوله و فیتینگ پیش‌بینی شود.

(۵) از نصب انتهای بسته در انتهای شاخه افقی فاضلاب باید خودداری شود. نصب دریچه بازدید در انتهای شاخه افقی انتهای بسته محسوب نمی‌شود.

(۶) نصب دریچه بازدید باید با رعایت الزامات مقرر در ردیف (۱۶-۴-۲-۶) انجام شود.

(۷) در صورت استفاده از لوله‌های پلاستیکی با ضریب انبساط بالا به دلیل انبساط زیاد این لوله‌ها باید در نقاط مناسب قطعه انبساط نصب شود.

(۸) اجرای لوله‌های افقی قائم و دوخم باید با رعایت الزامات مقرر در ردیف (۱۶-۴-۲-۵) باشد.

ب) آب بندی و گازبندی

(۱) اتصال لوله فیتینگ و دریچه بازدید و دسترسی باید به ترتیبی صورت گیرد که در برابر فشار آزمایش پس از نصب کاملاً آب بند و گازبند باشد.

(۲) فشار آزمایش در ”(۱۶-۴-۵) آزمایش“ تعریف و مقرر شده است.

پ) مسیر لوله‌ها

(۱) لوله‌های فاضلاب هر واحد ساختمانی باید در محدوده ملک همان واحد و یا در فضاهای مشترک نصب شود عبور لوله‌های فاضلاب اختصاصی یک واحد از املاک خصوصی سایر واحدهای ساختمانی مجاز نمی‌باشد.

(۲) مسیر لوله‌کشی باید تا حد ممکن مستقیم و ساده باشد در هر مورد باید کوتاه‌ترین و مناسب‌ترین مسیر انتخاب شود. از بکار بردن خم‌ها و تغییر جهت‌های تند باید خودداری شود.

(۳) لوله‌ها باید تا حد ممکن به موازات دیوار کف و سقف نصب شود.

(۴) لوله‌ها باید در مسیرهایی نصب شوند که دسترسی و تعمیر و تعویض آنها آسان و بدون اشکال باشد. دریچه‌های بازدید باید در نقاط قابل دسترس نصب شوند.

(۵) لوله‌های روکار باید با شیب مناسب به موازات سطوح دیوار کف و سقف نصب شوند و با بست در محل نصب محکم و ثابت باقی بمانند.

(۶) در عبور لوله از دیوار سقف و کف فضای اطراف لوله از هر دو طرف باید با مصالح ساختمانی مناسب کاملا پر شود. اگر لوله از جدار فضای تر عبور می‌کند دور لوله در محل عبور از دیوار کف یا سقف باید با مواد آب بند حفاظت شود.

(۷) لوله‌هایی که از دیوار خارجی ساختمان عبور میکنند یا از داخل خاک زیرزمین پس از عبور از کف سازی وارد فضای ساختمان میشوند باید از داخل غلاف لوله عبور کنند. دور لوله در دو طرف دیوار یا کف سازی باید با مواد آب بند کاملا مسدود شود.

(۸) لوله‌کشی باید طوری اجرا شود که بار اسکلت و سازه ساختمان یا انبساط ساختمان روی آن اثر نگذارد.

(۹) مسیر لوله‌کشی باید طوری انتخاب شود که لوله تا حد امکان از درزهای انبساط ساختمان عبور نکند اگر عبور لوله از درزهای انبساط ساختمان ناگزیر باشد باید روی لوله در محل عبور از درز انبساط ساختمان قطعه انبساط با جدار صاف داخلی نصب شود نصب قطعه انبساط روی لوله در عبور از درزهای انبساط ساختمان در پایین‌ترین طبقه ساختمان الزامی نیست.

(۱۰) اگر لوله در داخل ترنج خزیده رو یا شفت نصب می‌شود باید برای دسترسی و نگهداری و آزمایش و تمیز کردن در اطراف آن جای کافی پیش‌بینی شود.

(۱۱) در جایی که لوله در خاک دفن می‌شود و احتمال عبور وسایل حمل و نقل تحمل بار مخازن و تأسیسات سنگین وجود دارد لوله باید در زیر بلوک بتنی یا داخل کانال بتنی حفاظت شود. اگر اتصال لوله و فیتینگ در داخل بلوک بتنی قرار گیرد باید برای دسترسی به آن پیش‌بینی لازم به عمل آید.

(۱۲) در عبور لوله از دیوار کف و سقف باید مقررات آتش سوزی مربوط به این جدارها در مورد فضای دور لوله نیز رعایت شود و دور لوله با مواد مقاوم در برابر آتش با مقاومتی برابر آن چه برای جدار ساختمانی تعریف شده پر شود مواد مقاوم در برابر آتش در فضای دور لوله‌های پلاستیکی باید از نوعی باشد که در صورت وقوع حریق احتمالی در ساختمان و ذوب شدن و ریختن لوله‌های پلاستیکی افزایش حجم پیدا کرده و محل عبور لوله را کاملاً پر کند تا از انتقال آتش و دود از آن محل به منطقه مجاور جلوگیری شود.

(۱۳) در صورتی که لوله فاضلاب مدفون در محوطه خصوصی ملک در مجاورت لوله آب مصرفی باشد. لوله فاضلاب باید دست کم ۳۰۰ میلی‌متر پایین‌تر از لوله آب قرار گیرد و در صورت اجرای هم سطح حداقل فاصله افقی بین دو لوله نباید کمتر از ۱٫۵ متر باشد.

(۱۴) لوله‌کشی پلاستیکی اگر روکار نصب می‌شود نباید در معرض تابش مستقیم نور آفتاب باشد.